Mỹ không thể làm siêu cảnh sát

Chưa đầy 12 giờ sau khi xuất hiện những thông tin đầu tiên trên mạng xã hội về vụ tấn công ở Douma mà cả Syria và Nga đều khẳng định là không đúng sự thật, giới chức ở Washington tỏ ra kinh hoàng khi một sự việc như vậy lại có thể xảy ra ở thế kỷ 21.

Trả lời câu hỏi của CNN về việc Tổng thống Trump nên làm gì để đáp trả, Thượng nghị sĩ Susan Collins ngày 8/4 cho rằng ông Trump nên ra lệnh tấn công trừng phạt như vụ xảy ra ra tháng 4/2017. Khi đó, ông Trump đã lệnh cho 61 quả tên lửa hành trình Tomahawk tấn công căn cứ không quân của Syria để trả đũa vụ mà Mỹ cho là Syria dùng khí độc sarin ở Khan Sheikhoun.

Đề xuất của Nghị sĩ Collins rất có thể là lựa chọn mà ông Trump sẽ thực hiện. Cố vấn an ninh nội địa của ông Trump đã tuyên bố không có lựa chọn nào không được tính đến.
Tổng thống Trump đã nói về vụ tấn công ở Douma hai lần trong ngày 9/4, ngụ ý Tổng thống Syria Bashar al-Assad nên lường trước hậu quả khi một số căn cứ quân sự Syria sẽ trở thành mục tiêu. Ngồi giữa Phó Tổng thống Mike Pence và tân Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, ông Trump khẳng định: “Chúng tôi có rất nhiều lựa chọn, về mặt quân sự. Và chúng tôi sẽ cho các bạn biết sớm thôi”.

Theo bình luận của tạp chí National Interest, trong các vụ việc như kiểu ở Douma, Mỹ thường có xu hướng hành động cảm tính. Trong khi đó, nhiều quyết định đối ngoại lớn, đặc biệt là có liên quan tới sử dụng lực lượng quân đội Mỹ, không thể chỉ dựa vào cảm tính. Xét cho cùng, nếu Mỹ định phản ứng với tất cả những điều mà nước này đánh giá là kinh khủng trên toàn thế giới mỗi ngày, quân đội Mỹ sẽ không còn là quân đội Mỹ mà sẽ hoạt động dưới dạng siêu cảnh sát thế giới, nhảy vào mọi nơi mà mình cho là sai để can thiệp, trừng phạt.

Sau khi bàn bạc kỹ lưỡng, Tổng thống Trump có thể sẽ quyết định tấn công thêm vài cơ sở quân sự Syria để tỏ rõ cho Syria và thế giới thấy vị thế, sức mạnh của Mỹ. Tuy nhiên, ai cũng hi vọng Nhà Trắng sẽ cân nhắc những câu hỏi mà mọi người Mỹ đều muốn lãnh đạo của họ đặt ra.

Những câu hỏi lớn

Thứ nhất, nếu mục tiêu tấn công quân sự của Mỹ là nhằm ngăn chặn sử dụng vũ khí hóa học trong tương lai thì Mỹ sẽ thành công hay không? Đây chính là câu hỏi được đặt ra sau vụ Mỹ nã Tomahawk vào căn cứ al-Shayrat của Syria cách đây 1 năm. 

Tờ National Interest cho rằng người Mỹ có thể chỉ tạm hài lòng vài ngày nhưng mục tiêu của cuộc tấn công rõ ràng đã thất bại. Vậy một chiến dịch tương tự như vậy có cần thiết? Nếu không cần thiết, tại sao Mỹ cần phải hành động quân sự chỉ để thỏa mãn những thúc giục “cần phải làm điều gì đó”.
Trong thực tế, vụ tấn công vũ khí hóa học ở Douma mới chỉ là nhìn nhận từ phía Mỹ. Nếu cố tình hành động mà không dựa trên cơ sở chắc chắn, hay kết quả điều tra đáng tin cậy, Mỹ sẽ khiến dư luận cho rằng cố tình viện cớ để tấn công Syria.

Thứ hai, Nga sẽ phản ứng ra sao? Tướng Valery Gerasimov, Tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Nga, từng cảnh báo Mỹ sẽ rất không khôn ngoan nếu bỏ qua lời đe dọa thực hiện các biện pháp trả đũa của ông nếu Mỹ tấn công Syria. Nga đã đầu tư nguồn lực khổng lồ vào Syria và có lợi ích lớn ở đây.

Tờ National Interest cho rằng Mỹ không nên nghĩ rằng Nga sẽ thay đổi chiến lược ở Syria sau khi Mỹ tấn công quân sự Syria, cho dù quy mô cuộc tấn công là lớn hay nhỏ. Mối nguy đối đầu trực diện giữa Nga và Mỹ cũng là điều đáng để Nhà Trắng suy nghĩ trước khi đưa ra quyết định phản ứng vụ ở Douma.

Thứ ba, liệu chính quyền Mỹ có đủ thẩm quyền pháp lý để tấn công chính phủ Syria? Nhiều nghị sĩ cho rằng câu trả lời là có, rằng Tổng tư lệnh-Tổng thống Trump có quyền hành pháp để lệnh cho binh sĩ Mỹ tham chiến ở nơi mà ông đánh giá là vì lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ.

Tuy nhiên, đây có thể là một diễn giải bóp méo luật pháp và Hiến pháp Mỹ. Tổng thống Mỹ có thể là tổng tư lệnh nhưng không có nghĩa là ông thực thi quyền lực như một vị vua. Nếu các nghị sĩ Mỹ không chấp nhận lựa chọn quân sự, việc ông Trump cứ tiến tới và cho phép tấn công Syria sẽ là hành động vi hiến. Nếu muốn “bóp cò”, ông Trump cần phải xin phép quốc hội.

Cuối cùng, nhiệm vụ của Mỹ có phải là phản ứng với mọi vụ sử dụng vũ khí hóa học cho dù đã được xác nhận hay mới chỉ nghi ngờ? Nếu ông Trump sử dụng quân sự để phá hủy vài chục máy bay chiến đấu của Syria hay vài căn cứ quân sự ở đây để trả đũa cho vụ việc ở Douma, ông sẽ đặt ra tiền lệ và khiến Mỹ dấn thân vào các hành động tương tự trong tương lai. Thế giới sẽ kỳ vọng Mỹ can thiệp, cho dù tình hình có liên quan trực tiếp tới an ninh quốc gia Mỹ hay không.

Ví dụ nếu điều tra xác nhận Thổ Nhĩ Kỳ sử dụng vũ khí hóa học trong cuộc tấn công thành phố Afrin của Syria, liệu Mỹ có phát động chiến dịch chống Thổ Nhĩ Kỳ, đồng minh NATO của mình?

Theo National Interest, nếu đội ngũ Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ làm tốt chức trách, họ sẽ phải đặt những câu hỏi này trước khi đưa ra quyết định.

Thùy Dương/Báo Tin tức