Đoàn chúng tôi đến huyện đảo Trường Sa dịp tháng 4. Trong cái nắng chói chang, hầm hập của mùa hè, thật sự hạnh phúc khi được thấy những cây xanh trên đảo, nào là rau, nào là bàng vuông.

Các chiến sĩ trên đảo tặng kỷ niệm ca sĩ hát giao lưu là hoa, lá bàng vuông.

Thượng tá Nguyễn Viết Thuân, lúc đó là Phó Chủ tịch UBND huyện Trường Sa, cho biết, được đất liền chi viện hạt giống, khay trồng đất, với sự chịu khó cần cù của lính đảo, việc trồng rau xanh ở Trường Sa những năm gần đây đã đạt hơn 200 tấn mỗi năm, cải thiện khẩu phần ăn trên đảo của bộ đội.
Giờ đây, việc trồng rau, trồng cây trên đảo nổi khá thuận lợi, do có diện tích đất và có nguồn nước giếng khá dồi dào. Nhưng không phải ngay từ đầu việc trồng cây đã thuận lợi. Nghe đại tá Nguyễn Văn Thành, nguyên Cục trưởng Cục Hậu cần, Quân chủng Hải quân đi cùng đoàn chúng tôi, kể chuyện trồng cây xanh thuở ban đầu trên đảo Trường Sa Lớn mà cứ ngỡ như chuyện cổ tích. Sau giải phóng năm 1975, đảo gần như không có cây nào sống nổi. Năm 1979, trong một lần đi tuần quanh đảo, lính đảo bắt gặp những hạt quả khô hình khối vuông trôi vào đảo, đã đem về ươm thử. Sau hơn một tháng thì cây mọc và lớn rất nhanh. Cây có lá giống lá bàng nên được gọi là cây bàng vuông. Cây bàng vuông có hoa rất đẹp với cuống và nhụy trắng phớt tím. Đặc biệt, hoa chỉ nở vào ban đêm.

Cây bàng vuông được những người lính đảo coi là biểu tượng của sự sống kiên cường ở vùng đảo đầy nắng gió, bão khắc nghiệt, nên đã nhân giống trồng khắp các đảo trong quần đảo Trường Sa.

Hoa bàng vuông trên đảo An Bang.

Đã được nghe câu chuyện thú vị về bàng vuông, nên khi đặt chân lên các đảo nổi của Trường Sa, các thành viên trong đoàn công tác đều có chung câu hỏi với lính đảo: “Hoa bàng vuông nở chưa các đồng chí?” và ai cũng đều cố gắng chụp ảnh kỷ niệm với hoa của loài cây đặc biệt này. Nhiều thành viên trong đoàn thốt lên, cây bàng vuông có lẽ là sự ban tặng của trời đất với nơi điều kiện thiên nhiên khắc nghiệt này, để che chở, tạo bóng mát cho các chiến sĩ canh giữ vùng biển của đất nước.

Với đảo chìm, không thể có bóng cây xanh, nhưng xen lẫn với khối nhà màu trắng bê tông, chúng tôi vẫn thấy màu xanh của rau và hoa xương rồng. Tại đảo Đá Tây, thiếu tá Phan Khắc Thành giới thiệu với chúng tôi về cách trồng rau của lính đảo, đó là di chuyển vườn rau quanh đảo theo quy luật thời tiết. Mỗi năm ở Trường Sa có hai mùa gió thổi: Theo hướng đông - bắc và theo hướng tây - nam. Khi gió thổi hướng tây - nam, những chậu rau được đặt ở hướng đông - bắc đảo và ngược lại, nhằm che chắn gió, giúp rau phát triển được.

Chia tay đảo, chúng tôi nhớ mãi bài thơ vui “Vườn rau khẩu đội” của thiếu tá Phan Khắc Thành:

Vườn rau nho nhỏ tươi xanh
Từng khay vuông vắn xếp thành hàng ngay
Khay vuông gieo củ cải tròn
Năng tay vun xới sòn sòn lớn nhanh
Cạnh bên rau muống non xanh
Vươn lên tươi tốt để dành vài hôm
Khách ở đất liền tới thăm
Khen vườn rau tốt hỏi chăm thế nào?
Bộ đội vui vẻ tự hào
Dạ thưa rau tốt vươn cao nhờ người
Để làm kỷ niệm trong đời
Xin mời cô chú cùng tôi chụp hình
Để làm kỷ niệm cho mình
Với người lính đảo trong hình trồng rau

Bài và ảnh: Xuân Minh