05:11 07/05/2019

Tướng Navarre và con đường tới Điện Biên Phủ - Kỳ cuối: Lý giải thất bại của Navarre

Lãnh đạo cấp cao quân đội Mỹ đồng ý với phán quyết của lịch sử rằng Navarre chịu trách nhiệm chính cho thảm họa mà quân đội Pháp phải chịu tại Điện Biên Phủ.

Nhiều nhân tố đã khiến Pháp thảm bại tại chiến trường này và Mỹ đưa ra phân tích cuối cùng rằng chính thất bại trong vai trò lãnh đạo ở cấp cao đã dẫn tới việc Pháp thua cuộc.

Chú thích ảnh
Binh sĩ Pháp lũ lượt ra hàng sau thất bại tại Điện Biên Phủ. Ảnh: AFP

Trong luận án, Thiếu tá Bruce H. Hupe đã so sánh hành động và quyết định của Navarre trong trận Điện Biên Phủ với mô hình lãnh đạo thành công trong quân đội Mỹ. Theo đó, Navarre đã thất bại trong cân nhắc ảnh hưởng của các yếu tố, kể cả những yếu tố cơ bản như thời tiết, đối với chiến dịch của ông ta. Ông ta cũng không coi trọng ý nghĩa của việc Việt Minh được Trung Quốc viện trợ. Những điều này cho thấy Navarre có tư duy kém.

Hậu quả là Navarre đã xây dựng các kế hoạch dựa trên những đánh giá không chính xác và nền tảng sai lầm. Navarre cho rằng mình có thể bảo vệ Lào và đột kích các khu vực hậu phương của Việt Minh từ Điện Biên Phủ, nhưng ông ta lại không điều đủ lực lượng để hoàn thành hai nhiệm vụ này.

Navarre có trên 400.000 binh sĩ đủ binh chủng và quốc tịch, nhưng trong toàn bộ trận chiến, ông ta chỉ phái khoảng 15.000 binh sĩ chiến đấu ở Điện Biên Phủ. Navarre còn có các khu vực khác phải lo nhưng Điện Biên Phủ chính là trận chiến để giành toàn bộ Đông Dương. Navarre chưa bao giờ chiến đấu với quy mô đó, thậm chí ngay cả khi ông ta nhận ra phần lớn lực lượng của Tướng Võ Nguyên Giáp đã ở Điện Biên Phủ.

Về sau Navarre giải thích lý do hành động: “Tướng Cogny đã đề nghị tôi huy động phương tiện cần thiết khắp Đông Dương… Sự huy động này sẽ dẫn tới một thảm họa lớn mà tôi không thể mạo hiểm với tư cách là người chịu trách nhiệm cao nhất”.

Theo Thiếu tá Bruce H. Hupe, lẽ ra Navarre phải mạo hiểm. Lời giải thích nói trên của ông ta cho thấy ngay cả sau khi thất bại, ông ta vẫn không nhận ra vai trò của Điện Biên Phủ trong thất bại của Pháp ở Đông Dương. 

Chú thích ảnh
De Castries tại Điện Biên Phủ. Ảnh: Getty

Navarre đã mặc định vận dụng chiến thuật tập đoàn cứ điểm Nà Sản vì ông ta đã không phái đủ lực lượng để thực hiện các vụ tấn công từ Điện Biên Phủ theo dự định ban đầu. Khi De Castries, chỉ huy trưởng Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ không thể mạo hiểm thêm nữa, Navarre đã lệnh cho De Castries củng cố tập đoàn thay vì gửi tiếp viện. Không may cho người Pháp, mô hình ở Nà Sản chỉ có hiệu quả một lần.

Trong thời gian ở Điện Biên Phủ, Navarre thể hiện năng lực yếu kém trong vô số trường hợp. Đánh giá sai lầm nghiêm trọng nhất của Navarre là khi ông ta đánh cược rằng các tài sản trên không có thể vừa tiếp tế cho lực lượng của mình vừa có thể ngăn chặn tuyến đường hậu cần của Việt Minh. Navarre đã đặt gánh nặng quá lớn, bất khả thi với lực lượng không quân.

Về sau, ông ta nói rằng nguyên nhân sâu sắc dẫn tới thất bại Điện Biên phủ là thiếu nguồn lực. Điều này đúng nhưng không đủ. Khi phân tích kỹ năng giao tiếp của Navarre, Thiếu tá Bruce H. Hupe kết luận rằng mối quan hệ xấu giữa Navarre và Cogny đã góp phần lớn gây ra thất bại tại Điện Biên Phủ. Rào cản giao tiếp bao quanh Navarre suốt nhiều năm qua đã khiến ông ta không thể đánh giá thực tế về tình hình thực sự. Navarre là vị chỉ huy từ xa, không sâu sát, không nghe theo lời khuyên đúng đắn. Ông ta lại chỉ nghe những lời khuyên tồi, thậm chí là lời khuyên được đưa ra từ Cogny – người mà ông ta không hề thích. 

Tại Điện Biên Phủ, Navarre, vốn là người thông minh và dũng cảm, nhưng lại rơi vào tình thế khó khăn nhất khi làm tổng chỉ huy một cuộc chiến dài và mệt mỏi mà Chính phủ Pháp lại thờ ơ. Dù có kế hoạch hoàn hảo nhưng ông ta lại thực hiện kế hoạch thất bại.

Người ta kể rằng sau trận chiến Điện Biên Phủ, Navarre nhận được một hộp sơn mài đẹp đẽ trong có chứa một khẩu súng sẵn đạn, với hàm ý rõ ràng nói về truyền thống rằng một chỉ huy cấp cao không nên sống sau khi thảm bại. Nhiều năm sau, khi được hỏi về điều này, Navarre nói sẽ không bao giờ tự tử trong bất kỳ trường hợp nào vì tự tử có nghĩa là thừa nhận mình có lỗi. Ông ta nói: “Tôi có ý thức trách nhiệm rất mạnh mẽ nhưng tôi không có cảm giác tội lỗi”.

Một số cấp dưới của Navare cảm thấy rằng nếu có cảm giác tội lỗi, ông ta cũng sẽ thay thế nó bằng cảm giác khác. Dù bản thân thấy không có lỗi nhưng Navarre chính là nguyên nhân thất bại quân sự của Pháp tại Điện Biên Phủ.

Thất bại của Navarre còn do yếu kém trong khả năng sử dụng các kỹ năng chuyên nghiệp cần có ở một tướng lĩnh cấp cao. Navarre không thể hiện được năng lực khi liên tục sai lầm trong đánh giá thông tin tình báo. Ông ta không thể phát huy năng lực của cấp dưới.

Thiếu tá Bruce H. Hupe cũng đánh giá Tướng Võ Nguyên Giáp là người chiến thắng ở Điện Biên Phủ. Từ một giáo viên lịch sử, Tướng Võ Nguyên Giáp trở thành người lãnh đạo quân đội Việt Nam một thời gian dài, đã chiến đấu và cuối cùng đánh bại cả Pháp và Mỹ. Tư duy và hành động của Tướng Giáp trở thành tư liệu quí giá, được ghi lại trong rất nhiều nguồn tại Việt Nam cũng như nước ngoài.

Thùy Dương/Báo Tin tức