Sáng 27/11, tại Galaxy Innovation Hub (Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh), Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (HCMC C4IR) đã diễn ra hội thảo chuyên đề “Kết nối Khoa học và Công nghệ giữa chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài và doanh nghiệp trong nước”. Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Diễn đàn Kinh tế mùa Thu 2025, tập trung vào ba nhóm công nghệ chiến lược gồm hạ tầng AI chủ quyền, công nghiệp bán dẫn và vật liệu xanh.

Mở đầu hội thảo, câu chuyện về hạ tầng AI và bài toán chủ quyền số đã thu hút sự quan tâm lớn của đại biểu tham dự. Ông Thạo Nguyễn, Nhà sáng lập kiêm Tổng Giám đốc Công ty TORmem (Hoa Kỳ) chia sẻ góc nhìn sâu sắc về chiến lược phát triển AI trong bối cảnh toàn cầu. Với hơn 40 năm kinh nghiệm làm việc tại Thung lũng Silicon, ông cho rằng chủ quyền AI phải được đặt lên hàng đầu khi Việt Nam hướng tới mục tiêu tự chủ và phát triển bền vững.

Ông Thạo Nguyễn cho biết: “Sứ mệnh của chúng tôi là hỗ trợ Việt Nam xây dựng hạ tầng số và trí tuệ nhân tạo mang tính chủ quyền, đảm bảo dữ liệu nhạy cảm của người dân được bảo vệ ngay trong lãnh thổ Việt Nam”. Theo ông, việc tự chủ về công nghệ không chỉ giúp giảm sự phụ thuộc vào các nền tảng nước ngoài mà còn tạo ra dư địa lớn để kinh tế số phát triển.

Ông Thạo Nguyễn cũng đã trình bày giải pháp đột phá: Xây dựng tương lai trí tuệ nhân tạo chủ quyền của Việt Nam với trung tâm dữ liệu tập trung bộ nhớ (Building Vietnam's Sovereign AI Future with Memory-Centric Data Centers). Mô hình trung tâm dữ liệu dựa trên bộ nhớ Memory-Centric Data Centers được xem là giải pháp tối ưu cho các tác vụ AI yêu cầu dung lượng xử lý lớn. Hệ thống sử dụng thiết bị bộ nhớ có khả năng mở rộng từ 4TB đến 96TB, giúp cải thiện hiệu năng và giảm chi phí đầu tư. Ông khẳng định, giải pháp này có thể tiết kiệm đến 50% tổng chi phí sở hữu so với mô hình tương tự nhập khẩu từ nước ngoài.

Ông Thạo Nguyễn cũng nhấn mạnh: “Đây là sản phẩm Made in Vietnam. Doanh nghiệp trong nước có thể trực tiếp triển khai và vận hành với sự hỗ trợ kỹ thuật từ các chuyên gia Việt kiều. Mục tiêu là giữ lại giá trị kinh tế ngay tại Việt Nam và tạo nền móng vững chắc cho ngành công nghệ số”.

Tiếp nối nội dung về hạ tầng số, hội thảo dành thời lượng lớn để thảo luận về cơ hội của Việt Nam trong lĩnh vực bán dẫn, đặc biệt là các dịch vụ lắp ráp và kiểm định SATS đang bùng nổ tại khu vực Đông Nam Á.

Ông Nguyễn Minh Chính, Chuyên gia cao cấp Integrated Device Technology IDT (Hoa Kỳ) nhận định, thị trường bán dẫn toàn cầu đang tái cấu trúc mạnh mẽ và đây là thời điểm vàng để Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị. Theo các dự báo mà ông chia sẻ, năng lực SATS của khu vực ASEAN được dự đoán tăng lên 24% vào năm 2032. Riêng Việt Nam, nhiều khả năng tăng thị phần từ 1% lên khoảng 8% nhờ lợi thế chi phí và vị trí địa chiến lược.

Trong phần trình bày, ông Chính phân tích ba nhóm dịch vụ nền tảng cần được ưu tiên để hình thành hệ sinh thái SATS gồm kiểm tra cuối cùng Final Test, kiểm tra Wafer và lắp ráp đóng gói. Ông Chính đánh giá TP Hồ Chí Minh là địa phương giàu tiềm năng để xây dựng nhà máy SATS nhờ nguồn nhân lực trẻ và trình độ kỹ thuật tốt.

Ông Chính kêu gọi các doanh nghiệp Việt Nam mạnh dạn đầu tư vào dự án phát triển dịch vụ lắp ráp và kiểm định chíp bán dẫn SATS tại TP Hồ Chí Minh. Theo ông Chính, việc xây dựng nhà máy lắp ráp và kiểm tra bán dẫn trong nước sẽ giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí vận hành, đồng thời tận dụng lợi thế vị trí cửa ngõ của Việt Nam để kết nối với toàn bộ thị trường châu Á. Với nguồn nhân lực kỹ thuật trẻ, có khả năng tiếp thu công nghệ nhanh chính là lợi thế cạnh tranh lớn nhất của Việt Nam.

Tại hội thảo, ông Chính cũng công bố kế hoạch hợp tác với một doanh nghiệp OSAT hàng đầu của Malaysia nhằm thành lập Trung tâm Phát triển kiểm tra TDC tại Việt Nam. Dự án không chỉ tập trung đầu tư hạ tầng mà còn triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu, hỗ trợ kỹ sư Việt Nam làm chủ những quy trình và kỹ thuật kiểm tra bán dẫn hiện đại.

Từ lĩnh vực số và phần cứng, nội dung hội thảo chuyển sang những giải pháp công nghệ xanh và tái chế nâng cấp nhằm giảm phát thải nhựa ra môi trường. Phần trình bày của PGS.TS Hải Minh Dương, Đại học Quốc gia Singapore (NUS), nhận được sự quan tâm đặc biệt từ cộng đồng doanh nghiệp.

Ông giới thiệu vật liệu Aerogel làm từ nhựa phế thải với giá thành chỉ khoảng 1,5 USD cho mỗi kg, thấp hơn rất nhiều so với Aerogel thương mại. Đây là vật liệu siêu nhẹ chứa đến 99% là không khí, có khả năng cách nhiệt và chịu nhiệt vượt trội. Công nghệ chế tạo Aerogel do nhóm nghiên cứu của ông phát triển được đánh giá thân thiện môi trường, không sử dụng hóa chất độc hại và giúp giảm dấu chân carbon tới 840 lần.

“Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia thải nhiều rác nhựa ra đại dương. Nếu chúng ta có thể biến rác thành vật liệu có giá trị cao, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm sản xuất vật liệu mới trong khu vực”, PGS.TS Hải Minh Dương cho biết.

Ông Dương đưa ra nhiều minh chứng sinh động về ứng dụng của Aerogel. Trong đó nổi bật là sản phẩm áo chống cháy dành cho lực lượng cứu hỏa, có thể chịu nhiệt lên đến 1.400 độ C nhưng nhẹ hơn 11 lần so với áo chuyên dụng hiện nay. Ngoài ra, vật liệu Aerogel còn có thể được sử dụng trong công nghệ tàng hình sóng radar, vật liệu cách âm cho nhà ở và hệ thống hạ tầng giao thông.

Hội thảo khép lại bằng phiên thảo luận mở giữa các chuyên gia và đại diện doanh nghiệp, đề cập đến các giải pháp nhằm hiện thực hóa các mô hình hợp tác trong thời gian tới. Các đại biểu thống nhất rằng đóng góp của đội ngũ chuyên gia Việt kiều sẽ giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách công nghệ, đồng thời tạo ra hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững.

Sự kiện không chỉ là diễn đàn trao đổi chuyên môn mà còn thể hiện khát vọng chung của cộng đồng người Việt ở nước ngoài trong việc đồng hành cùng quê hương. Thông qua công nghệ, tri thức và các mô hình hợp tác chiến lược, Việt Nam có thêm cơ hội tạo ra những bước đột phá mới, hướng tới mục tiêu tự chủ công nghệ và phát triển bền vững.