"Tự chủ chiến lược" trong bối cảnh mới

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hà Minh Hồng, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá, về cơ bản dự thảo Báo cáo chính trị lần này ngắn gọn và tập trung hơn. Bên cạnh phân tích tình hình, dự thảo tập trung vào các biện pháp, giải pháp, nhiệm vụ đột phá chiến lược nhiều hơn so với các vấn đề khác.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hà Minh Hồng phân tích, "Tự chủ chiến lược" được nhấn mạnh và đưa vào trong văn kiện, nghị quyết là vấn đề quan trọng, mang tính chiến lược phục vụ cho sự phát triển chung của đất nước trong giai đoạn mới. Điều này thể hiện tư duy mới, mang tính thời đại và là đóng góp của Việt Nam về mặt lý luận và nhận thức thời đại.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hà Minh Hồng,"tự chủ chiến lược" đã thể hiện xuyên suốt quá trình cách mạng Việt Nam. Đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới, vấn đề "tự chủ chiến lược" được nhấn mạnh, mang tính bao trùm hơn bởi yêu cầu nội tại của đất nước trước vận hội mới. Với Việt Nam, "tự chủ chiến lược" là đòi hỏi một sự cân bằng chiến lược, sự tự chủ bằng chính nội lực của mình.

"Vấn đề "tự chủ chiến lược" được đưa vào văn kiện là rất quan trọng, nhưng quan trọng hơn là chuyển đổi nhận thức thành chính sách cụ thể mang tinh thần "tự chủ chiến lược" ở các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng, ngoại giao; đảm bảo tinh thần "tự chủ chiến lược" phải được triển khai trên thực tế", Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hà Minh Hồng chia sẻ.

Ở góc nhìn này, Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ nhiệm Cơ quan truyền thông Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh mới, công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế được xác định là khâu đột phá chiến lược. Yêu cầu cấp bách đặt ra là quán triệt tư duy "tự chủ chiến lược" trong lập pháp, chuyển mạnh sang mô hình "Nhà nước kiến tạo phát triển"; đồng thời ứng dụng thành tựu kỷ nguyên số để hiện thực hóa mục tiêu hệ thống pháp luật "dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện".

Theo Luật sư Nguyễn Văn Hậu, chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận các "điểm nghẽn" lớn đang tồn tại. Đó là sự chồng chéo và mâu thuẫn giữa các đạo luật chuyên ngành khiến nhiều dự án bị ách tắc, lãng phí nguồn lực xã hội; là tư duy "quản lý" cũ kỹ, nặng về "tiền kiểm", "không quản được thì cấm"... Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng "tự chủ chiến lược" trong lập pháp không phải là sự khép kín, mà là sự chủ động, tự tin trong việc hoạch định khuôn khổ pháp lý. Thay vì sao chép máy móc các mô hình quốc tế, chúng ta cần chắt lọc tinh hoa nhân loại nhưng xuất phát từ thực tiễn Việt Nam, phục vụ lợi ích tối cao của dân tộc. "Tự chủ chiến lược" còn là khả năng dự báo, chủ động xây dựng hành lang pháp lý cho các vấn đề mới như kinh tế số, trí tuệ nhân tạo…

Dựa vào dân xây dựng Đảng

Là một cán bộ, giảng viên trường Đảng, Tiến sĩ Vũ Trung Kiên, Phó Trưởng khoa Xây dựng Đảng (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh khu vực II) luôn quan tâm sâu sắc đến nội dung văn kiện Đại hội; trong đó có nội dung đánh giá về cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín của đất nước. "Sau năm 1975, đất nước đã trải qua giai đoạn nhiều khó khăn, thử thách, nhất là về kinh tế - xã hội. Đại hội VI của Đảng năm 1986 đã quyết định Đổi mới đất nước. Như vậy, Đại hội XIV lần này vừa tròn 40 năm Đổi mới đất nước. Việc dự thảo văn kiện dành một mục để đánh giá kết quả Đổi mới  là rất cần thiết". 

Theo Tiến sĩ Vũ Trung Kiên, đánh giá tổng kết cần thẳng thắn, nhìn nhận một cách khách quan, toàn diện, dự báo được bối cảnh tình hình thế giới, khu vực cũng như tâm tư, tình cảm của các tầng lớp nhân dân trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài… tác động, ảnh hưởng đối với sự phát triển, ổn định của đất nước. Từ đó, Đảng có thể đề ra những quyết sách phù hợp; đồng thời cần hạn chế tối đa những đánh giá định tính chung chung mà cần những con số cụ thể.

Tiến sĩ Vũ Trung Kiên cho rằng, nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình không chỉ góp phần làm cho dân chủ xã hội chủ nghĩa tốt hơn mà còn góp phần xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền. Người dân nhìn Đảng qua việc Đảng đề ra chủ trương, đường lối và lãnh đạo để Nhà nước thể chế hóa chủ trương, đường lối thành chính sách, pháp luật đáp ứng nhu cầu, lợi ích chính đáng của nhân dân. Với chủ trương, đường lối, chính sách đúng, người dân sẽ tin Đảng, tin vào thể chế và bộ máy do Đảng lãnh đạo.

Dự thảo Báo cáo chính trị đề ra nhiệm vụ "Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp", "nhất là trong đánh giá, đào tạo, sử dụng cán bộ" - Tiến sĩ Vũ Trung Kiên cho rằng với sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các lĩnh vực đời sống xã hội đều phải thay đổi để bắt kịp với thực tiễn, đặt ra yêu cầu cao đối với công tác giáo dục nói chung, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nói riêng. Điều đó cũng đặt ra yêu cầu đổi mới về hình thức, phương thức đào tạo, bồi dưỡng đối với đội ngũ cán bộ.

Tiến sĩ Vũ Trung Kiên đề xuất, cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, đặc biệt là ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp với thực tiễn nhằm đưa công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngày càng hiệu quả. Các cơ sở đào tạo cán bộ cần chủ động, tích cực gắn lý luận với thực tiễn; đổi mới chương trình bồi dưỡng, cập nhật kiến thức trong thẩm quyền theo hướng bám sát nhu cầu, nhất là những kiến thức, kỹ năng mà đội ngũ cán bộ cần.

Nhấn mạnh khái niệm "Đảng văn minh" bên cạnh "trong sạch, vững mạnh", theo Tiến sĩ Vũ Trung Kiên, yêu cầu về "Đảng văn minh" đã từng được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập từ rất sớm và nay văn kiện của Đảng đã đề cập đến nội dung này. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, Đảng phải thật sự là tổ chức của những con người có đủ trí tuệ để có thể hoạch định đường lối phát triển, dẫn dắt đất nước; xây dựng Việt Nam phát triển phồn vinh, hạnh phúc, đóng góp cho sự tiên phong về dân chủ trong tổ chức và hoạt động của Đảng.

Tiến sĩ Vũ Trung Kiên cho rằng : khi người dân thực hiện quyền dân chủ gián tiếp hay trực tiếp, lựa chọn các đại biểu cho mình chính là tham gia vào quá trình quản lý đất nước và cùng Đảng làm công tác cán bộ.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu cho rằng, để hiện thực hóa những mục tiêu chiến lược đầy tham vọng, công cuộc đổi mới không thể chỉ dựa vào nỗ lực của riêng hệ thống cơ quan nhà nước. "Kỷ nguyên vươn mình" đòi hỏi một cơ chế mới để huy động tối đa trí tuệ của toàn xã hội vào công tác xây dựng thể chế. Bên cạnh đội ngũ cán bộ chuyên trách cần có cơ chế thực chất hơn để thu hút sự tham gia của cộng đồng các chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạt động thực tiễn và cộng đồng doanh nghiệp ngay từ khâu hoạch định chính sách.