05:11 16/05/2020

Vắc-xin COVID còn chưa ra, Âu-Mỹ đã căng thẳng tranh giành

Trong lúc “cuộc chiến” khẩu trang và các thiết bị bảo hộ cá nhân còn chưa kết thúc, thì cuộc tranh giành ai là người đầu tiên nhận được vắc-xin COVID-19 dường như đã bắt đầu.

Chú thích ảnh
Thế giới đang mong chờ một loại vắc-xin ngừa COVID-19 và việc quốc gia nào sẽ được sử dụng đầu tiên là một chủ đề nhạy cảm.

Phát ngôn "gây bão"

Đầu tuần này, Paul Hudson, CEO của "người khổng lồ" dược phẩm Pháp Sanofi, phát biểu với hãng tin Bloomberg rằng nếu Sanofi phát triển được vắc-xin phòng COVID-19 thì nước Mỹ sẽ được ưu tiên trước. Ông Hudson cho rằng điều này là dễ hiểu bởi Mỹ là nước đã tài trợ tài chính hàng đầu cho nghiên cứu vắc-xin của hãng.

Phát biểu của lãnh đạo Sanofi lập tức gây bão trong dư luận và chính phủ Pháp. “Với chúng tôi, không thể chấp nhận được khi dành ưu tiên cho bất cứ quốc gia nào chỉ vì lý do tài chính”, Thứ trưởng Tài chính Pháp Agnès Pannier-Runacher tuyên bố trên kênh Radio Sud.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cũng cho biết ông bị sốc trước tiết lộ của một công ty được coi là lá cờ đầu của nền công nghiệp Pháp, hàng năm được miễn thuế 150 triệu euro. Ông Macron khẳng định sẽ triệu tập các lãnh đạo Sanofi tới Điện Élysée vào đầu tuần tới. 

Trong khi đó Bộ trưởng Y tế Pháp Olivier Véran đã lập tức gọi điện cho CEO chi nhánh tại Pháp của Sanofi, Olivier Bogillot về vụ “Nước Mỹ trước tiên”. “Ông có hiểu chúng tôi sốc thế nào khi nghe tin một trong những công ty hàng đầu của Pháp lại đi phục vụ người Mỹ trước?”, Bộ trưởng Véran chất vấn. Đáp lại, ông Bogillot đã cố gắng giải thích rằng “sản xuất một vắc-xin thông thường mất 10 năm, nhưng chúng tôi đang cố gắng làm trong 18-24 tháng”, và nhấn mạnh Sanofi có các cơ sở sản xuất vắc-xin khổng lồ tại Pháp và châu Âu, vì thế người châu Âu cũng sẽ nhanh chóng nhận được vắc-xin.

Chú thích ảnh
CEO của Sanofi Paul Hudson bị phản ứng khi tiết lộ sẽ ưu tiên cấp vắc-xin COVID-19 cho Mỹ trước. Ảnh: Reuters

Chủ trương “Người Mỹ trước tiên” của Sanofi cũng khiến người dân Pháp và châu Âu bất bình, nhất là khi đầu tháng 5 này, Liên minh châu Âu tổ chức sự kiện vận động ủng hộ nỗ lực phát triển vắc-xin, nhận được cam kết 8 tỉ USD, nhưng Mỹ và Nga đã vắng mặt tại sự kiện.

Tổng thống Pháp Macron cho rằng vắc-xin COVID-19 cần phải được chia sẻ cho tất cả mọi người và không nên chịu ảnh hưởng bởi các quy luật thị trường. Ông Stefan De Keersmaecker, phát ngôn viên về chính sách y tế của Ủy ban châu Âu, cũng nêu ý kiến vắc-xin nên là hàng hoá công cộng toàn cầu. “Việc tiếp cận cần công bằng và phổ cập”, ông Keersaecker nói.

Trước những phản ứng gay gắt, ông Paul Hudson hôm 14/5 đã phải lên tiếng xin lỗi, đồng thời khẳng định sẽ không có ưu tiên đặc biệt dành cho bất kỳ quốc gia hay khu vực nào trong việc tiếp cận vắc-xin chống COVID-19. “Vắc-xin được sản xuất trên đất Mỹ sẽ phục vụ cho thị trường Mỹ, còn vắc-xin vẫn sẽ được bào chế ở Pháp và cung cấp cho thị trường châu Âu. Chúng tôi sẽ cố gắng và cung cấp đủ vắc-xin cho tất cả mọi người. Và tất nhiên các công ty khác cũng sẽ làm như vậy. Tôi vô cùng xin lỗi khi những phát biểu của mình lại dẫn đến tranh cãi”, ông Huson nói.

Chú thích ảnh
Sanofi cho biết Mỹ đã tài trợ cho hãng 600 triệu USD để nghiên cứu vắc-xin phòng COVID-19. Ảnh: AFP

Giá cả có quyết định?

Trong khi đó, ông Yannis Natsis, thành viên hội đồng quản trị của Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (tương đương với Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ) cho rằng thực tế đã khác và sẽ có sự cạnh tranh khốc liệt để tiếp cận với vắc-xin COVID-19.

Ông Natsis thừa nhận một thực tế là hầu hết các loại thuốc luôn được lưu hành đầu tiên ở Mỹ. "Tại sao? Bởi vì ở đó, chúng nhận được giá cao nhất," ông nói. "Bởi vì Mỹ không có hệ thống chăm sóc sức khỏe, họ có thị trường. Và nguyên tắc là bầu trời có giới hạn đến chừng nào thị trường có thể chịu được”.

Các quốc gia châu Âu cung cấp bảo hiểm toàn cầu cho công dân của họ, vì vậy họ thường đàm phán với các công ty dược phẩm để được giá thấp hơn. Điều đó dẫn đến nhiều loại thuốc ở châu Âu có giá thấp hơn nhiều so với ở Mỹ.

Với việc Mỹ cam kết chi rất nhiều tiền để phát triển vắc-xin, Natsis nói rằng sẽ không ngạc nhiên nếu đây là thị trường đầu tiên được phục vụ.

Chủ tịch Hội đồng quản trị của Sanofi, Serge Weinberg, cho biết Mỹ đã đóng góp khoảng 600 triệu USD cho nghiên cứu của Sanofi. Trong một cuộc phỏng vấn căng thẳng, Weinberg nói rằng ông hiểu tại sao người Pháp cảm thấy tức giận, nhưng ông không muốn thể hiện bất kỳ sự mơ hồ nào. Ông nhấn mạnh rằng người Pháp và những người châu Âu khác sẽ được tiêm vắc-xin cùng lúc với người Mỹ - vì vắc-xin cũng được sản xuất tại các nhà máy châu Âu của Sanofi.

Chú thích ảnh
Nhân viên y tế tiêm thử nghiệm vắc-xin phòng COVID-19 lên người tình nguyện. Ảnh: Reuters

Về phần mình, Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 15/5 đã công bố một nỗ lực mới nhằm phát triển thành công vắc-xin COVID-19 vào cuối năm nay. Tuy nhiên ông tuyên bố Mỹ sẽ trở lại cuộc sống bình thường dù có hay không có vắc-xin. 

Cuộc chiến giành quyền ưu tiên tiếp cận vắc-xin chỉ là một trong rất nhiều những tranh cãi thời gian gần đây giữa Mỹ và châu Âu. Đầu tháng 4 vừa qua, các quan chức Pháp tố Mỹ dùng tiền mặt, trả giá cao gấp 3-4 lần để "cướp" các lô hàng trang thiết bị bảo vệ cá nhân ngay tại sân bay Trung Quốc. 

Thế giới đòi phát miễn phí vắc-xin

Ngày 14/5, nhiều nguyên thủ và cựu nguyên thủ quốc gia trên thế giới nhất trí cho rằng bất kỳ loại vắc-xin cũng như phương pháp điều trị bệnh COVID-19 an toàn và hiệu quả đều cần phải được cung cấp miễn phí cho tất cả người dân trên thế giới.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa và Thủ tướng Pakistan Imran Khan nằm trong danh sách hơn 140 người ký bức thư có nội dung nhấn mạnh rằng bất kỳ vắc-xin nào cũng không thể trở thành độc quyền và chúng phải được chia sẻ cho các quốc gia. Theo nội dung bức thư, các chính phủ và đối tác quốc tế phải thống nhất rằng khi một loại vắc-xin an toàn và hiệu quả được phát triển, nó cần nhanh chóng được sản xuất quy mô lớn và có sẵn cho tất cả mọi người, ở tất cả các quốc gia và miễn phí.

Điều này cũng được áp dụng đối với toàn bộ phương pháp điều trị, chẩn đoán cũng như các công nghệ khác liên quan tới COVID-19.

Thu Hằng/Báo Tin tức (NPR, CNN)