Những bước chân đều tăm tắp của quân đội bạn bè quốc tế trong hợp luyện diễu binh ở đường phố Thủ đô càng dâng trào niềm tự hào sâu sắc. Đó là “phép màu”, nếu nhớ 40 năm trước, đất nước một lần nữa đứng trước lựa chọn sinh tử, quyết đổi mới để mở tương lai giữa muôn vàn gian khó và cả những lo toan, e dè...

Gian khó thời hậu chiến

“Không thể tưởng tượng nổi, một trời một vực. Nếu không đổi mới, Việt Nam không thể có diện mạo hôm nay”, ông Phùng Huy Thịnh (sinh năm 1953, nguyên cán bộ Cục Chính trị, Quân đoàn 2) cảm thán khi nói về công cuộc Đổi mới do Đảng khởi xướng năm 1986 và những đổi thay vượt bậc của đất nước sau từng ấy thời gian.

Từ tầng hai của ngôi nhà giữa phố Lạc Long Quân, Hà Nội, ông Phùng Huy Thịnh hồi tưởng những năm tháng gian khó. Sau ngày thống nhất, ông là bộ đội chuyển ngành ra dân sự với tâm thế “trở về với cuộc sống, đi học lại đại học để ra trường sẽ tham gia kiến thiết lại đất nước”. Nhưng lúc này, Hà Nội và cả nước bước vào thời kỳ vô vàn thiếu thốn. Hậu quả chiến tranh tàn phá, lối làm ăn theo tư duy bao cấp nên kinh tế rất lạc hậu, năng suất thấp, sản xuất trì trệ, lạm phát tăng cao.

Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, lạm phát năm 1986 "siêu cao", tới 774,7%, trong khi đời sống bị ảnh hưởng nặng nề bởi Mỹ cấm vận kinh tế kéo dài từ sau năm 1975.

Nhìn lại những ngày tháng đó, Trung tướng Đặng Quân Thuỵ, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội cho hay: Thống nhất rồi mà “ngày vui chẳng tày gang”. Vừa phải hàn gắn vết thương chiến tranh, chống đói nghèo, đối phó với cấm vận, đất nước lại phải căng mình làm nhiệm vụ quốc tế và bảo vệ chủ quyền biên giới của Tổ quốc suốt gần một thập kỷ.

“Cuộc sống tem phiếu thiếu thốn đủ thứ, rất khó khăn. Thiếu điện, thiếu nước, thiếu lương thực. Lúc đó tôi là Tư lệnh Binh chủng Hóa học, nhà ở phố Trần Phú, Hà Nội. Cũng như mọi gia đình khác, các con tôi đều phải xếp hàng dài mua lương thực, dầu thắp. Bữa cơm đang ăn thì mưa, dột xuống lại phải leo lên mái nhà chống dột”, ông Đặng Quân Thuỵ nhớ lại.

Chọn đổi mới là chọn tương lai

Trong tình thế ngặt nghèo ấy, Đại hội VI của Đảng đã dám nhìn thẳng vào sự thật, dám “cởi trói” cho tư duy, nuôi khát vọng vươn lên. Đảng đã quyết định hết sức dũng cảm: Đổi mới đất nước.

“Đây là bước ngoặt lịch sử mở lối thoát cho dân tộc. Năm 1986, ta chuyển từ kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, nguyên Phó Chủ tịch Quốc hội Đặng Quân Thuỵ nhận xét.

Nhưng để Đổi mới không dễ dàng. Nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Dy Niên - năm nay 90 tuổi, nhớ như in những tranh luận gay gắt trong nội bộ Đảng. Giữa tư duy, khát vọng dám đi tới là những ý kiến bảo thủ, e dè, sợ “chệch hướng”. “Song Đảng ta đã khẳng định chọn đổi mới là chọn tương lai”- ông Nguyễn Dy Niên nhấn mạnh.

Từ đó, một loạt chính sách mới ra đời, bắt đầu từ nông nghiệp với "khoán 10" (Nghị quyết số 10-NQ/TW về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp do Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh ký), giải phóng sức lao động, nâng cao năng suất lúa. Chỉ vài năm, đất nước ra khỏi khủng hoảng khi GDP tăng 4,4%, nông nghiệp tăng 4%, kim ngạch xuất khẩu tăng 28% mỗi năm. Từ chỗ thiếu ăn triền miên, Việt Nam là cường quốc xuất khẩu gạo, cà phê, thủy sản.

Suốt hai mươi năm sau, Việt Nam duy trì mức tăng trưởng kinh tế từ 7-8% mỗi năm, bất chấp khủng hoảng tài chính - kinh tế khu vực lúc đó và thiên tai xảy ra liên tiếp. Đây là bước tiến quan trọng của kinh tế nước nhà thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Đổi mới, chất lượng cuộc sống của nhân dân đổi thay rõ rệt. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam năm 1986 là 66 tuổi, nay hơn 74 tuổi. Tỉ lệ biết chữ trong dân số gần như đạt 100%. Trong 40 năm qua, thu nhập hộ gia đình đã tăng gấp 6 lần và tình trạng đói nghèo cùng cực gần như được xóa bỏ hoàn toàn. Liên hợp quốc ghi nhận Việt Nam là một trong những quốc gia hoàn thành sớm nhiều Mục tiêu thiên niên kỷ, đặc biệt là giảm nghèo, phổ cập giáo dục và chăm sóc sức khỏe, là “hình mẫu về giảm nghèo bền vững”.

Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam, nhận định: Việt Nam đã đạt tiến bộ ấn tượng trong nhiều mục tiêu phát triển bền vững, trở thành hình mẫu cho nhiều quốc gia khác.

Theo bà Manuela V. Ferro, Phó Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương: Điểm nhấn quan trọng trong thành tựu của Việt Nam là quyết định táo bạo của Chính phủ vào thập niên 1980, nhằm mở cửa nền kinh tế và lấy xuất khẩu làm ưu tiên.

Hiện thực hóa khát vọng hùng cường

Hiện nay, tốc độ tăng trưởng kinh tế của đất nước đạt những kết quả rất ấn tượng. GDP năm 2024 đạt gần 450 tỷ USD, xuất khẩu chạm mốc 700 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế thương mại hàng đầu thế giới. Trong dòng chảy thương mại quốc tế, Việt Nam đã tham gia 17 Hiệp định thương mại tự do với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, cùng 70 cơ chế hợp tác song phương, mở rộng cánh cửa cho hàng hóa Việt Nam tới hơn 220 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã ước tính 4 năm nữa, Việt Nam là nền kinh tế lớn thứ 32 thế giới. Còn Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh (CEBR) dự báo năm 2036, Việt Nam sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ 20 thế giới. Các tổ chức quốc tế cũng đều nhận định, câu chuyện tăng trưởng kinh tế của Việt Nam không gì khác "một phép màu”.

Từ một nền kinh tế nghèo nàn, lạm phát ba con số, quan hệ quốc tế khép hẹp, đến hôm nay, thời điểm 80 năm lập nước - Việt Nam là bạn, là đối tác tin cậy của các cường quốc, nền kinh tế đứng thứ 34 thế giới, đời sống nhân dân no ấm, đủ đầy. Dĩ nhiên, hành trình đổi mới và con đường đưa đất nước tiếp tục phát triển trong giai đoạn mới vẫn còn nhiều thách thức. Nhưng sự lựa chọn Đổi mới để làm chủ tương lai mà Đảng đã khởi xướng trong gần 40 năm qua là đúng đắn, mang lại niềm tin vững chắc. Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng cũng đã xác định mục tiêu đến năm 2045, Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao.

Quyết tâm đó càng mạnh mẽ hơn khi mới đây, Đảng ta đưa ra "bộ tứ trụ cột"- bốn Nghị quyết quan trọng, kim chỉ nam cho phát triển đất nước giai đoạn mới. Trong đó có Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân với các yêu cầu cải cách mạnh mẽ, đặt nền móng cho sự chuyển biến toàn diện về chính sách phát triển kinh tế tư nhân: Từ việc “thừa nhận” sang “bảo vệ, khuyến khích, thúc đẩy”, từ “bổ trợ” sang “dẫn dắt phát triển”.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, đây là sự lựa chọn chiến lược đúng đắn, cấp thiết, mang tầm nhìn dài hạn, nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường vào giữa thế kỷ XXI.

Bài 4: Lan tỏa tinh thần Việt Nam