Tháo gỡ điểm nghẽn về dữ liệu

Tại phiên thảo luận “Chính quyền thông minh trong kỷ nguyên số” trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025, nhiều chuyên gia, nhà quản lý và đại diện doanh nghiệp trong nước và quốc tế đã cùng phân tích thực trạng triển khai chính quyền số của TP Hồ Chí Minh, chỉ ra những điểm nghẽn về dữ liệu, vận hành và nguồn lực.

Ông Đặng Văn Tú, Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc công nghệ Tập đoàn CMC, cho biết: Nhiều vướng mắc trong các quy trình nghiệm thu, thanh toán và hỗ trợ vận hành, khiến khu vực tư nhân thiếu động lực tham gia sâu vào chuyển đổi số. Việc mỗi cơ quan xây dựng hệ thống theo một cách khác nhau cũng làm cho dữ liệu khó đạt chuẩn cần thiết. Cơ chế sandbox dù đã có nhưng cần được vận hành đồng bộ hơn để doanh nghiệp có thể thật sự đồng hành cùng Nhà nước.

Ở góc độ quốc tế, Giáo sư Yuan Feng, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho rằng, các mô hình đô thị thông minh thành công đều dựa trên quy hoạch tổng thể rõ ràng, nền tảng dữ liệu thống nhất và khả năng phối hợp liên ngành mạnh mẽ. Sự tích hợp giữa hạ tầng số, dịch vụ công trực tuyến và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo với dữ liệu đóng vai trò “động cơ”, là điều kiện tiên quyết để hình thành chính quyền số hiệu quả.

Đối với vấn đề an ninh mạng, bà Julian Le, đến từ Trung tâm Cyber Security (Canada) cho biết, chính quyền muốn quản trị dữ liệu hiệu quả cần phải đi đôi với bảo mật. Kinh nghiệm của Canada cho thấy, mô hình trung tâm chỉ huy an ninh mạng trực 24/7 có khả năng giám sát và điều phối phản ứng nhanh, là nền tảng bảo vệ cho các đô thị lớn. Bên cạnh đầu tư công nghệ, bà đặc biệt lưu ý đến việc xây dựng đội ngũ chuyên gia, hoàn thiện quy trình vận hành và tăng cường phối hợp giữa nhà nước - doanh nghiệp - học thuật.

Dưới góc nhìn quản lý, ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP Hồ Chí Minh cho biết, hiện Thành phố đang triển khai mô hình chính quyền số dựa trên nền tảng dữ liệu chuẩn xác và thời gian thực; cung cấp dịch vụ công liên tục, linh hoạt, lấy trải nghiệm người dân làm trung tâm; đồng thời tăng cường quản trị liên thông và phối hợp đa ngành trong bối cảnh không gian đô thị ngày càng mở rộng. Tuy vậy, quá trình triển khai vẫn gặp nhiều thách thức. Hệ thống dữ liệu giữa Trung ương và địa phương chưa thật sự thông suốt, dữ liệu giữa các sở, ngành còn phân tán, khó tích hợp; nguồn lực cho chuyển đổi số lại rải rác, khiến tiến độ xây dựng kho dữ liệu thống nhất chậm hơn kỳ vọng.

Bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP Hồ Chí Minh cho biết, từ năm 2023, Thành phố đã ban hành Chiến lược quản trị dữ liệu với trọng tâm là dữ liệu người dân, doanh nghiệp và quản lý đô thị. Dù đây là nền tảng quan trọng, việc triển khai vẫn vướng không ít rào cản do cơ chế chia sẻ dữ liệu chưa đồng bộ và mô hình vận hành giữa các đơn vị còn thiếu thống nhất.

Xây dựng trụ cột của đô thị số

Tại phiên thảo luận, các chuyên gia quốc tế đưa ra loạt khuyến nghị mang tính định hướng dài hạn cho TP Hồ Chí Minh trong quá trình xây dựng mô hình chính quyền thông minh 2 cấp. Điểm chung trong các ý kiến là yêu cầu Thành phố phải chuyển từ tư duy “ứng dụng công nghệ” sang tư duy “tái thiết mô hình vận hành”, coi dữ liệu, kỷ luật quản trị và cơ chế hợp tác là trụ cột của đô thị số.

Từ kinh nghiệm Singapore, Giáo sư Vũ Minh Khương cho rằng, một chính quyền thông minh không thể hình thành nếu thiếu sự đồng thuận và hành động đồng bộ trong toàn hệ thống. Vì vậy, về lâu dài, TP Hồ Chí Minh sớm xây dựng bộ tiêu chí đánh giá nền tảng quản trị, chú trọng mức độ mở của chính sách, tinh thần phục vụ và khả năng vận dụng dữ liệu trong điều hành. Đây sẽ là “bản lề” để Thành phố tái cấu trúc cách làm việc, hướng đến một bộ máy kiến tạo thay vì quản lý thuần túy.

Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh cần học hỏi Singapore ở phương pháp điều hành “tổng lực”, đồng thời thiết lập cơ chế hợp tác đặc biệt nhằm thử nghiệm mô hình quản trị mới thay vì chỉ tiếp cận công nghệ đơn lẻ.

Giáo sư Khương cũng đặc biệt lưu ý vai trò của cấp phường, nơi tiếp xúc trực tiếp với người dân. Theo đó, nếu cấp cơ sở vận hành hiệu quả, chính quyền hai cấp sẽ tạo được sức bật rõ rệt. Ông đề xuất triển khai cơ chế “civic sprint”, công khai thời gian xử lý phản ánh của người dân để thúc đẩy cải cách và tăng tính minh bạch trong hoạt động công vụ.

Trong khi đó, ông Sam Conroy, chuyên gia Australia cho biết, nguyên tắc “đi từng bước nhưng chắc chắn”. Theo đó, việc chuyển đổi số chỉ có ý nghĩa khi người dân cảm nhận được lợi ích từ những dịch vụ cụ thể. Tại Australia bắt đầu bằng việc số hóa các thủ tục dễ tiếp cận nhất để tạo thói quen cho xã hội. Với TP Hồ Chí Minh, cần duy trì đối thoại thường xuyên với doanh nghiệp, trường đại học và tổ chức xã hội nhằm kịp thời điều chỉnh chính sách theo thực tiễn. AusCham sẵn sàng làm cầu nối trong các lĩnh vực như AI, giáo dục số, đổi mới sáng tạo và năng lượng sạch.

Ở góc độ an ninh mạng, bà Julian Le (Canada) lưu ý rằng, một đô thị số sẽ đối mặt rủi ro ngày càng phức tạp, vì vậy TP Hồ Chí Minh cần sớm xây dựng trung tâm chỉ huy an ninh mạng vận hành 24/7, vừa giám sát, vừa điều phối ứng cứu trên toàn hệ thống. Bên cạnh đầu tư công nghệ, Thành phố phải chú trọng đào tạo nhân lực chuyên sâu và hoàn thiện quy trình phối hợp giữa các cơ quan.

Từ phía doanh nghiệp, ông Warrick Cleine, Chủ tịch KPMG Việt Nam và Campuchia cho biết, để chuyển đổi số thành công, chính quyền phải coi doanh nghiệp là một cấu phần của kiến trúc phát triển. Ông đề xuất mở rộng cơ chế đối thoại chính sách, khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào các dự án lớn mang tính quốc gia, đồng thời chủ động tái thiết mô hình kinh doanh dựa trên AI và dữ liệu để bắt nhịp yêu cầu mới của thị trường đô thị.

Theo ông Nguyễn Mạnh Cường, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, Thành phố sẽ nghiêm túc tiếp thu các khuyến nghị, từ đó điều chỉnh chiến lược chuyển đổi số theo hướng thực chất và bền vững hơn, đặt người dân và doanh nghiệp ở vị trí trung tâm của mọi cải cách. Có thể thấy, những phân tích sâu sắc của chuyên gia quốc tế, cùng sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, sẽ tạo nên “cú huých” quan trọng giúp TP Hồ Chí Minh tiến gần hơn mục tiêu xây dựng mô hình chính quyền thông minh 2 cấp, vận hành minh bạch, hiệu quả và thân thiện với người sử dụng.

"Con đường chuyển đổi số của chính quyền TP Hồ Chí Minh phía trước không chỉ là áp dụng công nghệ mới mà là tái thiết mô hình quản trị hiện đại, biết huy động tổng lực xã hội. Đây chính là nền tảng để TP Hồ Chí Minh bước vào giai đoạn phát triển mới, xứng tầm một đô thị dẫn dắt cả nước", ông Nguyễn Mạnh Cường nói..