Trải qua hơn 300 năm thăng trầm, nghệ thuật kịch Lữ vẫn được lưu truyền và phát triển, tạo nên nét riêng không thể lẫn với các loại hình nghệ thuật kịch khác ở Trung Hoa. 

Sơn Đông vốn là vùng đất Tề, Lỗ xưa, nơi được biết đến là quê hương của Khổng Tử, Mạnh Tử, Mặc Tử cùng nhiều nhà quân sự nổi tiếng như Tôn Tử, Ngô Khởi. Vùng đất có bề dày lịch sử và văn hóa lâu đời này cũng là một trong những khu vực có hoạt động sân khấu sớm nhất ở Trung Quốc, trong đó có kịch Lữ, nghệ thuật hí khúc độc đáo, mang đậm bản sắc riêng biệt ở khu vực phía đông Sơn Đông như Đông Dinh và Tân Châu.

Ra đời tại vùng Lữ (nay thuộc Bành Lai, Sơn Đông) hơn 300 năm trước, kịch Lữ phát triển mạnh và sớm trở thành đại diện tiêu biểu của nghệ thuật kịch Sơn Đông. Loại hình nghệ thuật kịch này phản ánh đời sống văn hóa và tâm hồn của người dân nơi đây. Kịch Lữ không đơn thuần là một loại hình giải trí, nó còn là tiếng nói của cộng đồng, sợi dây gắn kết con người với nhau qua từng thế hệ.

Kịch Lữ gắn với các vai diễn sử dụng lời hát và lời thoại phần lớn xuất phát từ ngôn ngữ dân gian đời thường, thể hiện chất mộc mạc, gần gũi với quần chúng. Nhạc đệm kịch Lữ chủ yếu dùng đàn Trụy hồ, Nhị hồ và Tam huyền. Giai điệu của kịch Lữ được phát triển từ các bản nhạc dân gian, mang kết cấu điệu “bản - khúc” điển hình, bao gồm các điệu “Tứ bình”, “Nhị bản” cùng một số khúc khác. Âm điệu của kịch Lữ giản dị, mộc mạc nhưng du dương, dễ nghe, dễ học và dễ hát, chứa đựng đậm nét hơi thở cuộc sống và sắc thái địa phương.

Kịch Lữ vùng Sơn Đông hiện có gần 300 vở diễn, trong đó nổi tiếng nhất là các tác phẩm “Vương tiểu cản kiệu”, “Tỷ muội dịch giá”, “Lý nhị tẩu tái giá”… Một trong những yếu tố then chốt tạo nên sức hấp dẫn của các vở diễn chính là sự kết hợp độc đáo giữa ngôn ngữ hình thể, hí kịch truyền thống và tư duy sân khấu đương đại.

Từ năm 1999, tại thành phố Đông Dinh, Sơn Đông, các chương trình đưa sân khấu truyền thống vào học đường đã tạo điều kiện để nghệ thuật kịch Lữ được kế thừa qua nhiều thế hệ và phát triển bền vững. Hoạt động “Trẻ quê hát kịch quê - kịch Lữ vào lớp học” đã giúp hàng ngàn học sinh làm quen với lớp học kịch Lữ, giúp duy trì và lan tỏa sức sống cho nghệ thuật truyền thống này. Đến năm 2022, Đông Dinh tiếp tục xây dựng chương trình “quê hương văn hóa kịch Lữ đậm đà, cởi mở, truyền lửa và trường tồn”, nhằm triển khai chuẩn hóa chương trình kịch Lữ trong trường học, cùng với biên soạn giáo trình địa phương mang tên “Lữ Kịch truyền thừa”. 

Cùng với đó, việc thành lập Trung tâm Bảo tồn, Truyền thừa và Phát triển kịch Lữ thành phố Đông Dinh vào tháng 4/2019 đã giúp hình thành cơ chế phát triển bền vững bao gồm: Đổi mới cơ chế quản lý, sáng tác tác phẩm chất lượng cao, đào tạo nhân tài, truyền thừa nghệ thuật và quảng bá phổ cập văn hóa, mở ra chương mới cho sự nghiệp kịch Lữ tại Đông Dinh, thành phố dầu khí năng động và hạnh phúc ở Sơn Đông.

Dù chỉ với 10 nhân sự chuyên nghiệp, Trung tâm Bảo tồn, Truyền thừa và Phát triển Kịch Lữ Đông Dinh đã đảm tốt nhận sứ mệnh bảo tồn và phát triển văn hóa kịch Lữ. Trung tâm chú trọng khai thác sâu nguồn lực văn hóa bản địa, nâng cao năng lực truyền thừa văn hóa thông qua sáng tạo tác phẩm, đào tạo nhân tài, dàn dựng các vở kịch Lữ kinh điển...

Được trực tiếp thưởng thức buổi biểu diễn của các nghệ sĩ trẻ Trung tâm Bảo tồn, Truyền thừa và Phát triển kịch Lữ Đông Dinh như: Lưu Vũ, Tĩnh Trì và Trần Y Vân, chúng tôi mới cảm nhận hết các tuyệt kỹ của kịch nghệ hát – nói – động tác hình thể đặc trưng của kịch Lữ Sơn Đông. Trong vở diễn có tên “Tỷ muội dịch giá”, các nghệ sĩ trẻ cũng đã thể hiện khả năng diễn xuất tâm lý tinh tế, điều không phải lúc nào cũng dễ thấy trong các loại hình sân khấu ước lệ.

Trong bối cảnh giao lưu văn hóa toàn cầu, bảo tồn và phát triển kịch Lữ không chỉ là gìn giữ truyền thống vùng Sơn Đông mà còn góp phần làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân nơi đây. Các buổi diễn của các nghệ sĩ trẻ Trung tâm Bảo tồn, Truyền thừa và Phát triển kịch Lữ Đông Dinh cũng như nhiều CLB khác mang âm hưởng truyền thống vang vọng qua từng lời ca, câu hát, bước nhảy, nụ cười của các nghệ sĩ trẻ như Lưu Vũ, Tĩnh Trì và Trần Y Vân. Họ chính là thế hệ tiếp nối mang đến cho khán giả những cung bậc cảm xúc đa dạng, từ vui tươi, hóm hỉnh đến xúc động, sâu lắng, trên quê hương của Khổng Tử.