Ứng cử viên Mitt Romney đã giành chiến thắng sít sao trước đối thủ nặng ký là cựu Thượng nghị sĩ Rick Santorum trong cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên của đảng Cộng hòa (Mỹ) tại bang miền trung tây Iowa ngày 4/1. Iowa là bang "nổ phát súng" mở đầu vòng bầu cử sơ bộ kéo dài tới tận ngày 26/6/2012.

Ông Mitt Romney (giữa) cùng vợ và 3 con trai trong chiến dịch tranh cử tại khách sạn Fort Des Moines tối 3/1.

Theo kết quả cuối cùng được Chủ tịch đảng Cộng hòa bang Iowa, ông Matt Strawn công bố sáng 4/1, ông Romney - cựu Thống đốc bang Massachussetts - đã giành được 30.015 phiếu, dẫn trước ông Santorum 8 phiếu. Chiến thắng của ứng cử viên Romney được đánh giá là "ngoạn mục" bởi sau khi hơn 99% số phiếu được kiểm, cả ông Romney và ông Santorum đều giành được 25% số phiếu ủng hộ, trong đó ông Santorum dẫn trước ông Romney 4 phiếu bầu. Ngay trước khi diễn ra các cuộc bỏ phiếu tại bang Iowa, thăm dò mới nhất của hãng Des Moines Register cho biết trong hai ngày cuối cùng, tỷ lệ ủng hộ ứng cử viên Santorum đã vượt ứng cử viên Romney và ông Santorum trở thành người dẫn đầu cuộc đua tại bang Iowa.

Một ứng cử viên được đánh giá cao khác là Hạ nghị sĩ Ron Paul nhận được 21% số phiếu. Tiếp đến là cựu Chủ tịch Hạ viện Newt Gingrich - 13%; Thống đốc bang Texas, Rick Perry - 10%; nữ Hạ nghị sĩ Michele Bachman - 5%; cựu Thống đốc bang Utah, Jon Huntsman - 1%.

Theo phóng viên TTXVN có mặt tại bang Iowa, cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa diễn ra trong không khí giá buốt âm 8 độ C. Trước giờ bỏ phiếu, các đại diện hoặc các ứng cử viên tổng thống trực tiếp được phép phát biểu trong 30 phút với nội dung chủ yếu nhắm vào 40% cử tri còn đang lưỡng lự để lôi kéo họ về phía mình. Ông Matt Strawn cho biết, số cử tri Cộng hòa tham gia bỏ phiếu năm nay có khả năng cao hơn mức 120.000 người của năm 2008. Theo quy định, đảng Cộng hòa sẽ tổ chức Đại hội Toàn quốc vào tháng 8 tới để chính thức bầu chọn ứng cử viên của đảng tham gia cuộc bầu cử tổng thống 2012.

Cuộc bỏ phiếu sơ bộ đầu tiên của đảng Dân chủ cũng diễn ra tại bang Iowa, nhưng không được quan tâm bằng cuộc bầu chọn của đảng Cộng hòa. Cử tri của đảng Dân chủ tại bang này chỉ tổ chức gặp mặt vào buổi tối để bày tỏ sự ủng hộ ứng cử viên gần như duy nhất là đương kim Tổng thống Barack Obama. Dự kiến, tối 4/1 (giờ Mỹ), ông Obama sẽ có bài phát biểu từ Nhà Trắng với các cử tri bang Iowa, nơi cách đây 4 năm cũng đã góp công đưa ông tới chiếc ghế ông chủ thứ 44 của Nhà Trắng.

Iowa được gọi là "Vùng đất trái tim của nước Mỹ", là bang nổi tiếng về nông nghiệp với biệt danh "Thủ phủ lương thực thế giới". Với hơn 3 triệu dân, năm 2010, Iowa được đánh giá là một trong 10 bang an toàn nhất để sinh sống. Từ năm 1968-1974, Iowa được coi là bang lãnh địa của đảng Cộng hòa, nhưng sau đó trở thành bang trung dung và trong thời gian 1988-2000, cử tri bang này thường dành sự ủng hộ cao hơn cho ứng cử viên của đảng Dân chủ.

Cho dù kết quả cuộc bầu chọn ngày 4/1 tại đây chưa nói lên điều gì, nhưng với tư cách một bang trung dung, những tấm phiếu nhận được tại bang này thường được coi là thước đo về sức hấp dẫn của mỗi ứng cử viên đối với lực lượng cử tri bảo thủ chiếm khá đông trong xã hội cộng với nhóm cử tri còn đang do dự trên khắp cả nước. Ai sẽ tiếp tục trụ lại và ai sẽ ngậm ngùi đứt gánh giữa đường một phần cũng sẽ được quyết định bởi cử tri nơi có vị thế đặc biệt này trong lịch sử bầu cử Mỹ.

Lịch sử các cuộc bầu cử gần đây tại bang Iowa có nhiều điểm thu hút sự chú ý của dư luận. Năm 1992, ông Bill Clinton chỉ nhận được 3% phiếu bầu tại Iowa so với 76% của đối thủ cùng đảng Tom Harkin, nhưng cuối cùng ông Clinton lại là người được chọn làm ứng cử viên chính thức của đảng Dân chủ. Năm 2008, cựu Thống đốc bang Mexico, ông Mike Huckabee, là người thắng cuộc tại đây với 34% phiếu bầu, nhưng tấm vé cuối cùng đại diện cho đảng Cộng hòa lại thuộc về Thượng nghị sĩ John McCain. Cũng trong năm 2008, ông Obama nhận được 38% số phiếu ủng hộ của cử tri Dân chủ tại Iowa so với 29% bầu chọn bà Hillary Clinton và cuối cùng ông Obama đã được chọn làm ứng cử viên chính thức của đảng Dân chủ.

Cuộc bầu cử sơ bộ ngay tiếp sau bang Iowa cũng được dư luận đặc biệt quan tâm là bang New Hampshire, nơi cũng có truyền thống văn hóa chính trị và xã hội bảo thủ, vào ngày 10/1.

Thái Hùng (P/v TTXVN tại Mỹ) - H.H