Với tinh thần “Uống nước nhớ nguồn”, Bộ Công an đã có Kế hoạch 356/KH-BCA-C06 về thu nhận mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ và được triển khai quyết liệt, mở ra hy vọng trả lại tên cho những người đã hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đây là “cuộc chạy đua với thời gian, vì ký ức, đạo lý và tương lai”.

Tăng tốc xác định danh tính liệt sĩ từ dữ liệu ADN

Ngày 25/7, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) tổ chức Hội nghị sơ kết 1 năm thực hiện Kế hoạch số 356/KH-BCA-C06. Báo cáo cho thấy, đã có 57.273 mẫu ADN của mẹ đẻ và thân nhân liệt sĩ được thu nhận, hơn 10.000 dữ liệu ADN được cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước, qua đó bước đầu xác định danh tính cho 16 liệt sĩ tại nghĩa trang Đức Cơ - Gia Lai.

Đây là kết quả của nỗ lực liên ngành giữa Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Nội vụ và sự hỗ trợ từ các địa phương, tổ chức, doanh nghiệp. Tỉnh Hà Nam (cũ) là một điển hình khi huy động được 17,8 tỷ đồng từ các doanh nghiệp, hỗ trợ xét nghiệm cho toàn bộ thân nhân liệt sĩ của tỉnh.

Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn gặp nhiều vướng mắc: Thiếu dữ liệu đồng bộ, năng lực phân tích ADN hạn chế ở một số cơ sở và việc thanh toán chi phí xét nghiệm ADN chưa được thực hiện đầy đủ, khiến hơn 800 kết quả giám định chưa thể cập nhật vào hệ thống.

Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính xúc động nhấn mạnh: “Các anh ra đi bằng xương bằng thịt, mang theo tuổi trẻ, niềm tin, khát vọng tương lai. Giờ đây, người thân chỉ mong làm sao được xác nhận chính xác là người thân của mình”. Thủ tướng cảnh báo, thời gian đang trôi đi, điều kiện khí hậu và môi trường khắc nghiệt khiến việc xác minh ngày càng khó khăn, trong khi thân nhân liệt sĩ ngày một già yếu. “Nếu không làm nhanh, sẽ không kịp nữa. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai”, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói.

Thủ tướng khẳng định, xác định ADN không chỉ là kỹ thuật sinh học mà là chìa khóa kết nối quá khứ - hiện tại - tương lai, là biểu hiện sâu sắc của đạo lý dân tộc Việt Nam: “Không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình nào còn phải mong ngóng trong vô vọng”. Thứ trưởng Bộ Công an Nguyễn Văn Long chỉ rõ, Kế hoạch 356 không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà còn là trách nhiệm chính trị và bổn phận thiêng liêng.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long yêu cầu C06 làm đầu mối trình Ban Chỉ đạo 515 kế hoạch tổng thể thu thập, phân tích, đối sánh dữ liệu ADN; Các địa phương huy động cả hệ thống chính trị để thu thập mẫu ADN thân nhân, coi đây là nhiệm vụ chính trị thường xuyên; Bộ Tài chính chủ trì tháo gỡ vướng mắc về thanh toán chi phí xét nghiệm ADN; Tăng cường ứng dụng công nghệ sinh học, giải trình tự gen, tiến tới năm 2027 hoàn thành ngân hàng Gen thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Long cũng lưu ý cần lấy người dân làm trung tâm, lấy hiệu quả xác minh làm thước đo chất lượng, khen thưởng kịp thời các đơn vị có sáng kiến hiệu quả, như trường hợp xác định danh tính thành công cho 16 liệt sĩ tại Đức Cơ - Gia Lai.

Ngân hàng Gen – bước đột phá vì công lý lịch sử

Việc xây dựng và cập nhật Ngân hàng Gen quốc gia là một giải pháp đột phá nhằm lưu trữ thông tin di truyền của hàng triệu thân nhân và liệt sĩ. Đặc biệt, thông tin ADN của “họ ngoại” như mẹ đẻ, bà ngoại… có ý nghĩa quyết định trong đối sánh ADN hài cốt.

Tuy nhiên, nhiều thân nhân liệt sĩ đã già yếu hoặc qua đời, nếu không kịp thu thập sẽ để lại mất mát không thể bù đắp. Do đó, các cơ quan chức năng phải hành động “nhanh hơn, hiệu quả hơn, nhân văn hơn”.

Kế hoạch 356 không chỉ là một đề án hành chính, mà là hành trình khôi phục ký ức quốc gia, trả lại danh tính cho những người đã ngã xuống vì Tổ quốc và làm vơi đi nỗi đau cho hàng trăm nghìn gia đình còn day dứt trong chờ đợi.

Việc thu nhận và phân tích mẫu ADN là cơ hội cuối cùng để kết nối các thế hệ - những người đã hy sinh và những người còn sống, một bản anh hùng ca về đạo lý, tình đồng bào và lòng biết ơn.