Theo tờ The Kyiv Independent ngày 11/11, nhân vật cầm đầu là ông Timur Mindich, một cộng sự thân cận của Tổng thống Volodymyr Zelensky và là đồng sở hữu công ty sản xuất Kvartal 95 của tổng thống. Ông Mindich đã được cảnh báo trước và rời khỏi Ukraine trước khi bị khởi tố.

Trong khi đó, theo Cục Chống tham nhũng Quốc gia (NABU) và Văn phòng Công tố viên Chống tham nhũng Đặc biệt (SAPO), một số quan chức cấp cao khác cũng có liên quan.

Những người này gồm có cựu Phó Thủ tướng Oleksiy Chernyshov, Bộ trưởng Tư pháp Herman Halushchenko (người từng là Bộ trưởng Năng lượng đầu năm 2025) và Rustem Umerov, cựu Bộ trưởng Quốc phòng, hiện là Thư ký Hội đồng An ninh và Quốc phòng Quốc gia.

Những người liên quan là ai?

Ngày 11/11, NABU đã khởi tố 8 người với các tội danh hối lộ, lạm dụng chức vụ và làm giàu bất hợp pháp. NABU cũng công bố các đoạn ghi âm, trong đó nhóm này sử dụng biệt danh và ngôn ngữ mã hóa để thảo luận về các khoản lại quả và hối lộ.

Theo NABU, người tổ chức chính của đường dây tham nhũng này là ông Mindich. Trong các đoạn ghi âm, ông Mindich dùng bí danh Karlsson.

Một người khác bị khởi tố ngày 11/11 là Ihor Myroniuk, được gọi là Rocket trong các băng ghi âm. Ông này từng là cố vấn cho Bộ trưởng Năng lượng khi đó là ông Halushchenko và từng là Phó Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước.

Trước đó, ông Myroniuk từng làm trợ lý cho ông Andrii Derkach, cựu nghị sĩ Ukraine hiện bị truy tố tội phản quốc và hiện đang là thượng nghị sĩ Nga.

Ông Dmytro Basov, được gọi là Tenor trong các đoạn ghi âm, cũng bị khởi tố. Ông này là cựu công tố viên và cựu trưởng bộ phận an ninh vật lý của Energoatom.

Theo NABU, bốn người khác bị khởi tố ngày 11/11 làm việc tại một văn phòng hậu trường được sử dụng để rửa tiền. Một trong số đó là doanh nhân Mykhailo Tsukerman, có biệt danh Sugarman.

Theo các nguồn tin của tờ Ukrainska Pravda, ông Tsukerman cũng đang bị điều tra ở Mỹ trong một vụ rửa tiền.

Theo các đoạn ghi âm của NABU, các thành viên của đường dây tham nhũng đã đưa 1,2 triệu USD và 100.000 euro cho cựu Phó Thủ tướng Chernyshov, có biệt danh Che Guevara. Ông này bị truy tố về tội làm giàu bất hợp pháp.

Ông Chernyshov bị cách chức sau khi bị buộc tội hối lộ và lạm dụng chức vụ vào tháng 6.

Trong số 8 người bị khởi tố, ông Mindich và Tsukerman đã bỏ trốn, 5 người khác bị bắt giam. Chưa rõ ông Chernyshov có bị bắt hay không.

Ông Halushchenko, đôi khi được gọi là Bộ trưởng Năng lượng hoặc có biệt danh Giáo sư, cũng xuất hiện trong các băng ghi âm.

Tại phiên tòa ngày 11/11, Công tố viên chống tham nhũng Serhiy Savytskyi cho biết ông Mindich đã phạm tội bằng cách gây ảnh hưởng trái phép lên ông Halushchenko và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Umerov.

Ông Umerov bác bỏ các cáo buộc, nói rằng ông đã hủy hợp đồng mua sắm với một công ty có liên hệ với ông Mindich vì sản phẩm kém chất lượng.

Âm mưu là gì?

Theo NABU, ông Myroniuk và Basov bị cáo buộc đã thu lại quả 10 - 15% từ các nhà thầu của Energoatom để đổi lấy việc duy trì tư cách nhà cung cấp và không chặn sản phẩm hoặc dịch vụ của họ. Energoatom có doanh thu hằng năm khoảng 200 tỷ hryvnia (4,7 tỷ USD).

NABU cho biết, nhóm tham nhũng đe dọa và gây sức ép với các nhà thầu, lợi dụng quy định của chính phủ cấm các nhà thầu kiện đòi nợ đối với một số công ty chiến lược, trong đó có Energoatom, trong thời gian thiết quân luật.

Trong các băng ghi âm, ông Myroniuk nói: “Chúng tôi sẽ hủy chứng nhận và hủy đặc tính kỹ thuật... Toàn bộ chuỗi công ty sẽ hỗn loạn hoàn toàn. Các anh sẽ bị đưa vào danh sách đen. Mọi người sẽ bị xóa sổ hết, và tất cả nhân viên của các anh sẽ bị gọi nhập ngũ”.

Trong đoạn ghi âm, các thành viên của nhóm này cũng bày tỏ không muốn xây dựng công trình phòng thủ cho các cơ sở năng lượng để bảo vệ trước các cuộc tấn công của Nga.

Ông Basov hỏi: “Vậy là chúng ta sẽ không xây dựng công trình bảo vệ nữa à?”. “Tôi sẽ chờ. Phí tiền, không đáng đâu”, ông Myroniuk đáp.

Sau đó, họ bàn về việc chuyển các hợp đồng xây dựng công trình bảo vệ cho một công ty do họ kiểm soát để trục lợi, đồng thời bàn việc tăng tỷ lệ lại quả từ 10% lên 15%.

Vai trò của ông Mindich là gì?

Theo NABU, các khoản lại quả từ Energoatom được rửa tiền tại một văn phòng hậu trường ở trung tâm Kiev, do người thân của cựu nghị sĩ Derkach sở hữu.

Văn phòng này do ông Tsukerman điều hành và đã rửa khoảng 100 triệu USD.

NABU cho biết hoạt động của ông Tsukerman được ông Mindich kiểm soát từ tầng trên của một tòa nhà trên phố Hrushevsky - là tòa nhà mà cả ông Mindich và ông Zelensky đều có căn hộ tại đó.

Trong các băng ghi âm, có cuộc trò chuyện giữa ông Mindich và ông Halushchenko. Ông Mindich cũng thảo luận việc nhận tiền từ ông Tsukerman. NABU cho biết cuộc trò chuyện này diễn ra sau khi ông Halushchenko đến Văn phòng Tổng thống.

Ngoài ra, ông Mindich đề cập đến một thỏa thuận mờ ám về tiền bạc với các công tố viên, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) và Cục An ninh Kinh tế, song các cơ quan này không phản hồi yêu cầu bình luận.

Trong băng, ông Tsukerman nói rằng ông Mindich “đang mua nhà” và nói thêm: “Karlsson đang yêu cầu chúng ta trả 3 triệu USD sang Thụy Sĩ... thêm 1 triệu nữa sang Israel, rồi lại thêm 3 triệu sang Thụy Sĩ”.