Bài 1: Giảm thời gian cho người dân, tăng áp lực cho cán bộ

Chính quyền địa phương 2 cấp tại TP Hồ Chí Minh đang dần phát huy hiệu quả khi người dân tiết kiệm được nhiều thời gian, thủ tục hành chính được giải quyết nhanh chóng, minh bạch hơn trước. Theo đó, chính quyền cũng đặt sự hài lòng của người dân làm thước đo cho các hoạt động công vụ, dần dần giúp kéo ngắn khoảng cách giữa chính quyền và người dân, tạo niềm tin và đồng thuận từ người dân khá cao khi triển khai.

Đáp ứng nhanh nhưng chưa thích ứng kịp

Phường Dĩ An có gần 230.000 dân nên lượng người đến làm thủ tục hành chính (TTHC) mỗi ngày luôn đông đúc. Song quy trình vận hành khá trật tự, có tình nguyện viên hướng dẫn, cán bộ tận tình giải thích. Ông Trần Thanh Phương, người đến đăng ký tạm trú cho biết: “Tôi tưởng phải chờ lâu do hồ sơ đông nhưng chỉ hơn 10 phút là xong. Cán bộ giải thích rõ, công nghệ hỗ trợ rất tiện lợi". 

Còn tại phường Lái Thiêu, để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân đúng hạn, cán bộ công chức làm việc xuyên cả thứ bảy và chủ nhật. Đến chứng thực giấy tờ tại phường, bà Nguyễn Mai Hoa cho biết: “Khi đến làm các thủ tục hành chính công, chúng tôi phải bốc số thứ tự ngay từ cổng vào, sau đó được cán bộ hướng dẫn đăng nhập vào Cổng dịch vụ công trực tuyến và bắt đầu khai báo các nội dung cần làm. Tôi thấy thái độ phục vụ của cán bộ phường khá cởi mở, công nghệ tra cứu cũng nhanh chóng. Tôi chỉ cần thực hiện vài thao tác là thông tin đã được xử lý và gửi về mail, số điện thại của mình". 

Tuy nhiên, bên cạnh sự thuận lợi ấy, không ít người dân, đặc biệt là người lớn tuổi lại gặp khó khăn. Ông Nguyễn Văn Lợi (68 tuổi) ở phường Bình Dương cho biết: “Cán bộ bảo tôi tải ứng dụng VNeID  và vào trang Dịch vụ công trực tuyến để khai báo nhưng tôi không quen dùng điện thoại thông minh. Lúc đó phải nhờ các cháu Đoàn viên thanh niên tại phường hỗ trợ. Nếu không có các cháu giúp, chắc tôi không làm nổi mấy thông tin khai báo, tải app...". 

Song song đó, một số người dân cũng phản ánh về thái độ thiếu kiên nhẫn của một vài cán bộ khi hướng dẫn thủ tục trên hệ thống dịch vụ công. Bà Trần Thị Minh Hạnh ở phường Phước Long, cho biết: “Lần đầu khai báo trên máy điện thoại, tôi thao tác chậm thì cán bộ có vẻ khó chịu. Dù chỉ là vài trường hợp cá biệt nhưng khiến người dân chúng tôi thấy áp lực khi đi làm các thủ tục hành chính. Chưa kể, cán bộ đưa tờ giấy kêu người dân đọc hướng dẫn khai báo mà không nói rõ là làm như thế nào".

Ông Nguyễn Văn Minh, cán bộ quản lý Trung tâm hành chính công tại TP Hồ Chí Minh cho biết: "Sau 4 tháng triển khai chính quyền 2 cấp, chúng tôi thấy rõ hiệu quả mang lại cho người dân là hồ sơ được giải quyết nhanh gọn hơn, công nghệ số giúp giảm thời gian chờ đợi. Người dân phản hồi tích cực, nhiều người tỏ ra hài lòng khi thủ tục vốn mất hàng giờ trước đây nay chỉ còn vài chục phút. Tuy nhiên, bức tranh không chỉ toàn gam màu sáng. Thực tế, còn những người cao tuổi, người ít sử dụng công nghệ gặp lúng túng khi thao tác trực tuyến. Một số trường hợp cán bộ chưa kiên nhẫn khi hướng dẫn, khiến người dân thấy e ngại. Điều đó đòi hỏi chúng tôi phải điều chỉnh, từ việc đào tạo lại kỹ năng giao tiếp đến việc bố trí Đoàn thanh niên hỗ trợ người yếu thế. Mục tiêu cuối cùng của chính quyền 2 cấp là không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình cải cách hành chính, để mọi người đều được phục vụ một cách bình đẳng, thân thiện".

Cán bộ... quá tải công việc

Không thể phủ nhận bộ máy hành chính 2 cấp tại TP Hồ Chí Minh đã đem lại nhiều cải thiện rõ rệt. Song đi cùng đó là áp lực ngày càng tăng cho đội ngũ cán bộ. Bà Trần Thị Thanh Thủy, Chủ tịch UBND phường Dĩ An cho biết: “Với dân số đông kỷ lục nhưng chỉ có 17 người trực tiếp giải quyết TTHC là quá ít. Vì vậy, phường kiến nghị Thành phố sớm tăng nhân lực và thiết bị để giảm tải". 

Tương tự, ông Nguyễn Mai Trung, Chánh Văn phòng UBND phường Phú Định cho biết: “Trong 1 tháng, phường đã xử lý hơn 3.000 hồ sơ. Địa bàn rộng nên phải mở thêm điểm tiếp nhận ở Xóm Củi và phường 16 cũ. Cách này tiện cho dân, nhưng cũng làm cán bộ chịu áp lực quản lý nhiều hơn". 

Ông Phạm Thành Nhân, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP Hồ Chí Minh cho biết, TP Hồ Chí Minh hiện đối diện với thách thức chung là số công chức không nhiều, trong khi khối lượng công việc ngày càng lớn và đa dạng. Theo thống kê, trung bình mỗi công chức phải phụ trách từ 4 - 9 nhóm nhiệm vụ, với nhiều nội dung chi tiết, phức tạp. Điều này dễ gây quá tải, ảnh hưởng chất lượng và tiến độ xử lý. Mặt khác, Thành phố đã kiện toàn bộ máy, bố trí cán bộ, đưa vào vận hành Trung tâm hành chính công cấp xã, nhưng để mô hình thật sự hiệu quả cần bổ sung nhân sự, hoàn thiện quy trình và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số để giảm tải áp lực. 

"Sau bốn tháng triển khai, chúng ta nhìn thấy rõ cả thuận lợi lẫn khó khăn. Vấn đề quan trọng là phải tiếp tục tháo gỡ từ cơ sở, kiên trì điều chỉnh để hướng đến một chính quyền phục vụ đúng nghĩa, hiện đại và gần gũi với dân", ông Phạm Thành Nhân cho biết. 

Ngoài áp lực hồ sơ, cán bộ cấp xã còn thường xuyên phải di chuyển lên UBND TP Hồ Chí Minh để họp, báo cáo, tập huấn. Một công chức hộ tịch ở phường Thủ Đức cho biết: “Tuần nào tôi cũng phải lên trung tâm thành phố ít nhất hai lần. Có hôm sáng họp xong, chiều lại quay về phường xử lý hồ sơ. Thời gian cả đi và về cũng mất hàng giờ đồng hồ. Dù rất mệt nhưng không dám để hồ sơ hành chính của người dân trễ hẹn". 

Tương tự, chị N.T.M, một cán bộ công chức tư pháp tại xã Cần Giờ cho biết: “Mỗi lần đi họp trên trung tâm TP Hồ Chí Minh sẽ mất nửa ngày di chuyển. Nhưng chúng tôi vẫn tranh thủ về trong ngày để kịp giải quyết hồ sơ cho dân". 

Chia sẻ về hiệu quả thực hiện chính quyền hai cấp, ông Hồ Văn Thắng, Giảng viên chính sách công tại TP Hồ Chí Minh cho biết, sự vất vả của cán bộ cơ sở phản ánh rõ áp lực kép: vừa phải giải quyết công việc tại địa bàn, vừa thường xuyên di chuyển lên thành phố để họp, tập huấn và báo cáo. Đây là vấn đề TP Hồ Chí Minh cần tính đến bằng các giải pháp căn cơ hơn như: tăng cường họp trực tuyến, xây dựng hệ thống báo cáo số hóa để giảm thời gian di chuyển cho cán bộ.

"Nếu giảm được khâu di chuyển, cán bộ địa phương sẽ có thêm thời gian tập trung cho công việc, đồng thời giảm bớt áp lực tâm lý và sức khỏe. Điều này sẽ giúp nâng cao chất lượng phục vụ người dân ngay tại cơ sở", ông Hồ Văn Thắng cho biết. 

Cũng theo ông Hồ Văn Thắng, trong bức tranh nhiều gam màu ấy, tinh thần “khó ở đâu, gỡ ở đó” khi triển khai chính quyền hai cấp đã lan tỏa đến từng phường, xã tại TP Hồ Chí Minh. Nhiều mô hình sáng tạo được triển khai như: mở thêm điểm tiếp nhận hồ sơ, bố trí Đoàn viên thanh niên trực hỗ trợ người già khai các thông tin hành chính, tổ chức “cà phê sáng với dân” để lắng nghe phản ánh... 

Những nỗ lực này thể hiện rõ quyết tâm của chính quyền TP Hồ Chí Minh trong việc xây dựng một bộ máy hành chính gần dân hơn, thân thiện hơn. Dù còn nhiều vướng mắc nhưng chính từ việc lắng nghe, ghi nhận và khắc phục những bất cập nhỏ nhất, TP Hồ Chí Minh đang dần tạo dựng niềm tin bền vững nơi người dân.

Bài 2: Lấy hiệu quả phục vụ nhân dân làm mục tiêu cao nhất