Triển lãm “Chiến tranh cách mạng trong nghệ thuật Lê Bá Đảng” đã được Bảo tàng Cách mạng Việt Nam kết hợp với Sở VH,TT&DL tỉnh Thừa Thiên - Huế và Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng tại TP Huế khai mạc đúng dịp kỷ niệm 36 năm ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam thống nhất đất nước, ngày Quốc tế Lao động 1/5.

Một “Không gian Lê Bá Đảng” và ký ức về hai cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc đã được khái quát qua hơn 50 tác phẩm tranh, tượng, được chọn ra từ hàng trăm tác phẩm mỹ thuật thuộc nhiều chủ đề, nhiều chất liệu khác nhau trong kho tàng đồ sộ suốt hơn 60 năm sáng tạo nghệ thuật của họa sĩ Lê Bá Đảng. Các ký họa về chiến dịch Điện Biên Phủ, loạt tranh về đường mòn Hồ Chí Minh, xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, một số tác phẩm điêu khắc được làm từ xác máy bay B52 của Mỹ bị quân và dân ta bắn rơi… thật sự đã tạo dấu ấn trong nền hội họa cách mạng Việt Nam.

Triển lãm lần này còn giới thiệu những tư liệu lịch sử có giá trị liên quan đến những hoạt động yêu nước của vợ chồng họa sĩ. Cảm hứng chủ đạo trong các tác phẩm của ông là hình ảnh về quê hương đất nước, về Bác Hồ kính yêu, những người nông dân chân lấm tay bùn, vất vả một nắng hai sương nhưng tràn đầy niềm tin chiến thắng. Đáng chú ý, bức “Phong cảnh bất khuất” khắc họa con đường huyền thoại Hồ Chí Minh thật chân thực nhưng cũng thật sống động. Bên trong những mảng tối, những đường nét khúc khuỷu của địa hình Trường Sơn bị bom giặc cày xới, ông đã kẻ một đường đỏ thắm: Con đường ghi dấu những mốc son trong hành trình bảo vệ nền độc lập dân tộc. Cũng phải kể “Mặc áo cho cây” nghe có vẻ lạ, nhưng là cả một sáng tạo, một chấm phá mới khi ông thổi hồn mình vào cây cỏ. Tác phẩm "Hạt gạo Trường Sơn" (điêu khắc - 1996) bằng gốm, chính là hình ảnh "hạt gạo làng ta" nguồn cội, gợi nỗi nhớ quê hương của những người con xa xứ.

Họa sĩ Lê Bá Đảng sinh năm 1921, tại làng Bích La Đông, tỉnh Quảng Trị, hiện đang sinh sống tại Pháp. Năm 1989, ông được Viện Quốc tế Sain Louis (Mỹ) tặng danh hiệu "Nghệ sĩ có tài năng lớn và tư tưởng nhân đạo"; năm 1992 được Trung tâm tiểu sử Quốc tế, Đại học Cambridge (Anh) bầu là 1 trong 10 "người nổi tiếng trên thế giới"; năm 1994, nước Pháp tặng ông "Huân chương nghệ thuật văn học Pháp"; năm 2005, ông được Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam tặng danh hiệu “Vinh danh nước Việt”…

Những tác phẩm nghệ thuật của ông được giới mỹ thuật đặt tên: “Không gian Lê Bá Đảng” - một không gian điêu khắc vừa siêu thực nhưng cũng thật gần gũi. Sự thăng hoa trong nét vẽ của ông được bắt nguồn từ những ký ức ở đồng đất Quảng Trị, về cội nguồn sức mạnh vượt Trường Sơn của cả dân tộc. Tranh của ông khắc họa quá khứ hào hùng gắn với sức mạnh thời đại, không có ranh giới giữa nghệ thuật và cuộc đời, giữa hội họa và thiên nhiên, không bó hẹp trong khung, mà lan tỏa trong không gian rộng. Một loạt bức tranh siêu thực hoành tráng như “Đất nước” (1976), “Phong cảnh bất khuất” (1973), “Hậu quả chiến tranh” (1965)... đều toát lên cội nguồn dân tộc, tìm về chốn thẳm sâu của lịch sử để khẳng định sự trường tồn của nòi giống Việt. Những anh hùng vĩ đại của dân tộc: Hồ Chí Minh, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Nguyễn Huệ... trong tranh "Đất nước", hay hơn hai mươi gương mặt vô danh trong bức "Hậu quả chiến tranh", cũng đều là những người làm nên đất nước và tâm hồn Việt.

Mọi cái lạ, mọi phong cách đặc thù, những cống hiến của ông cho hội họa, đã tạo nên một chân dung Lê Bá Đảng - niềm tự hào của hội họa Việt Nam. “Tôi không muốn chỉ dùng chất liệu người ta thường dùng. Tôi dùng tất cả những gì mà tạo hóa cho con người để sáng tạo mỹ thuật. Tôi không làm tranh, không làm tượng mà chỉ làm cái đẹp”, ông đã bộc bạch như vậy trong một lần về thăm quê.

Hưởng ứng cuộc vận động hiến tặng hiện vật cho bảo tàng, sau cuộc triển lãm lần này, tác giả sẽ dành tặng một số tác phẩm cho Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, góp phần làm phong phú thêm pho sử chiến tranh cách mạng Việt Nam. Tháng 3/2010, ông đã trao tặng tỉnh Thừa Thiên- Huế 68 tác phẩm (11 tác phẩm điêu khắc và 57 tác phẩm tranh sơn dầu) có giá trị. Đây là lần thứ tư họa sĩ Lê Bá Đảng tặng tác phẩm cho tỉnh Thừa Thiên - Huế, nâng tổng số tranh ông dành tặng cho tỉnh lên 305 tác phẩm.
 
Thế Hùng