Hành trình bắt đầu từ... thất bại

Tại Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 mới đây, ông Phạm Văn Hát đại diện cho những nhà sáng chế không chuyên nói về hành trình đầy cảm hứng.

Ông Phạm Văn Hát là hội viên Hội Nông dân, Giám đốc Công ty TNHH Hát Sáng Chế, quê ở xã Tân Kỳ, TP Hải Phòng. “Bà con, bạn bè, nhiều người gọi tôi bằng một cái tên rất thân thuộc: “Hát sáng chế”, ông Hát giới thiệu.

“Tôi không phải là nhà khoa học, chưa từng học đại học hay qua trường lớp cơ khí bài bản. Tôi chỉ là một người nông dân học hết lớp 7. Nhưng suốt hơn 15 năm qua, tôi luôn mang theo một ước muốn giản dị: Làm sao để bà con nông dân quê mình đỡ vất vả hơn, giảm bớt nhọc nhằn mà vẫn có mùa vụ bội thu”, ông Hát chia sẻ

Chính mong muốn rất đời thường ấy đã thôi thúc ông Phạm Văn Hát bước vào con đường sáng chế.

Năm 2007, ông Hát từng mạnh dạn đầu tư hơn 3 tỷ đồng để xây dựng một trang trại rau an toàn. Nhưng thời điểm đó, khái niệm “rau sạch” còn quá mới, thị trường chưa sẵn sàng. Ông thất bại, gánh nợ chồng chất, tưởng như đã gục ngã.

“Để trả nợ và học hỏi thêm, tôi quyết định sang Israel làm thuê. Tại quốc gia được coi là “thủ phủ công nghệ nông nghiệp”, tôi nhận ra không phải ở đâu người nông dân cũng có sẵn máy móc hiện đại. Có lần tôi phải rải phân bằng tay trên hàng trăm héc-ta ruộng giữa trời nắng gắt. Tôi tự hỏi: Tại sao công việc nặng nhọc này không có máy móc hỗ trợ? Mình có thể làm được gì không?”, ông Hát chia sẻ

Chính câu hỏi ấy đã khơi dậy ngọn lửa sáng tạo. Ông Hát đề xuất và trực tiếp chế tạo thành công chiếc máy rải phân gắn sau máy cày. Sản phẩm được ông chủ đăng ký bản quyền và bán ra với giá hơn 4 tỷ đồng. Ông Hát được thưởng nóng 10.000 USD và tăng lương gấp 2,5 lần. “Nhưng điều quý giá nhất không phải là tiền bạc, mà là tôi đã tìm thấy đam mê sáng chế”, ông Hát chia sẻ.

Niềm tin vào đổi mới sáng tạo

“Nhiều người cho rằng tôi 'dại dột' khi rời bỏ công việc thu nhập cao ở nước ngoài để trở về Việt Nam, trong khi vẫn còn gánh nợ hơn 4 tỷ đồng. Nhưng tôi nghĩ: “Làm thuê mãi thì không thể giàu. Chỉ khi làm chủ, tự sáng chế, mình mới thực sự giúp ích được cho bà con quê hương”, ông Hát tâm sự

Từ suy nghĩ đó, ông Hát trở về, vay mượn mở một xưởng cơ khí nhỏ - khởi đầu cho hành trình mới đầy gian nan nhưng cũng đầy khát vọng. Sau 3 năm, ông Hát trả xong nợ cũ, chứng minh quyết định trở về là đúng đắn.

Đến nay, ông Hát đã tạo ra hơn 40 loại máy nông nghiệp và làng nghề như: Robot đặt hạt; Máy phun thuốc trừ sâu; Máy gieo hạt, máy đóng bầu; Máy tẽ ngô non, máy xúc thóc; Máy thu hoạch rau mầm…

“Đặc biệt hai năm vừa qua, tôi đã sáng chế thành công thiết bị thoát hiểm cho nhà cao tầng mà thế giới chưa từng có. Tôi dám nói như vậy vì một công ty bên Nhật đã mời tôi sang đó và họ đã thu thập tất cả các mô hình trên thế giới có 14 loại nhưng không có sản phẩm nào đạt được như sản của tôi. Tôi đã nói với họ những sản phẩm họ biết chỉ đứng bậc thứ hai còn sản phẩm của tôi đứng bậc 20 trở lên. Một công ty Trung Quốc cũng cho tôi xem hơn chục thiết bị của họ thì cũng không có sản phẩm nào được như của tôi. Nhưng tại sao tôi chưa muốn chuyển giao cho họ bởi tôi muốn người Việt được dùng trước, sau đó tôi mới chuyển giao cho nước ngoài. Tôi muốn chứng minh với thế giới sản phẩm này là người Việt sáng chế ra và người Việt đã sử dụng trước. Hiện sản phẩm này, tôi đã đăng ký sáng chế độc quyền", ông Hát chia sẻ.

Mỗi sản phẩm ông Hát sáng chế ra đều xuất phát từ nhu cầu thực tế của bà con, từ những vất vả mà ông Hát từng chứng kiến và trải qua. “Chiếc robot đặt hạt mà tôi tâm đắc nhất chỉ có giá khoảng 35 triệu đồng nhưng thay thế được sức lao động của 40 người nông dân. Đặc biệt, sản phẩm này đã được xuất khẩu sang 14 quốc gia, trong đó có Mỹ, Nhật Bản, Israel và Hàn Quốc”, ông Hát cho biết.

Hay như máy phun thuốc trừ sâu, công đoạn vốn bị coi là nặng nhọc và độc hại nhất trong nghề nông, ông Hát đã mất gần 2 năm nghiên cứu, đầu tư hơn 200 triệu đồng để hoàn thiện. Nhờ chiếc máy này, bà con không còn phải cầm vòi phun trực tiếp trên đồng, giảm hẳn nguy cơ ngộ độc và bệnh nghề nghiệp.

“Tôi luôn đặt tiêu chí “Đơn giản - Hiệu quả - Giá rẻ - Bền bỉ”. Nhờ đó, máy của tôi thường có giá chỉ bằng 1/3 - 1/10 sản phẩm ngoại nhập nhưng lại phù hợp với điều kiện đồng ruộng Việt Nam”, ông Hát cho biết.

“Tôi tự hào không chỉ vì đã bán được hàng nghìn chiếc máy hay có sản phẩm xuất khẩu tới Mỹ, Nhật Bản, mà còn vì tôi thấy mình đã góp phần nhỏ bé giúp bà con bớt nhọc nhằn, nâng cao năng suất, hạ giá thành sản xuất. Điều quan trọng hơn cả là câu chuyện của tôi đã chứng minh rằng: Đổi mới sáng tạo không chỉ khởi nguồn từ phòng thí nghiệm hiện đại, mà có thể bắt đầu từ một người nông dân với mong muốn giản dị - giúp bà con đỡ vất vả hơn. Ai cũng có thể đổi mới sáng tạo, nếu dám ước mơ và kiên trì theo đuổi”, ông Hát cho biết.

Ông Hát tin rằng mỗi sáng kiến dù nhỏ cũng có thể mang lại thay đổi lớn lao cho cộng đồng, miễn là nó xuất phát từ trái tim và khát vọng phụng sự.

“Trong thời gian tới, tôi sẽ tiếp tục miệt mài nghiên cứu, sáng chế những thiết bị xanh hơn, thông minh hơn, góp phần xây dựng nền nông nghiệp Việt Nam hiện đại, bền vững và thân thiện môi trường. Tôi cũng mong các cơ quan, tổ chức tiếp tục quan tâm, hỗ trợ để khích lệ tinh thần sáng tạo từ chính người nông dân, để nhiều ý tưởng mới được ươm mầm và lan tỏa”, ông Hát chia sẻ.