Với giá trị cảnh quan tuyệt đẹp của một vùng kinh đô cổ, ngày 27/6/2011, tại Paris (Pháp), trong kỳ họp lần thứ 35 của Ủy ban Di sản thế giới, UNESCO đã công nhận Thành Nhà Hồ là Di sản Văn hoá thế giới.

Thành Nhà Hồ từng được coi là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của nước ta. Dù chỉ tồn tại trong thời gian ngắn ngủi 7 năm (1400-1407) dưới triều Hồ, nhưng Thành nhà Hồ được xây dựng hoàn hảo như là biểu tượng của vương quyền kết hợp với thần quyền, thể hiện sự gắn kết tài tình giữa công trình kiến trúc với cảnh quan văn hóa và thiên nhiên.

Cổng phía Nam - cổng lớn và đẹp nhất trong 4 cổng của Thành nhà Hồ, với cửa giữa cao 8m, rộng 5,8m và hai cửa bên cao 7,8m, rộng 5m. Ảnh: TTXVN

Thành Nhà Hồ nằm trên địa bàn 2 xã Vĩnh Long và Vĩnh Tiến, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, còn gọi là thành An Tôn, thành Tây Đô, thành Tây Giai hay thành Tây Kinh. Thành được Hồ Quý Ly cho xây dựng vào năm 1397. Tháng 2 năm Canh Thìn, Hồ Quý Ly lên ngôi lập ra nhà Hồ lấy tên nước là Đại Ngu (1400-1407) và Tây Đô là kinh đô.

Từ công trình kiến trúc bằng đá độc đáo

Thành Nhà Hồ được xây dựng trên địa thế khá hiểm trở, có sông nước bao quanh, núi non hiểm trở tạo lợi thế lớn về phòng thủ.

Kiến trúc của tòa thành được xây dựng hết sức độc đáo, với nguyên tắc kết hợp giữa đá ở bên ngoài và đắp đất ở bên trong. Cũng giống như thành Đại La và Hoàng thành Thăng Long, thành bao gồm thành nội và thành ngoại. Thành ngoại được đắp bằng đất với khối lượng gần 100.000 m3, trên trồng tre gai cùng với hào, sau có bề mặt rộng gần 50m bao quanh. Thành nội bên trong thành ngoại là khối hình chữ nhật, hai mặt Nam - Bắc dài hơn 900m, Đông - Tây dài hơn 700m, tường thành cao trung bình từ 7 - 8m.

Cổng phía Đông Thành nhà Hồ với mái vòm đá đồ sộ. Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN

Đặc biệt, Thành Nhà Hồ thể hiện một trình độ kĩ thuật cao về xây dựng vòm đá. Mặt ngoài thành được nối ghép bằng những khối đá trung bình 2m x 1m x 0,7m, bên trong thành có những khối đã nặng 10 đến 20 tấn được nâng lên cao, ghép lại với nhau mà không cần chất kết dính và trải qua hơn 600 năm những bức tường đá vẫn gần như nguyên vẹn. Điều đáng ngạc nhiên là một công trình kiến trúc đồ sộ, vững chắc như vậy mà chỉ được xây trong vòng có 3 tháng. Từ nửa thế kỷ trước, kiến trúc sư người PhápL.Bezacier đã từng thán phục: “Thành nhà Hồ là một trong những tác phẩm đẹp nhất của kiến trúc An Nam!”.

Đến Di sản Văn hóa thế giới

Với giá trị cảnh quan tuyệt đẹp của một vùng kinh đô cổ, ngày 27/6/2011, Thành Nhà Hồ đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá thế giới với những giá trị nổi bật, khẳng định những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của dân tộc ta.

Trong tuyên bố giá trị nổi bật toàn cầu ghi rõ: Khu di sản Thành Nhà Hồ là trung tâm kinh thành của Việt Nam vào cuối thế kỷ XIV- đầu thế kỷ XV; trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của khu vực Bắc Trung Bộ Việt Nam từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Thành Nhà Hồ bao gồm tòa thành đá được xây dựng bằng những khối đá lớn. Các tầng văn hóa nối tiếp nhau trong lòng đất lưu giữ các dấu tích cung điện, đền đài, đường sá và nghệ thuật trang trí, các làng cổ cùng toàn bộ cảnh quan đồi núi, sông hồ mang đậm chất phong thủy điển hình còn lưu giữ được tương đối nguyên vẹn, phản ánh rõ nét về một thời kỳ lịch sử văn hóa, văn minh Việt Nam với các đặc trưng mang tầm vóc khu vực và quốc tế.

Lễ đón Bằng công nhận Di sản Văn hóa Thế giới Thành Nhà Hồ Tối 16/6/2012. Ảnh: Thanh Tùng-TTXVN

Thành Nhà Hồ là một công trình có kiến trúc kiểu kinh thành phương Đông, vừa là trung tâm quyền lực, vừa là một pháo đài quân sự. Di sản là một công trình kỳ vĩ bởi kỹ thuật và nghệ thuật xây dựng đá lớn và sự kết hợp các truyền thống xây dựng độc đáo có một không hai ở Việt Nam, khu vực Đông Á và Đông Nam Á trong thời kỳ cuối thế kỷ XIV đầu thế kỷ XV. Nhờ kỹ thuật xây dựng độc đáo, sử dụng các vật liệu bền vững, đặc biệt là các khối đá lớn hầu như còn nguyên vẹn, đây là một trong số ít các di tích kinh thành chưa chịu nhiều tác động của quá trình đô thị hóa, còn được bảo tồn gần như nguyên vẹn cả trên mặt đất và trong lòng đất.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Để di sản ngày càng thu hút du khách trong nước và quốc tế, tỉnh Thanh Hóa đã và đang tiếp tục nghiên cứu sâu về di tích Thành nhà Hồ và các di tích phụ cận trên nhiều lĩnh vực: lịch sử, văn hóa, kiến trúc, khảo cổ, cảnh quan. Thanh Hóa đã có kế hoạch đầu tư xứng đáng cho di sản cả về kinh phí lẫn đổi mới công tác quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.  Đó là việc sẽ tiếp tục đầu tư về cơ sở hạ tầng du lịch, tăng cường quảng bá, kết nối các tour du lịch Thành nhà Hồ với các điểm du lịch trong, ngoài tỉnh và quốc tế.

Trung tâm Thông tin Tư liệu/TTXVN