Sau khi Crimea tiến hành trưng cầu ý dân, Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ đã dọa thực thi các biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm vào Nga. Đối tượng nào sẽ bị ảnh hưởng nhiều? Không quá phóng đại để nói đó chính là các công ty ô tô phương Tây đang đầu tư vào Nga.

Con dao hai lưỡi

Cảnh báo đối với các hãng ô tô phương Tây đã được nhắc đến từ trước, tuy nhiên vấn đề trở nên thực tế sau khi phương Tây đe dọa trừng phạt Nga, cô lập nước này bằng các biện pháp trừng phạt kinh tế. Có thể nói ngay rằng tất cả lời đe dọa này chỉ là “võ mồm” và người sợ những lời đe dọa đó không phải nước Nga. Năm 2013, tại Nga đã bán được 2,6 triệu xe hơi, đáng chú ý trong số đó xe do công ty Nga chế tạo không đáng kể và chủ yếu chỉ là các dòng SUV của hãng UAZ. Tuy nhiên, ví dụ như chiếc UAZ “Patriot” lại có hơn 50% linh kiện nhập khẩu. Và như vậy tất cả lượng xe còn lại (trừ đi 29.244 chiếc UAZ) là sản phẩm của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài. Ngay cả hãng xe AvtoVAZ của Nga năm 2012 đã bị liên minh Renault - Nissan thôn tính.

Các công ty ô tô phương Tây đầu tư vào Nga sẽ chịu nhiều thiệt hại.

Quy mô thị trường ô tô Nga là hơn 70 tỷ USD, song đây chỉ là bề nổi của tảng băng. Khoảng 70 tỷ USD là số tiền người tiêu dùng Nga chi mua xe mới, song các nhà sản xuất ô tô còn kiếm bộn tiền không chỉ từ bán xe mà cả thông qua dịch vụ và sản xuất phụ tùng.

Thêm vào đó, trong những năm gần đây tại Nga còn khai trương nhiều nhà máy sản xuất phụ tùng và linh kiện ô tô, và thị trường này cũng trị giá hàng chục tỷ USD. Thị trường ô tô Nga lớn thứ 2 ở châu Âu và lớn thứ 6 thế giới, vẫn rất giàu tiềm năng, dù doanh số đã giảm chút ít.

Có thể hiểu các nhà sản xuất ô tô và linh kiện hàng đầu trên thế giới đang nỗ lực hết sức có thể để đặt chân và “chiếm chỗ” ở thị trường Nga. Hãy mường tượng điều gì sẽ xảy ra nếu tiến hành các biện pháp trừng phạt kinh tế Nga và động thái này ảnh hưởng như thế nào tới thị trường ô tô Nga.

Có thể bắt đầu từ câu nói của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov: Trừng phạt là con dao hai lưỡi. Điều này có nghĩa là Nga có quyền đáp trả tương xứng bất cứ hình thức trừng phạt nào và không có gì đảm bảo hình thức trừng phạt trả đũa đó không rơi vào các nhà sản xuất ô tô nước ngoài, nhất là các nhà sản xuất ô tô Mỹ, nước lớn tiếng nhất đe dọa Nga.

Đòn đau

Các nhà sản xuất ô tô Mỹ có quyền lợi gì tại Nga? Trong số ba “đại gia” ô tô Mỹ, hai hãng bị ảnh hưởng nhiều là General Motors (GM) và Ford. “Đại gia” thứ ba - Chrysler, năm 2013 chỉ bán được 5.600 xe trên thị trường Nga. Trong khi đó, cả GM và Ford đều mở nhà máy lắp ráp xe hơi ở Nga và bán được hàng nghìn xe mỗi năm. Năm 2013, Ford bán được 92.908 xe, còn GM bán được 257.601 xe.

Dĩ nhiên tại ba thị trường lớn nhất thế giới là Trung Quốc, Mỹ và châu Âu, GM và Ford bán được lượng xe lớn gấp nhiều lần, song trong tình hình kinh tế khó khăn hiện nay, việc giảm doanh số tiêu thụ thậm chí chỉ là vài phần trăm cũng có thể gây thua lỗ lớn, vốn thường dẫn tới giảm việc làm và đóng cửa nhà máy.

Một nước khác cũng lớn tiếng đe dọa trừng phạt Nga là Pháp. Paris cam kết ngừng chế tạo tàu đổ bộ chở trực thăng Mistral trị giá 1,2 tỷ euro cho Nga. Tuy nhiên, việc trừng phạt có thể dễ dàng dẫn Pháp tới việc mất chỗ đứng trên thị trường ô tô Nga. Vị thế của người Pháp tại thị trường Nga có thể nói là rất tốt. Không chỉ liên minh Renault - Nissan, đang có cổ phần trong AvtoVAZ, bán được 808.479 xe, chiếm vị trí số 1 trên thị trường Nga, mà tập đoàn PSA Peugeot Citroën của Pháp cũng bán được 50.480 xe năm 2013. Như vậy trong trường hợp bị trả đũa, Pháp có thể mất đi nhiều tỷ euro từ thị trường xe hơi Nga. Hậu quả là không chỉ người công nhân mất việc do không đóng tàu Mistral, mà các công nhân Renault, Peugeot và Citroen cũng có thể bị thất nghiệp. Việc áp đặt trừng phạt kinh tế Nga sẽ càng làm giảm sút uy tín của người đứng đầu nước Pháp khi tỷ lệ ủng hộ ông nay đã tụt xuống mức rất thấp.

Các nhà sản xuất ô tô Đức hiểu rõ tầm quan trọng của thị trường Nga, và họ thẳng thừng chống lại bất cứ hình thức trừng phạt nào. Quan điểm của họ đã được nhiều lần chuyển đến Thủ tướng Angela Merkel, người đang nỗ lực vừa có thể “vui mừng” hậu thuẫn Washington, vừa không muốn để các công nhân Đức mất miếng ăn. Rốt cuộc, nếu Đức áp đặt các biện pháp trừng phạt, sự trả đũa của Nga có thể là một đòn đau đối với ngành công nghiệp xe hơi Đức. Chỉ riêng Volkswagen năm ngoái đã bán được ở Nga 293.204 xe; Daimler AG bán được 44.574 và BMW bán 44.930 xe. Ngoài xe con, Daimler AG còn tiêu thụ tại thị trường Nga xe tải và thiết bị chuyên ngành, và những vấn đề với thị trường Nga có thể dẫn tới thua lỗ nghiêm trọng.

Nhìn chung có thể nói, nếu Nga quyết định trả đũa các biện pháp trừng phạt, “cuộc sống” sẽ trở nên khó khăn với các hãng xe nước ngoài, mà năm ngoái xuất xưởng tại Nga hơn một nửa trong tổng số 2,608 triệu xe tiêu thụ. Những thiệt hại đối với họ sẽ không dẫn tới thảm họa, song vô cùng đau đớn.

Như vậy có thể hiểu lo ngại của các nhà sản xuất ô tô nước ngoài đang làm phức tạp hơn tình hình chính trị liên quan tới Nga. Rút cục, kinh doanh ô tô và chính trị cũng liên hệ mật thiết với nhau.

Duy Trinh (P/v TTXVN tại Nga)