Trẻ dễ “sốc” khi chuyển từ chơi sang học

Bắt đầu năm học mới, thấy con mới vào lớp 1 có dấu hiệu mệt mỏi, hay ngáp ngủ, chị Phạm Thanh Thúy (phường Thanh Xuân, Hà Nội) khá căng thẳng khi phải tập dần các nếp sinh hoạt cho con.

“Hè năm nay tôi cho con vui chơi thoải mái trước khi bắt đầu đi học nên những ngày đầu năm học con chưa thích nghi được ngay. Trước mắt, tôi chưa dám áp đặt việc tập viết, làm bài tập về nhà với con mà để con tập dần cho quen. Sợ nhất là con bị “sốc” sẽ sợ việc đi học”, chị Thúy cho biết.

Còn gia đình chị Nguyễn Thị Hà (ở phường Hoàng Mai, Hà Nội) lại khá căng thẳng trong năm học này vì con chị sẽ thi vào lớp 10 trong năm nay.

“Năm học cuối cấp thường căng thẳng nên gia đình tôi và cháu đã chuẩn bị sẵn tâm lý sẽ là một năm học khá “nặng”, chắc chắn cháu sẽ phải nỗ lực nhiều hơn. Để con sẵn sàng cho năm học cuối cấp, tôi sẽ phải động viên con, chăm sóc con nhiều hơn. Gia đình cũng đặt nhiều kỳ vọng vào con nhưng không dám quá áp lực”, chị Hà chia sẻ.

Phân tích vấn đề tâm lý của học sinh khi vào đầu năm học mới, Ths.BS Đặng Hải Tú, Khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: “Đầu năm học mới cũng chính là thời điểm chuyển giao từ giai đoạn vui chơi sang giai đoạn trẻ bắt đầu bước vào áp lực học tập. Nhiều trẻ sẽ có một số biểu hiện như: Lo âu liên quan đến áp lực học tập. Thông thường các em, nhất là các em nhỏ sẽ khó khăn khi đến lớp, phải xa bố mẹ, lo lắng khi tiếp xúc với môi trường mới lạ. Một số học sinh lớn có thể gặp áp lực, căng thẳng về điểm số, nhất là những em trước đó gặp khó khăn trong học tập, điểm số chưa được như mong muốn”.

Giai đoạn này, trẻ dễ có tâm lý lo âu, sợ hãi vì sợ thất bại, sợ thành tích thua kém bạn bè hoặc gây thất vọng cho phụ huynh, thầy cô. Bên cạnh đó, quá trình thay đổi về sinh hoạt, chuyển từ quá trình nghỉ hè sang năm học mới cũng dễ gặp khó khăn khi trẻ đang quen với việc thức khuya để vui chơi và dậy muộn vào buổi sáng; thì vào năm học mới các em lại phải tập với việc dậy sớm đi học, ngủ sớm vào tối hôm trước… khiến các em phải thích nghi; thậm chí có thể gây rối loạn giấc ngủ cho trẻ.

Nhiều trẻ còn có thể gặp tình trạng rối loạn về ăn uống, chán ăn khi vào năm học mới do thay đổi giờ ăn, món ăn theo sở thích… nhất là trẻ ăn bán trú tại trường.

Ở trẻ lớn, có thể gặp một số rối loạn cảm xúc, phổ biến như: Trầm buồn vì tiếc nuối giai đoạn giải trí, vui chơi trong kỳ nghỉ hè; khó khăn khi phải gò bó vào lịch trình mới. Một số em có thể có biểu hiện bướng bỉnh, chống đối hoặc cáu gắt về cảm xúc…

Đây là quá trình các em phải thích nghi, cần sự nỗ lực, học tập nghiêm túc; vì vậy, việc chuẩn bị tâm lý cho giai đoạn đầu năm học với trẻ là rất quan trọng.

Cần cha mẹ thấu hiểu, đồng hành cùng con

Theo Ths.BS Đặng Hải Tú, để các em học sinh có một năm học mới tự tin, hiệu quả; bố mẹ nên sắp xếp lại lịch trình sinh hoạt cho con, để con quen với lịch trình mới trong năm học. Cụ thể như: Luyện cho trẻ dậy sớm, tăng cường các hoạt động thể chất như tập thể dục buổi sáng, đi mua sắm hoặc tham gia các hoạt động thể thao vào buổi chiều để tăng cường sức khỏe thể chất.

Cha mẹ cần hạn chế cho trẻ sử dụng thiết bị điện tử như điện thoại, ipad… hạn chế dần các hoạt động vui chơi giải trí quá mức như trong kỳ nghỉ hè. Về thói quen ăn uống, cần thiết lập cho trẻ thói quen ăn uống đúng giờ, để phù hợp với lịch trình trong năm học.

“Việc thích nghi của trẻ còn liên quan đến việc trẻ phải làm quen với môi trường mới. Vì vậy, ngay từ đầu năm học, phụ huynh cần cho các con tham gia nhiều hoạt động đầu năm học mới như: Mua sắm quần áo mới; mua sắm trang thiết bị, sách vở, đồ dùng học tập… để khơi gợi cho trẻ những cảm giác hào hứng cho năm học mới. Đặc biệt, với những trẻ nhỏ ở độ tuổi tiểu học, nhất là trẻ mới vào lớp 1, việc làm quen với môi trường học tập mới, thầy cô, bạn mới có thể khó khăn; vì vậy, bố mẹ nên cho con làm quen dần với ngôi trường mới từ trước năm học; tăng cường gặp gỡ bạn bè trong lớp để con xây dựng tình bạn, tình cảm với các thầy cô, trường lớp… để các con sẵn sàng, vui vẻ đến trường”, Ths.BS Đặng Hải Tú chia sẻ.

Đặc biệt, với các em học sinh lớn hơn, có thể gặp các vấn đề tâm lý phức tạp hơn như: Áp lực thành tích, các mối quan hệ bạn bè (như bị bạn bắt nạt, cô lập)… khi quay lại học tập sẽ khó khăn. Vì vậy, các bậc cha mẹ nên khơi gợi, nói chuyện và lắng nghe con nhiều hơn, tập trung vào những kỷ niệm, thành tích tốt của con trong năm học trước đây; có thể khuyến khích các con chia sẻ về những khó khăn đang gặp phải để tìm ra giải pháp giúp con sẵn sàng đối mặt nếu gặp phải.

Cũng theo Ths.BS Đặng Hải Tú, tâm lý chung của các phụ huynh là muốn con mình là con ngoan, trò giỏi, có thành tích tốt nên sẽ đặt kỳ vọng vào con. Tuy nhiên, trong quá trình học tập, thành tích, điểm số của các em chỉ là một phần; quan trọng hơn là cả quá trình học tập cần được phụ huynh ưu tiên, quan tâm. Phụ huynh nên động viên, khuyến khích trong lúc con học tập; quan tâm đến sự nỗ lực, cố gắng khi con đang phát huy kỹ năng, năng lực của con, thay vì chỉ nhìn vào điểm số.

Đặc biệt, phụ huynh không nên so sánh, kỳ vọng con mình giống như những học sinh tiêu biểu khác. Các cha mẹ cần hiểu rằng, không có đứa trẻ nào giống nhau, mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt và độc lập. Cha mẹ nên ghi nhận những điểm mạnh, sở trường của con; một số trẻ có sở trường về các môn học khoa học tự nhiên nhưng nhiều em lại có sở trường về các môn xã hội, hoặc có thế mạnh về nghệ thuật, thể thao… Do vậy, việc ghi nhận điểm mạnh của con cũng giúp con có sự tự tin trong học tập; từ đó sẽ có sự nỗ lực hơn, đạt thành tích cao hơn.

“Khi có sự đồng hành của cha mẹ, các em sẽ có sự thoải mái, không bị áp lực nhiều trong năm học mới, như vậy trẻ mới có một khởi đầu năm học mới tốt hơn, tự tin hơn và là nền tảng để các em học tập đạt kết quả cao”, Ths.BS Đặng Hải Tú nhấn mạnh.