Người đàn ông trẻ đứng trước cửa, cầm dây nhảy và kiên nhẫn chỉnh từng nhịp cổ tay cho con gái lớp 9 của chị. “Thể dục luôn là điểm yếu của cháu, vì kỳ thi lên cấp ba sang năm nên chúng tôi phải tập trung tối đa để tránh bị trừ điểm”, chị chia sẻ.

Giống nhiều phụ huynh Trung Quốc, chị Li tìm đến dịch vụ “thể thao giao tận nhà” - đặt huấn luyện viên qua các ứng dụng như Xiaohongshu hay Xianyu để đến tận khu dân cư hướng dẫn luyện tập. Mô hình này đang bùng nổ nhanh chóng, trong bối cảnh điểm số môn thể dục ngày càng quan trọng trong kỳ thi trung học cơ sở tại Trung Quốc.

Các trường hợp như con gái chị Li không hiếm. Chị Zhang Xiaoxuan, một phụ huynh khác ở Thượng Hải, cho biết con trai 11 tuổi của chị tăng cân nhanh do dành quá nhiều thời gian trước màn hình. Từ khi thuê huấn luyện viên riêng ba buổi mỗi tuần, cậu bé hoạt bát hơn và còn tự giác rủ bạn chơi bóng rổ, cầu lông thay vì nằm trên giường chơi game.

Điểm thu hút lớn nhất của dịch vụ này là sự tiện lợi: chỉ cần vài thao tác trên điện thoại, huấn luyện viên đến tận khu dân cư kèm theo “bộ dụng cụ mini” - từ vòng thăng bằng, chóp phản xạ đến thảm tập chống trượt. Những góc sân vườn, bãi cỏ công cộng hay sân nội khu lập tức trở thành phòng tập.

Nhiều phụ huynh từng mất tiền cho các trung tâm thể thao đánh giá mô hình tại nhà “đắt hơn chút nhưng hiệu quả hơn”, tiết kiệm thời gian di chuyển và dễ dàng đổi huấn luyện viên nếu không phù hợp.

Chính sách giáo dục mới đẩy thị trường tăng tốc

Theo trang tin Sixth Tone, sự bùng phát của “thể thao giao tận nhà” bắt nguồn từ các thay đổi lớn trong chính sách giáo dục Trung Quốc. Từ năm 2020, nước này tăng mạnh trọng số môn thể dục trong kỳ thi trung học cơ sở, đồng thời áp dụng đánh giá thể lực thường xuyên suốt các năm học. Một số địa phương như Vân Nam tăng điểm số phần thi từ 50 lên 100 điểm; Bắc Kinh và Nam Xương tính cả kết quả kiểm tra thể lực định kỳ vào điểm số cuối cùng.

Những tiêu chí được lượng hóa rõ ràng khiến phụ huynh lo lắng, còn trường học thì khó đáp ứng nhu cầu luyện tập cá nhân hóa. Cùng lúc, chính phủ Trung Quốc khuyến khích mô hình tiêu dùng thể thao thông minh, tạo điều kiện cho dịch vụ này lan rộng.

Trong tháng 11, cơ quan chính phủ ban hành “Kế hoạch tăng cường thể chất học sinh”, yêu cầu đảm bảo 2 giờ hoạt động thể thao mỗi ngày và mở rộng đội ngũ giáo viên thể dục.

Các công ty khởi nghiệp thể thao nhanh chóng nhìn thấy cơ hội. Nền tảng Leshi Sports cho biết chỉ trong 10 tháng, đã thu hút hơn 300.000 người dùng tại hơn 100 thành phố, tỷ lệ đặt lại dịch vụ đạt 45%. Công ty Yinying Home Sports ở Thượng Hải cũng tăng nhanh đội ngũ lên hơn 50 huấn luyện viên chỉ sau nửa năm tham gia thị trường.

Các dịch vụ không chỉ dừng ở luyện thi thể dục mà còn mở rộng sang quản lý cân nặng, phát triển thể chất trẻ nhỏ hay huấn luyện chuyên sâu. Giá mỗi buổi trung bình 300 tệ (khoảng một triệu đồng), hướng đến trẻ từ 3 đến 16 tuổi.

Mặt trái về an toàn, quản lý và bằng cấp

Khi mô hình này phát triển nhanh chóng, các vấn đề an toàn và thiếu chuẩn hóa ngày càng gây chú ý.

Nhiều người trong ngành thừa nhận yêu cầu trở thành huấn luyện viên quá thấp. “Chỉ cần có chút thiết bị là có thể nhận học viên. Hiện không có tiêu chuẩn chung nào cả”, ông Zheng Zhiyao - nhà sáng lập Yinying Home Sports - cho biết. Các vấn đề như chất lượng huấn luyện, mức giá và cơ chế giám sát vẫn chưa được giải quyết.

Một số huấn luyện viên chuyên nghiệp thẳng thắn cho rằng tình trạng dùng bằng cấp giả khá phổ biến. “Không thể có quá nhiều cử nhân từ các trường thể thao hàng đầu như vậy. Phụ huynh thường không có chuyên môn để kiểm chứng”, một huấn luyện viên trẻ chia sẻ. Người này khuyên nên chọn người có nền tảng thể thao chính quy, vận động viên cấp chứng nhận, hoặc ít nhất từng đạt giải thể thao đáng tin cậy; còn các chứng chỉ huấn luyện trôi nổi thì không có giá trị.

Về an toàn, các ca chấn thương nhẹ như bong gân, trẹo chân vẫn xảy ra do đặc thù luyện tập ngoài trời. Một số huấn luyện viên chủ động mua bảo hiểm chấn thương cho học sinh, phí khoảng 2 tệ mỗi buổi. Tuy nhiên, phụ huynh vẫn lo lắng nên nhiều người mang theo bộ sơ cứu và túc trực trong suốt buổi tập để kịp thời xử lý nếu có sự cố.

Các chuyên gia giáo dục thể thao tại Trung Quốc khuyến nghị sớm xây dựng hệ thống chứng nhận huấn luyện viên thể thao tại gia, yêu cầu đào tạo bắt buộc, chuẩn hóa giáo án và quy trình kiểm tra an toàn. Đồng thời, nền tảng cung cấp dịch vụ phải chịu trách nhiệm xác minh bằng cấp, giám sát chất lượng và phối hợp xử lý sự cố.

“Đối với phụ huynh chúng tôi, mang theo túi sơ cứu và đứng cạnh con suốt buổi tập chẳng khác gì đang ‘tự bảo hiểm’. Hy vọng sẽ sớm có cơ chế thẩm định và tiêu chuẩn hóa chính thức để có thể yên tâm hơn khi sử dụng dịch vụ”, chị Li nói.