Theo báo The Guardian (Anh), Tổng thống Trump đã tiếp đón Thái tử Saudi Arabia tại bãi cỏ phía Nam – không gian thường dành cho các nghi lễ đặc biệt của Nhà Trắng – với đội danh dự cưỡi ngựa mang cờ và màn trình diễn của máy bay chiến đấu. Đây được coi là một thông điệp mang tính biểu tượng về hướng điều chỉnh chính sách đối ngoại của Mỹ sau khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ mới.

Một trong những điểm đáng chú ý là việc Mỹ tuyên bố xúc tiến bán tiêm kích F-35 cho Saudi Arabia với cấu hình tương đương phiên bản của Israel. Nếu hoàn tất, thương vụ này sẽ đánh dấu bước chuyển quan trọng so với nguyên tắc lâu nay của Washington trong đảm bảo “lợi thế quân sự vượt trội” của Israel tại khu vực. Tổng thống Trump cho rằng cả Riyadh và Tel Aviv đều là các đối tác then chốt của Mỹ và cần được đáp ứng nhu cầu an ninh phù hợp.

“Cả Saudi Arabia và Israel đều là đồng minh tuyệt vời”, Tổng thống nói. “Theo quan điểm của tôi, tôi nghĩ cả hai nước đều đang ở mức độ mà họ nên được ưu tiên hàng đầu”.

Song song với hợp tác quốc phòng, Chính quyền Mỹ cũng cho biết sẽ dỡ bỏ hạn chế đối với việc bán chip AI tiên tiến cho Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE). Đây được xem là động lực quan trọng để Riyadh thúc đẩy tham vọng trở thành trung tâm công nghệ và dữ liệu quy mô lớn của khu vực.

Ông Gregory Gause, học giả thỉnh giảng tại Viện Trung Đông ở Washington, đã so sánh tham vọng hợp tác Mỹ - Saudi Arabia trong nền kinh tế AI với quá trình các tập đoàn Mỹ hỗ trợ Saudi Arabia phát triển các mỏ dầu vào những năm 1930 – đặt nền móng cho quan hệ gắn kết lâu dài giữa hai bên.

“Đây có thể là một mối liên kết thực sự vững chắc giữa hai quốc gia – một sự đảm bảo tốt hơn về cam kết của Mỹ đối với an ninh của Saudi Arabia so với bất cứ điều gì có thể được viết trên một tờ giấy”, ông Gause nói.

Bên cạnh đó, những diễn biến gần đây trong chính sách Trung Đông của Washington cũng cho thấy mức độ điều chỉnh nhất định so với trước đây. Nghị quyết do Mỹ đề xuất tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc ngày 16/11 đã đề cập tới triển vọng hướng tới giải pháp hai nhà nước cho vấn đề Palestine – điểm nhấn thu hút sự chú ý của cộng đồng quốc tế.

Trước đó, vào cuối tháng 6, Tổng thống Trump đã dỡ bỏ một số lệnh trừng phạt đối với Syria, động thái được coi là đi ngược lại với các ưu tiên của Israel. Vào tháng 5, ông Trump đã công du Trung Đông, thăm Saudi Arabia, Qatar và Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất nhưng không đến Israel. Tất cả những động thái này được xem là tín hiệu cho thấy Washington đang tìm cách tái cân bằng tiếp cận trong khu vực.

Dù vậy, các chuyên gia cho rằng không nên xem những thay đổi vừa qua là sự chuyển hướng chiến lược mang tính căn bản. Một số đề xuất lớn được nêu trong chương trình nghị sự – như hiệp ước quốc phòng song phương hay hợp tác điện hạt nhân dân sự giữa Mỹ và Saudi Arabia – vẫn đang trong giai đoạn thảo luận và có thể vấp phải nhiều rào cản về pháp lý cũng như chính trị nội bộ Mỹ. Cam kết đầu tư 1.000 tỷ USD của Riyadh vào kinh tế Mỹ cũng chưa được công bố chi tiết về lộ trình thực hiện.

Việc bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel theo khuôn khổ Hiệp định Abraham tiếp tục được đưa ra thảo luận, tuy nhiên Thái tử Mohammed bin Salman tái khẳng định rằng mọi tiến triển phải gắn với các bước đi rõ ràng nhằm hướng tới giải pháp cho vấn đề Palestine – một lập trường nhất quán của Riyadh trong nhiều năm qua.

Nhiều nhà phân tích nhận định rằng bất chấp những thay đổi về ngôn từ hay cách tiếp cận, chính sách Trung Đông của Mỹ về tổng thể vẫn mang tính liên tục, phụ thuộc vào sự kết hợp giữa lợi ích chiến lược, cân nhắc chính trị nội bộ và phản ứng trước những biến động trong khu vực.

Theo một số chuyên gia, sự điều chỉnh gần đây chủ yếu phản ánh nỗ lực của Washington trong việc duy trì ảnh hưởng tại Trung Đông trong bối cảnh môi trường địa chính trị quốc tế ngày càng phức tạp, đồng thời đáp ứng kỳ vọng của các đối tác then chốt trong khu vực.

Ông Daniel Levy, Chủ tịch Dự án Mỹ – Trung Đông, cho rằng khó có thể kỳ vọng vào những thay đổi mang tính bước ngoặt trong chính sách của Washington đối với khu vực.

Theo ông, dù mỗi chính quyền có những ưu tiên riêng, bức tranh tổng thể vẫn cho thấy sự tiếp nối nhiều hơn là điều chỉnh căn bản.

“Những phản ứng trước các diễn biến trên thực địa hay các yếu tố phát sinh trong quan hệ giữa các bên liên quan cũng chưa đủ để tạo ra sự dịch chuyển chiến lược rõ rệt”, ông nói và nhận định rằng chính sách của Mỹ trong nhiều năm qua vẫn vận hành theo những khuôn khổ quen thuộc, chịu ảnh hưởng bởi cách tiếp cận truyền thống và mối liên kết lâu dài với các đối tác chủ chốt trong khu vực.