Nhiều công trình lớn đang triển khai

Thời gian qua, TP Hồ Chí Minh đã đầu tư nhiều dự án hạ tầng giao thông, nhất là các dự án lớn kết nối vùng. So với mục tiêu Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XI là “đến năm 2025, tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị đạt 15%, mật độ đường giao thông bình quân trên diện tích đất toàn thành phố đạt 2,5 km/km2”, mục tiêu trên đã gần tiệm cận. Hiện mật độ đường giao thông thành phố đạt 2,44 km/km2, tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị đạt 14,44%).

Nếu như giai đoạn 2006 - 2015 nguồn vốn dành cho giao thông khoảng 67.000 tỷ đồng, đến giai đoạn 2016 - 2025 tăng lên khoảng 176.220 tỷ đồng, tăng khoảng 2,63 lần so với giai đoạn trước. Con số này trong giai đoạn 2026 - 2030 dự kiến lên đến hơn 992.000 tỷ đồng, tăng gấp 5,6 lần so giai đoạn trước (số liệu với TP Hồ Chí Minh cũ).

Theo kế hoạch, Thành phố sẽ nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13; nghiên cứu đầu tư đoạn đường ven biển; nâng cấp, hoàn thiện, phát triển các đường dẫn cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, cao tốc TP Hồ Chí Minh - Chơn Thành - Hoa Lư. Dự án Vành đai 4 vừa được Quốc hội thông qua sẽ là lời giải trước mắt cho kết nối tới khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu; trong đó, đoạn Phú Mỹ - Bàu Cạn được lên kế hoạch thi công và hoàn thành từ quý II/2026 đến quý III/2029.

Dự kiến giữa năm 2026, dự án Vành đai 3 sẽ đưa vào khai thác; trong khi Vành đai 4 với nhiều cơ chế thuận lợi sẽ giúp triển khai nhanh dự án này. Các tuyến vành đai không chỉ giúp lưu thông, vận chuyển hàng hóa được thuận lợi mà còn mở ra không gian phát triển cho đô thị TP Hồ Chí Minh, nhất là mô hình TOD.

Trong khi đó, dự án mở rộng Quốc lộ 13 từ 4 - 6 làn lên 10 làn xe dự kiến khởi công giai đoạn 2025 - 2026, hoàn thành năm 2028. Đây là trục giao thông huyết mạch kết nối TP Hồ Chí Minh - Bình Dương. Các chuyên gia phân tích, việc sớm triển khai mở rộng Quốc lộ 13 đoạn qua TP. Hồ Chí Minh là giải pháp cấp thiết, đồng thời nghiên cứu thêm các tuyến kết nối song song để phân luồng phương tiện, giảm áp lực cho trục chính.

Phía Bà Rịa - Vũng Tàu, dự án cầu Phước An dài 4.378m là dự án trọng điểm của khu vực Đông Nam Bộ. Điểm đầu tuyến giao với đường liên cảng Cái Mép - Thị Vải (thành phố Phú Mỹ, Bà Rịa - Vũng Tàu cũ), điểm cuối giao với đường vào cảng Phước An (huyện Nhơn Trạch cũ, Đồng Nai). Hiện nay nhiều hạng mục quan trọng của dự án đã vượt tiến độ, dự kiến hoàn thành trong 2027.

Cầu Phước An khi hoàn thành sẽ đóng vai trò then chốt trong mạng lưới giao thông liên vùng. Công trình giúp rút ngắn khoảng 30km hành trình vận chuyển hàng hóa từ Đồng bằng sông Cửu Long đến cụm cảng quốc tế Cái Mép - Thị Vải; đồng thời kết nối thuận lợi với các tuyến cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây và Bến Lức - Long Thành.

Đặc biệt, cầu Phước An sẽ mở thêm một trục giao thông theo hướng Đông - Tây, kết nối cụm cảng biển quốc tế tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu ra hệ thống cao tốc nội địa, tăng cường khả năng lưu thông hàng hóa giữa vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long.

Nghiên cứu tuyến kết nối

Cuối tuần tháng 7 vừa qua, anh Trần Quốc Thành (ngụ phường Long Phước, TP Hồ Chí Minh) có chuyến du lịch Vũng Tàu, xuất phát lúc 6 giờ sáng nhưng đến 14 giờ chiều mới có mặt ở biển Vũng Tàu. “Lúc trở về vào sáng thứ Hai, tình hình cũng không khả quan hơn. Chúng tôi kỳ vọng TP Hồ Chí Minh sẽ có tuyến đường kết nối ngắn nhất đến với biển Vũng Tàu giúp giảm chi phí đi lại cho người dân, công chức đi làm hàng ngày và du khách”, anh Thành mong muốn.

Trước đây, Nghị quyết 24-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề ra các giải pháp như đầu tư hoàn thiện hệ thống đường ven biển qua tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, TP Hồ Chí Minh; đẩy nhanh, hoàn thành các tuyến đường sắt đô thị TP Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt đô thị kết nối TP Hồ Chí Minh với các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành; nghiên cứu đầu tư tuyến đường sắt vận tải hàng hóa Biên Hoà - Vũng Tàu kết nối với Cảng biển Cái Mép – Thị Vải.

Là chuyên gia về quy hoạch, Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn đánh giá, sau khi hợp nhất, TP Hồ Chí Minh sẽ có nhiều lợi thế mới về tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, TP Hồ Chí Minh phải tạo được hệ thống hạ tầng đủ mạnh để kết nối các địa phương với nhau. Hiện nay, liên kết hạ tầng vẫn còn yếu, điển hình như việc xây dựng hệ thống đường Vành đai, đường hướng tâm vẫn còn chậm.

“Trong vòng 5 - 10 năm, Thành phố cần phải hoàn thành hệ thống đường Vành đai 1, 2, 3, 4 và đường hướng tâm. Hệ thống hạ tầng này sẽ giúp các tỉnh thành liên kết chặt chẽ với nhau. Giao thông mà không kết nối sẽ không thể hợp tác phát triển kinh tế”, Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn chia sẻ.

Theo Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay Sở đã chủ trì tổ chức lập và trình cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư nhiều dự án trọng điểm, kết nối vùng lĩnh vực giao thông. Hiện Sở đang tổ chức lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đối với các dự án có tính chất trọng điểm, kết nối liên vùng, trình thẩm định, phê duyệt trong quý IV/2025.

Trong Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn 2060 được phê duyệt tháng 6/2025, xác định nhiều dự án kết nối qua khu vực Đồng Nai như cầu Cát Lái, tuyến đường ven biển qua cửa sông Soài Rạp đến Cần Giờ... Các dự án metro kết nối tới Cần Giờ, cầu Cần Giờ sẽ mở ra hướng kết nối trực tiếp giữa trung tâm TP Hồ Chí Minh với Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ).

Đồ án cũng xác định hình thành hành lang kinh tế ven biển nhằm tổ chức hệ thống giao thông liên vùng, kết nối khu vực ven biển phía Nam của Thành phố với các tỉnh lân cận, đồng thời kết nối các trung tâm kinh tế biển như cảng trung chuyển quốc tế, các khu vực đô thị du lịch, công nghệ, sinh thái ven biển, lấn biển, khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ.

Trước đó, tháng 3/2025, Sở Giao thông công chánh TP Hồ Chí Minh (nay là Sở Xây dựng) và đơn vị tư vấn đã nghiên cứu sơ bộ các phương án đầu tư tuyến đường ven biển phía Nam trên địa bàn TP Hồ Chí Minh. Một trong các phương án được đề xuất là xây dựng tuyến chính và đường kết nối với đường ven biển Bà Rịa - Vũng Tàu qua cầu vượt biển Cần Giờ; với cầu vượt biển nối Cần Giờ - Vũng Tàu dài 10.080m. Ngoài ra, tư vấn cũng đề xuất phương án đầu tư tuyến chính và đường vào cảng Cái Mép. 

Theo Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn, thành phố nên xây cầu nối cảng Cần Giờ với cảng Cái Mép - Thị Vải để nối vào trục chiến lược vành đai công nghiệp ở khu vực Đông Nam Bộ; phát triển đường sắt để vận chuyển hàng hóa từ các khu công nghiệp đến thẳng cảng Cần Giờ, Cái Mép - Thị Vải. Việc kết nối đa phương thức (đường thủy, đường bộ, cao tốc) giúp giảm chi phí logistics, từ đó hàng hóa tăng tính cạnh tranh.

Đánh giá TP Hồ Chí Minh đang đứng trước một cục diện hoàn toàn mới, Tiến sĩ Ngô Viết Nam Sơn cho rằng, Đại hội Đảng bộ Thành phố cần làm rõ hơn nữa định hướng chiến lược trong giai đoạn tới, đặc biệt ở lĩnh vực quy hoạch. Đó là tiếp tục phát triển theo mô hình đa trung tâm, đa cực, phát huy thế mạnh của từng vùng: TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu.

Bài cuối: Mở không gian phát triển siêu đô thị