Bình luận trên trang web của Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (RUSI.org) có trụ sở tại Anh mới đây, Emily Ferris, nghiên cứu viên cao cấp tại Phòng Nghiên cứu An ninh Quốc tế thuộc RUSI, cho rằng trong bối cảnh địa chính trị đang chuyển đổi, Nga đang tích cực xây dựng tầm nhìn về một Đại Á-Âu thống nhất. Tuy nhiên, khoảng cách giữa tham vọng chiến lược và khả năng thực thi đang đặt ra những thách thức lớn cho Moskva, đặc biệt khi các đối tác như Belarus và Triều Tiên đóng vai trò then chốt trong việc biến lý thuyết thành thực tiễn.

Chuyên gia Ferris lưu ý, hệ quả không mong muốn từ các lệnh trừng phạt của phương Tây là Nga ngày càng thắt chặt quan hệ với các quốc gia như Triều Tiên, Iran và Trung Quốc. Những mối quan hệ này không chỉ dừng lại ở lý thuyết về quan hệ đối tác chiến lược, mà đang phát triển thành hợp tác thực chất sau cuộc xung đột ở Ukraine và sẽ tiếp tục định hình trong bối cảnh Nga lên kế hoạch tái thiết quân đội.

Vai trò chiến lược của Belarus và Triều Tiên

Hội nghị gần đây tại Minsk, Belarus, đã cho thấy sự phối hợp quân sự ngày càng tăng giữa ba quốc gia. Bộ trưởng Ngoại giao Triều Tiên đã tham gia các cuộc gặp cấp cao với đối tác Belarus và Nga, thể hiện tầm quan trọng của liên minh này. Belarus và Triều Tiên cũng đang thiết lập mối quan hệ song phương riêng thông qua việc trao đổi ngoại giao cấp cao từ đầu năm nay.

Belarus và Triều Tiên đều đóng vai trò hỗ trợ quan trọng. Triều Tiên đã triển khai quân hỗ trợ Nga đẩy lùi cuộc tấn công của Ukraine vào khu vực Kursk năm ngoái, cùng đạn dược với số lượng lớn nhưng khó xác định. Belarus là nhà cung cấp các linh kiện, hậu cần và dịch vụ sửa chữa thiết bị mà Nga gặp khó khăn trong việc nội địa hóa, kể từ khi mất đi cơ sở công nghiệp nặng từng đặt tại Ukraine thời Liên Xô.

Belarus đóng vai trò then chốt trong kế hoạch chiến lược của Nga. Nga ngày càng phụ thuộc vào Belarus để bảo dưỡng và sửa chữa mạng lưới đường sắt nhằm vận chuyển hàng hóa, do thiếu năng lực nội địa và không thể nội địa hóa sản xuất phụ tùng đạt tiêu chuẩn cao.

Với Triều Tiên, Nga đã tìm cách củng cố quan hệ thông qua phát triển cơ sở hạ tầng. Sau thời gian phong tỏa kéo dài do đại dịch COVID-19, hai nước đã nối lại vận tải hành khách đường sắt vào tháng 6/2025.

Tầm nhìn về Đại Á-Âu và rào cản

Kế hoạch Đại Á-Âu rộng lớn của Nga đang dần định hình, thể hiện tham vọng tái định vị vai trò của mình trên trường quốc tế. Khái niệm này, được củng cố trong Khái niệm Chính sách Đối ngoại năm 2023 của Nga, coi Nga là một cường quốc Á-Âu - Thái Bình Dương do vị thế địa lý, sức mạnh quân sự, hạt nhân, trữ lượng hydrocarbon khổng lồ và vai trò mang văn hóa Chính thống giáo Nga.

Tuy nhiên, việc biến lý thuyết này thành hiện thực phụ thuộc rất nhiều vào tính kết nối và khả năng xây dựng các chuỗi cung ứng bền vững, trong đó vai trò của Belarus và Triều Tiên là rất quan trọng.
Chuyên gia Ferris lưu ý, nếu Đại Á-Âu là lý thuyết, và SCO cùng BRICS là phương tiện chính trị, thì tính kết nối và chuỗi cung ứng là phương tiện để hiện thực hóa tham vọng toàn cầu của Nga. 

Moskva đã nhiều lần nhấn mạnh sự kết nối của các quốc gia Âu-Á, không chỉ để lách lệnh trừng phạt từ phương Tây mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng địa lý của các hành lang giao thông và mạng lưới cung ứng bền vững cho tương lai kinh tế chính trị của Nga.

Mặc dù Belarus và Triều Tiên đóng vai trò quan trọng, họ bị hạn chế bởi bất cập về tài chính. Khó khăn tài chính của đường sắt Nga do mạng lưới quá tải và thiếu đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã khiến việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng Belarus bị cắt giảm. Nga không dành chỗ trong ngân sách mới để tính đến sự phụ thuộc lẫn nhau, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng.

Chuyên gia Ferris kết luận, Nga ưu tiên các siêu dự án cơ sở hạ tầng vì tầm quan trọng chính trị, nhưng các dự án này thường có ý nghĩa thực tế hạn chế. Ví dụ, việc xây dựng cầu đường bộ mới bắc qua sông Tyumen, theo kế hoạch hoàn thành năm 2026, với Triều Tiên, dự kiến sẽ giảm bớt áp lực vận tải. Nga cũng có kế hoạch tiếp đón các kỹ sư Triều Tiên tại Kursk và Viễn Đông để hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, những hạn chế về tài chính và thực tiễn sẽ cản trở các kế hoạch chính sách đối ngoại này.