Theo phóng viên TTXVN tại châu Âu, ngày 2/12, Tổng Thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte đã tìm cách trấn an các đồng minh về cam kết của Mỹ đối với liên minh, trong bối cảnh diễn ra cuộc họp của các ngoại trưởng NATO với trọng tâm thảo luận là cuộc xung đột Nga–Ukraine.
Tổng thư ký Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) Mark Rutte. Ảnh: THX/TTXVN
Trước đó, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio thông báo sẽ không tham dự cuộc họp, làm dấy lên lo ngại khi các cuộc đàm phán quan trọng về tương lai Ukraine đang tiến hành tại Moskva và nhiều địa điểm khác ở châu Âu. Sự vắng mặt hiếm hoi của ông Rubio tại một cuộc họp của NATO rơi vào thời điểm sau khi đề xuất của Tổng thống Donald Trump nhằm chấm dứt xung đột, bị một số đồng minh châu Âu và Canada chỉ trích hồi tháng trước, vì cho rằng có nội dung chưa đảm bảo đủ cam kết cho Ukraine. Kế hoạch cũng nêu rõ rằng một cuộc đối thoại sẽ được tổ chức giữa Nga và NATO, do Mỹ làm trung gian, để giải quyết tất cả vấn đề an ninh. Thứ trưởng Ngoại giao Christopher Landau sẽ thay mặt Mỹ tham dự và dự kiến hối thúc các nước thành viên thực hiện cam kết dành 5% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cho quốc phòng.
Phát biểu với báo chí trước cuộc họp, ông Rutte nhấn mạnh rằng Ngoại trưởng Rubio có lịch trình bận rộn. Một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ giấu tên cho biết ông Rubio đã tham dự hàng chục cuộc họp với đồng minh NATO và “không thể kỳ vọng ông ấy có mặt tại tất cả các cuộc họp”.
Tổng Thư ký cho biết khoảng 2/3 số nước thành viên NATO đã cam kết cung cấp vũ khí cho Ukraine thông qua Danh sách Yêu cầu Ưu tiên của Ukraine (PURL), với tổng giá trị cam kết đến nay đạt 4 tỷ USD. Ông Rutte cho biết Australia và New Zealand cũng thông báo sẽ đóng góp cho PURL, trở thành những đối tác đầu tiên của NATO tham gia cơ chế này.
Bên cạnh đó, Tổng Thư ký NATO cho biết những nội dung gây tranh cãi trong đề xuất ban đầu đã được điều chỉnh đáng kể để giải tỏa các quan ngại của châu Âu. Dù vậy, ông cũng lưu ý rằng triển vọng Ukraine gia nhập NATO hiện chưa khả thi về mặt chính trị, vì cần có sự đồng thuận tuyệt đối của 32 nước thành viên, vốn chưa đạt được. Ngoài lập trường của Mỹ, Hungary và Slovakia cũng phản đối kế hoạch kết nạp Ukraine.
Bản dự thảo kế hoạch của chính quyền Tổng thống Trump đề xuất NATO ngừng mở rộng và loại trừ khả năng kết nạp Ukraine, điều được xem là đi ngược lại cam kết lâu nay của NATO rằng Kiev có quyền tiến gần hơn tới liên minh.
Trong một diễn biến liên quan, để củng cố khả năng phục hồi tài chính của Ukraine, Ủy ban châu Âu (EC) cùng ngày đã đề xuất 2 giải pháp nhằm giải quyết nhu cầu tài chính của Ukraine cho giai đoạn 2026-2027 là: Khoản vay của EU (EU borrowing) và Khoản vay Bồi thường (Reparations Loan). Hai giải pháp này được củng cố bởi một bộ toàn diện gồm 5 đề xuất pháp lý.
Ủy ban châu Âu đề xuất 2 phương án: Khoản vay của EU, dựa vào ngân sách của Liên minh châu Âu (EU) và Khoản vay Bồi thường, cho phép EU vay từ các khoản tiền mặt là tài sản bị phong tỏa của Ngân hàng Trung ương Nga. Hai giải pháp phản ánh cam kết của EU trong việc hỗ trợ Ukraine duy trì hoạt động của nhà nước và bảo vệ chủ quyền, đồng thời đầu tư cho an ninh dài hạn của châu Âu.
Các giải pháp được đề xuất đánh dấu một bước then chốt trong việc đáp lại cam kết của Hội đồng châu Âu vào ngày 23/10 nhằm giải quyết các nhu cầu ngân sách và quốc phòng trong tương lai của Ukraine. Các đề xuất được xây dựng dựa trên các lựa chọn do Chủ tịch Ursula von der Leyen trình bày vào ngày 17/11, sau lời kêu gọi của Hội đồng châu Âu đối với Ủy ban về việc trình bày các lựa chọn hỗ trợ tài chính cho Ukraine và các cuộc thảo luận sâu hơn với các quốc gia thành viên.