Từ giảng đường xuống phố

Sáng ngày 12/4, tại Đường sách, người dân được đắm mình trong những giai điệu rộn ràng réo rắt của những ca khúc dân gian. Những ca khúc như “Trống cơm”, “Một vòng Việt Nam”, “Nối vòng tay lớn”... vang lên níu chân du khách, cùng những tràng pháo tay không ngớt vang lên đầy tán thưởng.

Đây là hoạt động trong khuôn khổ chương trình “Nhạc cụ dân tộc và Nghệ thuật Hát Bội”, do Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh tổ chức tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, với sự tham gia của Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội và Trường Đại học FPT.

Giảng viên Kim Yến, Chủ nhiệm bộ môn âm nhạc truyền thống Đại học FPT chia sẻ: "Có rất nhiều sinh viên và công chúng yêu thích nhạc cụ dân tộc, nhưng ít ai thực sự hiểu rõ về các loại nhạc cụ này. Thông qua các chương trình học, chúng tôi mong muốn chia sẻ kiến thức và niềm đam mê đối với âm nhạc truyền thống, đồng thời góp phần vào việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc. Đây cũng chính là nhiệm vụ cao cả của ngành giáo dục, tạo ra những con người không chỉ giỏi về tri thức mà còn yêu cái đẹp, có trái tim nhân ái và chan hòa".

Chị Thanh Hải (ngụ tại quận Bình Thạnh), một khán giả trung thành từ những ngày đầu chia sẻ: "Mỗi lần tham gia chương trình, tôi lại cảm thấy gần gũi hơn với âm nhạc truyền thống và văn hóa Việt Nam. Đặc biệt, khi được tìm hiểu thêm về nghệ thuật hát bội, tôi càng trân trọng và yêu mến nét đẹp văn hóa này."

Là một sinh viên của trường Đại học FPT, Gia Bảo (Khoa An toàn thông tin) chia sẻ: "Mặc dù đã được học về âm nhạc dân tộc trong trường, nhưng khi tham dự buổi biểu diễn tại Đường sách hôm nay, em vẫn cảm nhận được những ấn tượng và cảm xúc mạnh mẽ. Trong số các nhạc cụ, em đặc biệt yêu thích và chọn học đàn bầu. Tuy khó, nhưng khi đã chơi thành thạo, cảm giác rất vui và đó là một cách giải trí bổ ích, giúp emthư giãn sau những giờ học tập căng thẳng".

Còn với Hải Yến, sinh viên Khoa Du lịch trường Đại học Văn hóa TP Hồ Chí Minh, sau khi lên sân khấu trải nghiệm trực tiếp và được nghe giới thiệu về từng loại nhạc cụ, bạn tỏ ra rất thích thú và cảm thấy đây là một trải nghiệm rất ý nghĩa. Hải Yến chia sẻ: "Được trực tiếp nghe và cảm nhận âm thanh từ những nhạc cụ dân tộc, em thật sự ấn tượng với sự độc đáo và phong phú của từng loại nhạc cụ. Đây là một cơ hội tuyệt vời để em hiểu thêm về văn hóa âm nhạc dân tộc Việt Nam".

Thay đổi để gần gũi hơn với đại chúng

Hiện nay Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP Hồ Chí Minh tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị đặc sắc của loại hình nghệ thuật này, đồng thời truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ trong việc gìn giữ những di sản văn hóa truyền thống.

Trò chuyện với phóng viên, Nghệ sĩ hát bội Khổng Minh Khương chia sẻ rằng, ông đã có 30 năm biểu diễn và sinh hoạt tại Nhà hát Nghệ thuật Hát Bội TP Hồ Chí Minh. Những năm gần đây, nghệ sĩ Khương có dịp biểu diễn nhiều hơn ở các sân khấu đường phố và sân khấu ngoài trời. Ông Khương cho biết, đối với nghệ sĩ, những buổi biểu diễn này mang lại sự tương tác trực tiếp với khán giả, tạo cơ hội giao lưu gần gũi và dễ dàng hơn.

Khi biểu diễn ở sân khấu mở, nghệ sĩ phải đối mặt với nhiều yếu tố ngoại cảnh, vì vậy cần chuẩn bị kỹ lưỡng hơn, chọn lựa những vở diễn gần gũi, mới mẻ và linh hoạt thích nghi với từng tình huống thực tế. Với nghệ sĩ Khương, đây cũng là một cách để mang nghệ thuật hát bội đến với nhiều đối tượng khán giả hơn, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Trong trích đoạn vở diễn "Ôn Đình chém Tá" mà các nghệ sĩ hát bội mang đến sân khấu Đường sách, công chúng không chỉ được thưởng thức một trích đoạn nổi tiếng mà còn có cơ hội tìm hiểu về đặc trưng nổi bật của nghệ thuật Hát Bội - đó chính là nghệ thuật hóa trang mặt nạ, một yếu tố đặc sắc tạo nên sự hấp dẫn của loại hình nghệ thuật truyền thống này.

Trần Huỳnh Anh Thư, sinh viên trường Đại học FPT TP Hồ Chí Minh chia sẻ: "Trước đây, hát bội là một một nghệ thuật tương đối lạ lẫm với em. Nhưng ngày hôm nay, em đã được biết trong hát bội, nhân vật hóa trang mặt màu đỏ là nhân vật thể hiện tính cách trung thần, trung can nghĩa khí, là người tốt; còn nhân vật hóa trang mặt màu trắng mốc là nhân vật thể hiện tính cách nịnh thần, tính khí gian xảo, là người xấu. Hay nhân vật hóa trang mặt màu xanh thường thể hiện tính cách thông minh, liều lĩnh, dũng cảm, một số nhân vật bị yểu mạng…".

Bên cạnh những giai điệu truyền thống quen thuộc, nhạc cụ dân tộc Việt Nam còn có khả năng trình diễn đa dạng các thể loại âm nhạc, kể cả những tác phẩm mang âm hưởng quốc tế. Điều đó cho thấy, sự linh hoạt và sức sống đương đại của các loại nhạc cụ truyền thống khi vừa gìn giữ hồn cốt dân tộc, vừa có thể giao lưu, kết nối với âm nhạc thế giới.

Những ca khúc tiếng Anh nổi tiếng thế giới như "Top of the World" và sự kết hợp đặc biệt giữa hai nhạc phẩm “Đất nước lời ru” của nhạc sĩ Văn Thành Nho và “Matsuri” - bản nhạc mang đậm không khí lễ hội của nghệ sĩ Nhật Bản Kitaro, đã tạo nên một sự hòa quyện đầy ấn tượng. Dù đến từ hai quốc gia với những bản sắc khác biệt, cả hai tác phẩm đều chung một tinh thần - tình yêu quê hương, niềm tự hào dân tộc và khát vọng hòa bình. Đặc biệt, qua phần trình diễn bằng nhạc cụ dân tộc Việt Nam, hai tác phẩm này đã cùng nhau vẽ nên một bức tranh âm nhạc sống động, đầy màu sắc văn hóa, vừa truyền thống vừa hiện đại.