Trong tuyên bố trên trang mạng cá nhân Twitter, Tổng thống Trump nêu rõ ông đã chỉ đạo nâng thuế thêm 5% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia láng giềng Mexico bắt đầu từ ngày 10/6 tới.

Đây sẽ là biện pháp tăng thuế theo lộ trình và nếu Mexico không giải quyết triệt để vấn đề người nhập cư trái phép vào Mỹ, Chính quyền Tổng thống Trump sẽ tiếp tục nâng mức thuế lên 10% vào ngày 1/7, đồng thời tăng đều đặn thêm 5%/tháng trong ba tháng tiếp theo.

Tổng thống Trump nêu rõ Mỹ là một quốc gia có chủ quyền, ông sẽ không để chủ quyền và đường biên giới đất nước bị xâm phạm, luật pháp bị xem thường. "Mexico không được cho phép hàng trăm nghìn người đổ tới nước này và xâm nhập trái phép vào Mỹ", ông nhấn mạnh.

Trong tuyên bố trên, ông Trump cho rằng Mỹ và Mexico có quan hệ hữu nghị trong nhiều năm, song nếu Mexico không hành động để ngăn chặn đáng kể tình trạng người nhập cư trái phép từ nước này vào Mỹ, chính quyền của ông sẽ từng bước tăng thuế đối với hàng xuất khẩu của Mexico lên các mức 15% vào ngày 1/8; 20% vào ngày 1/9 và 25% vào ngày 1/10. 

Quyết định này được đưa ra trong bối cảnh Chính quyền Tổng thống Trump đang đề nghị Quốc hội Mỹ phê chuẩn Hiệp định Mỹ, Mexico và Canada (USMCA) - phiên bản cập nhật của Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA).

Đầu tháng 5 này, Mỹ cũng đã khiến Mexico bất bình vì áp thuế đối với mặt hàng nông sản nhập từ Mexico. Thứ trưởng Kinh tế Mexico Luz Maria de la Mora ngày 6/5 cho biết Mỹ áp mức thuế 17,5% đối với cà chua nhập khẩu từ Mexico, bắt đầu từ ngày 7/5. Động thái này diễn ra trong bối cảnh hai quốc gia không thể gia hạn một thỏa thuận ký hồi năm 2013, vốn đình chỉ cuộc điều tra chống bán phá giá của Mỹ đối với cà chua Mexico.

Trong một tuyên bố, Thứ trưởng Mora nêu rõ: "Các nhà xuất khẩu Mexico sẽ bị ảnh hưởng, điều đó sẽ tác động tới dòng tài chính của họ nhưng rồi sự ảnh hưởng sẽ được chuyển trực tiếp sang những người tiêu dùng Mỹ". Bà Mora cho biết thêm rằng biện pháp áp thuế nói trên của Mỹ sẽ duy trì cho đến khi hai bên đạt được thỏa thuận đình chỉ mới.

Hồi đầu tháng 2 vừa qua, Bộ Thương mại Mỹ thông báo nước này sẽ rút khỏi thỏa thuận ký năm 2013 với Mexico về buôn bán cà chua, viện dẫn các khiếu nại của nông dân Mỹ cho rằng việc nhập khẩu cà chua Mexico đã "xói mòn" lợi ích của các nhà sản xuất trong nước Mỹ. Theo tuyên bố của Bộ Thương mại Mỹ, Washington đã bắt đầu đàm phán sửa đổi hiệp định thương mại với Mexico hồi tháng 1/2018, song "vẫn còn các vấn đề tồn đọng lớn" liên quan đến việc tìm kiếm những thỏa hiệp mà cả hai bên có thể chấp nhận được. Mexico xuất khẩu lượng cà chua trị giá khoảng 2 tỷ USD sang Mỹ mỗi năm.

Việc Mỹ áp thuế đối với cà chua nhập khẩu từ Mexico kể từ ngày 8/5 đã làm gia tăng căng thẳng giữa hai nước láng giềng, trong bối cảnh các cơ quan lập pháp của Mỹ chuẩn bị mở cuộc tranh luận về việc phê chuẩn Hiệp định USMCA và Tổng thống Trump luôn đe dọa đóng của biên giới chung và áp thuế nhập khẩu 25% đối với ô tô của Mexico.

Bộ Kinh tế Mexico đã bày tỏ sự thất vọng và quan ngại rằng biện pháp thuế quan này sẽ gây thiệt hại trên 350 triệu USD/năm đối với các nhà xuất khẩu cà chua của Mexico và đồng thời sẽ gây thiệt hại tới người tiêu dùng Mỹ khi giá cà chua sẽ tăng từ 38-70%.

Nhập cư luôn là một trong những chương trình nghị sự "nóng" nhất của Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Mỹ đã nhiều lần yêu cầu Chính phủ Mexico ngăn chặn dòng người từ các nước Trung và Nam Mỹ đổ đến Mexico để tìm cách nhập cư trái phép vào Mỹ. Ông chủ Nhà Trắng cũng đang quyết tâm thúc đẩy dự án xây bức tường biên giới phía Nam để đối phó với tình trạng này.

Hồi tháng 1, trong chuyến thăm tới biên giới Mỹ-Mexico, Tổng thống Trump một lần nữa nhấn mạnh sự cần thiết của "bức tường an ninh". Phát biểu trong cuộc gặp với các binh lính tuần tra tại khu vực biên giới Mỹ-Mexico, Tổng thống Mỹ khẳng định việc xây dựng các bức tường dọc biên giới Mexico sẽ giúp ngăn chặn tình trạng tội phạm bạo lực. Cho rằng tội phạm sẽ chỉ đến những nơi không được đảm bảo an ninh, ông Trump nhấn mạnh chỉ cần một rào chắn vững chãi dưới bất kỳ hình thức nào, dù bằng thép hay bằng bê tông, thì Mỹ có thể ngăn chặn những loại hình tội phạm này.

Tuy nhiên, nỗ lực của Tổng thống Trump cũng vấp phải rất nhiều trở ngại, trong đó có yếu tố ngân sách xây dựng. Quốc hội Mỹ không ủng hộ đề xuất dự toán chi 5,7 tỷ USD cho việc xây bức tường biên giới. Bất đồng giữa Tổng thống Trump và Quốc hội Mỹ xoay quanh vấn đề này từng khiến Chính phủ Mỹ đóng cửa một phần trong suốt 35 ngày (22/12/2018-25/1/2019), lần đóng cửa dài nhất lịch sử.

Bên cạnh đó, chính quyền nhiều tiểu bang cũng không đồng tình với ý tưởng của nhà lãnh đạo Mỹ. Hồi tháng 4, chính quyền 20 bang đã gửi đơn yêu cầu một lệnh cấm nhằm ngăn chặn việc Tổng thống Trump huy động các nguồn vốn liên bang cho dự án xây dựng bức tường biên giới với Mexico thông qua quyết định ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia. Trong bối cảnh đó, ông Trump không ít lần nhắc tới việc Mexico sẽ phải gánh một phần chi phí cho dự án này.