“Chúng tôi nghe tiếng súng nổ. Mọi người bắt đầu la hét, chạy tán loạn. Tôi cũng chạy được vài bước, nhưng rồi nhìn thấy một người phụ nữ trên xe lăn, tôi biết bà ấy không thể thoát. Tôi quay lại...”.

Đó là lời kể của Y., một sinh viên yeshiva (trường học Do Thái giáo) tại Jerusalem, người đã góp phần bắn hạ 2 tay súng trong vụ tấn công đẫm máu tại ngã tư Ramot, nơi 6 người vô tội bị sát hại khi đang đứng chờ xe buýt.

Cùng với một thường dân khác, cũng là một người Haredi (Do Thái chính thống), Y. đã dùng khẩu súng cá nhân mà anh được cấp phép mang theo, ẩn nấp phía sau xe buýt, bình tĩnh ngắm bắn trả những kẻ tấn công cho đến khi quân đội đến tiếp ứng.

Hành động dũng cảm ấy không chỉ cứu sống nhiều người, mà còn đặt ra một câu hỏi then chốt: Tại sao một sinh viên yeshiva lại mang súng ra đường? Và rộng hơn: Vì sao dân thường Israel được phép và được khuyến khích mang súng nơi công cộng?

Trong bối cảnh an ninh ngày càng bất ổn tại Israel, đặc biệt là ở các thành phố như Jerusalem, việc người dân thường mang súng không còn là điều bất thường. Đây là kết quả của một chính sách an ninh quốc gia có chủ trương rõ ràng, nhằm tăng cường khả năng tự vệ của người dân trước các mối đe dọa khủng bố thường xuyên.

Những năm gần đây, khi quân đội Israel gia tăng các chiến dịch quân sự nhằm vào các nhóm vũ trang trong khu vực thì nước này cũng thường xuyên đối mặt với các cuộc tấn công nhắm vào dân thường, như xả súng tại trạm xe buýt, các vụ đâm dao, lao xe vào đám đông... Trong những tình huống này, phản ứng nhanh có thể là yếu tố quyết định giữa sống và chết. Tuy nhiên, lực lượng an ninh không phải lúc nào cũng có mặt kịp thời và chính những người dân có vũ trang hợp pháp đã trở thành “lực lượng phản ứng đầu tiên” không chính thức nhưng hiệu quả.

Sau vụ Hamas tấn công vào lãnh thổ Israel ngày 7/10/2023, Chính phủ Israel đã nới lỏng các quy định về cấp phép vũ khí. Dưới sự chỉ đạo của Bộ trưởng An ninh Quốc gia Itamar Ben-Gvir, chính sách mới hướng đến việc trao quyền tự vệ cho dân thường, tăng cường năng lực phòng vệ cộng đồng, từ đó giảm áp lực lên lực lượng an ninh.

Chỉ trong vòng một năm sau đó, hơn 400.000 đơn xin cấp phép được nộp, trong đó khoảng 165.000 giấy phép mang súng hợp pháp đã được cấp. Hiện gần nửa triệu người hiện đủ điều kiện được mang súng theo luật Israel.

Chính sách này không mở rộng một cách bừa bãi, mà áp dụng các tiêu chí khắt khe để đảm bảo rằng chỉ những người đáng tin cậy và có năng lực mới được mang súng như phải là công dân Israel hoặc cư dân có quyền cư trú hợp pháp, trên 21 tuổi (hoặc từ 18 nếu đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự), có lý lịch tư pháp trong sạch, không có tiền án, tiền sự, có xác nhận y tế về tình trạng sức khỏe thể chất và tâm thần ổn định. Nhà chức trách quy định số đạn tối đa mà dân thường được giữ là 10 viên, súng phải được cất giữ an toàn, chủ sở hữu phải tham gia huấn luyện định kỳ và kiểm tra lại theo quy định.

Trường hợp của sinh viên yeshiva Y. là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của chính sách này. Trong khoảnh khắc sinh tử, anh không phải là lính, không phải là cảnh sát nhưng với khẩu súng cá nhân hợp pháp và sự can đảm, anh đã cứu sống nhiều người.

Tại Israel, việc dân thường được phép mang súng không phải là sự cẩu thả trong quản lý vũ khí, mà là một phần trong chiến lược phòng vệ toàn diện, được điều chỉnh và giám sát chặt chẽ. Trong một đất nước mà an ninh luôn là câu hỏi hàng đầu, thì việc “người dân có thể bảo vệ chính mình” đôi khi lại chính là điểm mấu chốt để giữ lấy sự sống.