Chị Vaishnavi Srinivasagopalan, một chuyên gia công nghệ thông tin từng làm việc ở cả Ấn Độ và Mỹ, hiện đang tìm kiếm việc làm tại Trung Quốc. Visa K, chương trình visa mới được Bắc Kinh triển khai cho các lao động khoa học và công nghệ, có thể biến mong muốn của chị thành hiện thực.

Visa K được Trung Quốc triển khai từ tháng trước, là một phần của nỗ lực bắt kịp Mỹ trong cuộc đua giành lấy những nhân tài toàn cầu và công nghệ hàng đầu. Động thái này diễn ra trong bối cảnh xuất hiện nhiều bất ổn liên quan đến visa H-1B của Mỹ, dưới sự siết chặt chính sách nhập cư của Tổng thống Donald Trump.

Chị Srinivasagopalan chia sẻ: "Visa K của Trung Quốc tương đương với visa H-1B của Mỹ. Đây là một lựa chọn tốt để làm việc ở nước ngoài đối với những người như tôi".

Các yêu cầu của visa K được nới lỏng hơn so với những chương trình visa trước đây của Trung Quốc dành cho lao động nước ngoài, chẳng hạn như không yêu cầu ứng viên phải có thư mời nhận việc trước khi nộp hồ sơ.

Các chính sách chặt chẽ hơn của Mỹ đối với trí thức quốc tế dưới thời Trump, bao gồm việc tăng phí visa H-1B đối với lao động tay nghề cao lên 100.000 USD, đang khiến một số sinh viên và chuyên gia nước ngoài cân nhắc việc đi nơi khác.

Anh Bikash Kali Das, một sinh viên thạc sĩ người Ấn Độ đang theo học ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Tứ Xuyên, cho biết: "Các sinh viên học tập tại Mỹ hy vọng có được visa (H-1B), nhưng hiện tại đây là một vấn đề".

Đặt việc dẫn đầu thế giới trong các lĩnh vực công nghệ tiên tiến làm một ưu tiên hàng đầu, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chi các khoản trợ cấp khổng lồ để hỗ trợ nghiên cứu và phát triển các mảng trí tuệ nhân tạo, sản xuất chip và robot.

Theo bà Barbara Kelemen, Phó Giám đốc kiêm Trưởng bộ phận Châu Á của công ty tình báo an ninh Dragonfly, Bắc Kinh xem động thái thắt chặt chính sách nhập cư của Mỹ là cơ hội để định vị mình như một quốc gia cởi mở hơn trong việc chào đón nhân tài và đầu tư nước ngoài.

Trong hàng thập kỷ, Trung Quốc đã mất đi nhiều nhân tài hàng đầu vào tay các nước phát triển khi nhiều người chọn ở lại làm việc sau khi tốt nghiệp tại tại Mỹ và Châu Âu. Tình trạng chảy máu chất xám vẫn chưa hoàn toàn được khắc phục. Theo ông Alfred Wu, Phó Giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore, nhiều phụ huynh Trung Quốc vẫn coi nền giáo dục phương Tây là cấp tiến và muốn cho con em mình ra nước ngoài. Thế nhưng, trong những năm gần đây, ngày càng nhiều chuyên gia, bao gồm các chuyên gia AI, nhà khoa học và kỹ sư, đã chuyển từ Mỹ đến Trung Quốc.

Tuy nhiên, với tỷ lệ thất nghiệp của người Trung Quốc trong độ tuổi 16-24, không tính sinh viên, ở mức gần 18%, chiến dịch thu hút thêm chuyên gia nước ngoài đang đặt ra nhiều câu hỏi.

Zhou Xinying, nghiên cứu sinh ngành khoa học hành vi tại Đại học Chiết Giang, cho rằng, mặc dù các chuyên gia nước ngoài có thể giúp mang đến những công nghệ mới, một số bạn trẻ Trung Quốc đang cảm thấy áp lực trước chính sách visa K, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động cạnh tranh khốc liệt. Kyle Huang, kỹ sư phần mềm tại Quảng Châu, cho biết, nhiều đồng nghiệp cùng ngành của anh lo ngại chương trình visa mới "có thể đe dọa cơ hội việc làm trong nước".

Một bài bình luận gần đây của hãng tin Shanghai Observer đã cố gắng xoa dịu những nỗi lo này, khẳng định rằng việc thu hút các chuyên gia nước ngoài sẽ mang lợi ích cho nền kinh tế nước nhà. Trong khi Trung Quốc phát triển các mảng như AI và sản xuất chip tiên tiến, đang tồn tại một "khoảng cách không tương xứng" giữa người tìm việc có trình độ và nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Bài viết nêu rằng: "Môi trường toàn cầu càng phức tạp, Trung Quốc càng mở rộng vòng tay".

Ông Michael Feller, chiến lược gia trưởng tại công ty tư vấn Geopolitical Strategy, nhận định: "Bắc Kinh sẽ cần nhấn mạnh rằng các nhân tài nước ngoài có thể giúp tạo ra việc làm trong nước, chứ không phải lấy đi. Nhưng ngay cả Washington cũng đã cho thấy đây là một lập luận khó thuyết phục về mặt chính trị, dù có hàng thập kỷ bằng chứng ủng hộ".

Theo các chuyên gia tuyển dụng và nhập cư, người lao động nước ngoài phải đối mặt với nhiều rào cản ở Trung Quốc. Một trong số đó là rào cản ngôn ngữ. Với dân số khoảng 1,4 tỷ người, Trung Quốc chỉ có khoảng 711.000 lao động nước ngoài cư trú tính đến năm 2023. Mỹ vẫn dẫn đầu trong nghiên cứu và có lợi thế sử dụng tiếng Anh rộng rãi. Ngoài ra, nước này cũng có lộ trình rõ ràng hơn để xin cư trú lâu dài.

Anh Nikhil Swaminathan, một người Ấn Độ đang làm việc tại một tổ chức phi lợi nhuận của Mỹ theo diện visa H-1B, bày tỏ sự quan tâm đến visa K của Trung Quốc, nhưng vẫn còn hoài nghi. Anh nói: "Lẽ ra tôi đã cân nhắc. Trung Quốc sẽ là một nơi tuyệt vời để làm việc trong lĩnh vực công nghệ, nếu không tồn tại mối quan hệ căng thẳng giữa Ấn Độ và Trung Quốc".

Dù có cơ hội mới, nhiều nhân tài vẫn có xu hướng nhắm đến các công ty toàn cầu hàng đầu ngoài Trung Quốc. Ông Feller cho biết: "Mỹ có lẽ có nguy cơ mất những ứng viên tiềm năng diện H-1B sang các nền kinh tế phương Tây khác, bao gồm Vương quốc Anh và Liên minh Châu Âu, hơn là sang Trung Quốc. Mỹ có thể đang tự làm khó mình, nhưng họ vẫn ở vị thế cạnh tranh hơn nhiều về sức hấp dẫn đối với nhân tài. Trung Quốc sẽ cần làm nhiều hơn là chỉ cung cấp lộ trình visa thuận tiện nếu muốn thu hút những người giỏi nhất".