Từ những lớp phổ cập số

Theo Uỷ Ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh, phong trào “Bình dân học vụ số” được khởi xướng với tinh thần giống như những lớp học xóa mù chữ cách đây hơn nửa thế kỷ nhưng thay vì học chữ, người dân nay học cách thao tác trên điện thoại, khai báo hồ sơ điện tử, dùng mã định danh, ví điện tử hay ứng dụng VNeID... Mục tiêu là “phổ cập tri thức số cơ bản cho toàn dân”, hướng tới việc “không ai bị bỏ lại phía sau” trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Là một cựu chiến binh quen thuộc với giấy tờ và thủ tục hành chính truyền thống, ông Bùi Chí Ninh (phường Bến Thành) không giấu được niềm phấn khởi khi lần đầu tiên tự mình nộp hồ sơ hành chính trực tuyến thành công qua phong trào "Bình dân học vụ số". “Phong trào được triển khai rất sôi nổi, sâu rộng và có ý nghĩa đặc biệt trong thời đại 4.0 này. Tôi tuy đã lớn tuổi nhưng vẫn cố gắng học hỏi con cháu để theo kịp chuyển đổi số. Giờ tôi có thể làm hồ sơ, nhận kết quả ngay tại nhà mà không cần ra phường", ông Ninh chia sẻ thêm. 

Cũng như ông Ninh, bà Lê Thị Bích Ngọc, một người dân ở phường Bình Thạnh cũng bày tỏ sự bất ngờ khi thủ tục đăng ký trợ cấp xã hội của mình được giải quyết nhanh chóng qua ứng dụng “Công dân số Thành phố Hồ Chí Minh”. “Tôi chỉ cần nhập thông tin, gửi giấy tờ qua điện thoại, vài ngày sau đã nhận kết quả. Cán bộ phường còn gọi điện hướng dẫn tận tình, giờ tôi thấy việc hành chính thuận tiện hơn bao giờ hết", bà Bích Ngọc nói.

Hiện tại nhiều phường trên địa bàn TP Hồ Chí Minh như: Sài Gòn, Xuân Hoà, Bến Nghé, Bình Tân, Thủ Đức... đã ra mắt nhiều ứng dụng số để triển khai hiệu quả công tác của chính quyền hai cấp. Cụ thể, tại phường Bình Tân, chính quyền địa phương đã ra mắt 12 điểm tiếp nhận hồ sơ trực tuyến tại khu phố, hỗ trợ người dân trong các lĩnh vực an sinh xã hội, hộ tịch, bảo trợ và mai táng phí... Bên cạnh đó, phường còn lập chuyên trang “Niêm yết thủ tục hành chính” để công khai quy trình và hướng dẫn thao tác trực tuyến cho người dân. Nhiều buổi tập huấn “Bình dân học vụ số” được tổ chức, thu hút đông đảo người cao tuổi, hội viên phụ nữ, đoàn viên thanh niên tham gia để trải nghiệm các dịch vụ hành chính trên. 

Ông Nguyễn Văn Sử, Chủ tịch UBND phường Bình Tân cho biết, với khối lượng công việc ngày càng lớn ở cấp cơ sở, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số là yêu cầu cấp thiết, đặc biệt khi mô hình chính quyền hai cấp đi vào vận hành từ ngày 1/7. Vì vậy, việc địa phương nhân rộng phong trào "Bình dân học vụ số" không chỉ giúp người dân chủ động hơn mà còn giúp cán bộ có thời gian tập trung cho các nhiệm vụ chuyên sâu. 

Theo ông Nguyễn Văn Sử, phường Bình Tân hiện có hơn 160.000 dân và hơn 36.000 hộ gia đình, nên việc phổ cập kỹ năng số từ phong trào "Bình dân học vụ số" đến từng hộ dân được xem là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2025. Phong trào đang được phát động từ khu phố, tổ dân phố, đến từng gia đình - với sự tham gia tích cực của hội phụ nữ, đoàn thanh niên và các đoàn thể chính trị - xã hội.

Giảm áp lực và nâng chất lượng phục vụ 

Theo lãnh đạo các phường, xã tại TP Hồ Chí Minh, một khi người dân có thể tự mình thực hiện thủ tục hành chính tại nhà, các trụ sở phường, xã sẽ trở nên "nhẹ gánh" hơn với các thủ tục hành chính công. Bởi nếu trước đây mỗi ngày hàng chục người dân phải chờ đợi để nộp hồ sơ hoặc nhờ cán bộ hướng dẫn thì nay phần lớn hồ sơ được gửi và tiếp nhận qua mạng. Cán bộ hành chính chỉ cần kiểm tra, xử lý và gửi kết quả qua ứng dụng, tiết kiệm thời gian và nhân lực.

Theo thống kê của UBND Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm đầu triển khai chương trình “Bình dân học vụ số”, hàng trăm nghìn người dân đã được hướng dẫn sử dụng các nền tảng số như VNeID, VssID, ví điện tử, ứng dụng “Công dân số Thành phố Hồ Chí Minh”... Nhiều mô hình sáng tạo cũng được nhân rộng như “Gia đình số”, “Đại sứ số”, “Chợ số”, “Cà-phê sáng - phổ cập kỹ năng số”, “Mỗi công dân - một danh tính số”... đang góp phần hình thành cộng đồng công dân số năng động và chủ động.

Bà Trần Thị Diệu Thuý, Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh cho biết, mục tiêu của phong trào không chỉ dừng ở con số mà nằm ở sự thay đổi trong chất lượng sống của mỗi người dân. Khi mọi người dân đều biết cách sử dụng dịch vụ công trực tuyến thì đã tiến thêm một bước dài trong cải cách hành chính và xây dựng chính quyền điện tử.

Theo đó, Thành phố hiện cũng đang biên soạn học liệu trực tuyến về trí tuệ nhân tạo (AI) - một phần của chương trình “Bình dân học vụ số”, nhằm giúp người dân hiểu và ứng dụng AI vào công việc, học tập và dịch vụ công. Tài liệu được thiết kế ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp cả với người cao tuổi hoặc người không có nền tảng công nghệ. Mục tiêu đến năm 2026, 100% người trưởng thành ở TP Hồ Chí Minh có tri thức cơ bản về chuyển đổi số, sử dụng thành thạo thiết bị thông minh và được xác nhận đạt phổ cập tri thức số trên nền tảng VNeID.

Phát huy vai trò của cộng đồng, ông Phạm Minh Tuấn, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh cho biết, Mặt trận và các tổ chức thành viên đang xây dựng các đội hình tình nguyện “Bình dân học vụ số”. Đây sẽ là lực lượng nòng cốt, trực tiếp đến từng khu phố, tổ dân phố để hướng dẫn người dân thực hiện các thủ tục hành chính ngay tại nhà. Mục tiêu cuối cùng là mong muốn phong trào lan tỏa mạnh mẽ, biến việc học và sử dụng công nghệ trở thành thói quen hằng ngày của người dân.

Theo ông Phạm Minh Tuấn, sau một thời gian phát động, phong trào nhanh chóng lan tỏa thành chiến dịch thi đua học tập kỹ năng số. Các điểm học số được thiết lập trong nhà văn hóa, khu phố, thậm chí tại quán cà phê. Ở đó, cán bộ trẻ, đoàn viên thanh niên trở thành giáo viên hướng dẫn người dân lớn tuổi cách nộp hồ sơ online, quét mã QR hay theo dõi tiến độ xử lý hồ sơ. Sự chuyển mình này không chỉ giảm áp lực công việc cho cán bộ hành chính mà còn nâng cao tính minh bạch, công khai trong xử lý hồ sơ. Mỗi thao tác đều được lưu vết trên hệ thống, người dân có thể theo dõi, đánh giá chất lượng phục vụ. Chính quyền hai cấp vốn đang trong quá trình hoàn thiện cơ chế vận hành nhờ đó trở nên linh hoạt, gần dân và hiện đại hơn.

"Phong trào 'Bình dân học vụ số' không chỉ là phong trào học tập kỹ năng công nghệ mà còn là một chiến lược xã hội hóa chuyển đổi số, đưa người dân trở thành trung tâm của quá trình cải cách hành chính. Đây là quyết tâm chính trị mạnh mẽ của TP Hồ Chí Minh, thể hiện tầm nhìn trong việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển TP Hồ Chí Minh giai đoạn mới. Đặc biệt, với tinh thần “Thành phố nghĩa tình - năng động - sáng tạo - tiên phong đi đầu cùng cả nước”, phong trào này đang thổi luồng sinh khí mới vào công cuộc cải cách hành chính tại TP Hồ Chí Minh nói riêng và Việt Nam nói chung", ông Phạm Minh Tuấn cho biết.