Tổng thống Israel Reuven Rivlin đã giao nhiệm vụ cho quốc hội nước này tìm một thủ tướng mới để thành lập chính phủ trong bối cảnh Chủ tịch đảng liên minh Xanh-Trắng, ông Benny Gantz thông báo từ bỏ nỗ lực thành lập chính phủ liên minh sau 28 ngày được chỉ định đứng ra thành lập chính phủ mới. Như vậy, cả Thủ tướng Benjamin Netanyahu và ông Benny Gantz đều không thể thành lập được chính phủ sau cuộc bầu cử lần thứ hai hồi tháng 9 vừa qua.  

Kết quả này có vẻ không nằm ngoài dự đoán bởi tình trạng chia rẽ sâu sắc trên chính trường Israel cũng chính là nguyên nhân khiến Thủ tướng Benjamin Netanyahu không thể thành lập chính phủ sau cuộc bầu cử tháng 4, đẩy Israel vào cuộc bầu cử thứ hai trong vòng 5 tháng, mà kết quả vẫn không có chính đảng nào giành đủ đa số ghế quá bán cần thiết để tự đứng ra thành lập chính phủ. Từ Thủ tướng Benjamin Netanyahu tới lãnh đạo đảng Xanh-Trắng Benny Gantz, các cuộc thương lượng thành lập chính phủ mới diễn ra liên tục chưa đem lại "ánh sáng cuối đường hầm".

Chính phủ thống nhất là giải pháp được ưu tiên, nhưng ông Gantz cùng đảng liên minh Xanh-Trắng và ông Netanyahu cùng đảng Likud không đạt được tiến triển trong đàm phán do bất đồng về việc ông Netanyahu muốn đảm nhận vị trí thủ tướng trước trong chính phủ thống nhất liên minh giữa đảng Likud và đảng Xanh-Trắng, còn ông Benny Gantz không chấp nhận với lý do ông Netanyahu đang bị cáo buộc tham nhũng và lạm quyền.  

Một thực tế rằng tình hình Israel vẫn chưa ngã ngũ và đất nước này đang bị chia rẽ về chính trị. Cả Thủ tướng Benjamin Netanyahu, người đứng đầu đảng Likud và đối thủ chính của ông là Tướng Benny Gantz, người đứng đầu đảng Xanh-Trắng, đều đã cho thấy họ không có khả năng thành lập một liên minh ổn định để điều hành đất nước. Sau khi ông Benny Gantz thất bại trong thành lập chính phủ mới trước thời hạn chót 20/11 vừa qua, Quốc hội Israel có 21 ngày để chỉ định một nghị sỹ bất kỳ đứng ra thành lập chính phủ nếu nhân vật này nhận được sự ủng hộ của ít nhất 61/120 nghị sỹ trong quốc hội. Cả ông Netanyahu và Gantz đều có thể được chỉ định lại đứng ra thành lập chính phủ nếu hội đủ yêu cầu trên.

Tuy nhiên, việc Tổng chưởng lý Avichai Mandelblit ngày 21/11 tuyên bố Thủ tướng Netanyahu sẽ bị truy tố trong ba vụ án riêng rẽ là vụ 1000, vụ 2000 và vụ 4000, đang phủ bóng đen lên tương lai chính trị của ông Netanyahu, cho dù chính khách lão luyện này đã bác bỏ mọi cáo buộc, cho rằng đây là “âm mưu đảo chính nhằm lật đổ thủ tướng”, cũng như kiên quyết không từ chức. Quyết định của Tổng chưởng lý Israel đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Israel, một thủ tướng đương chức đối mặt với các cáo buộc hình sự, trong đó có tội danh gian lận và lạm dụng lòng tin, nhận hối lộ và lừa đảo.

Trên thực tế, việc xét xử ông Netanyahu tại tòa chưa thể sớm diễn ra bởi còn rất nhiều thủ tục phải tiến hành theo luật định trước khi có thể mở một phiên tòa như vậy, như việc quốc hội xem xét quy chế miễn trừ cho ông Netanyahu. Kể cả khi bắt đầu phiên tòa, quá trình xét xử khi diễn ra cũng kéo dài trong nhiều năm vì phải làm rõ các bằng chứng đã nêu ra hoặc thêm bằng chứng hay tình tiết mới. Nếu Israel phải tiến hành bầu cử lần ba thì thời điểm bầu cử sẽ diễn ra trước thời điểm tòa có thể bắt đầu quá trình xét xử ông Netanyahu.

Để tránh bị truy tố trước tòa, Thủ tướng Netanyahu không còn cách nào khác là phải tiếp tục duy trì được vị trí Chủ tịch đảng Likud và giữ chức Thủ tướng ít nhất cho đến cuộc bầu cử tiếp theo. Tuy nhiên, việc Tổng chưởng lý Israel ra quyết định truy tố đồng nghĩa ông Netanyahu không còn khả năng hội đủ ít nhất 61/120 nghị sỹ để thành lập chính phủ trong gần 3 tuần sắp tới.

Đây thực sự là thách thức rất lớn đối với ông Netanyahu, khi đối thủ chính trị chủ chốt trong đảng Likud là ông Gideo Sa’ar ngày 21/11 đã tuyên bố sẽ tranh cử vị trí lãnh đạo đảng Likud trong trường hợp Israel phải tiến hành bầu cử lần ba, cho rằng ông có thể thành lập được chính phủ khi Thủ tướng Netanyahu đã thất bại hai lần liên tiếp. Trước đó, một nghị sỹ khác thuộc đảng Likud là ông Yoav Kisch cũng đã lên tiếng ủng hộ bầu cử trong đảng để lựa chọn lãnh đạo của đảng này khi ông Netayahu sẽ bị truy tố và không thành lập được chính phủ.

Chính trường Israel đang bế tắc khi cả ông Netanyahu và ông Gantz đều không thể thành lập được chính phủ, trong khi cử tri không muốn Israel phải tiến hành bầu cử lần ba. Hai cuộc bầu cử vừa qua đã gần như gây tê liệt cho chính phủ, dẫn tới những tác động về xã hội, kinh tế và chính trị. Giới phân tích nhận định tác động này sẽ còn tồi tệ hơn nếu Israel phải tiến hành bầu cử lần ba trong những tháng tới.

Các cuộc thăm dò gần đây cũng cho thấy các đảng cánh hữu, thậm chí đảng Likud có thể mất phiếu bầu nếu Israel phải tổ chức bầu cử lần tiếp theo. Vì vậy, không loại trừ khả năng đảng Likud sẽ có bước đi nhằm thay thế ông Netanyahu để tìm ra lãnh đạo mới kết hợp với ông Benny Gantz thành lập chính phủ mới, cho dù để thực hiện được điều này là không dễ dàng. Tuy nhiên, cũng không loại trừ khả năng một số nghị sỹ thuộc đảng Likud sẽ rời đảng này và tham gia chính phủ liên minh trung tả của ông Benny Gantz, chính phủ này không bao gồm đảng của người gốc Arab.   

Chính vì vậy, chính phủ tại Israel nếu thành lập được trước ngày 11/12 tới nhiều khả năng sẽ phụ thuộc vào một trong ba kịch bản lần lượt như sau: Thứ nhất, chính phủ thống nhất kết hợp giữa đảng Xanh-Trắng và đảng Likud (không có ông Netanyahu); thứ hai, chính phủ trung tả với sự tham gia của một số nghị sỹ từ đảng Likud; thứ ba, chính phủ thiểu số hạn hẹp với sự hậu thuẫn của đảng Yisrael-Beitenu của ông Avigdor Lieberman. 

Do đã bị tuyên bố truy tố nên ông Netanyahu không thể tham gia bất kỳ chính phủ nào trong ba kịch bản nêu trên. Vì vậy, ông Netanyahu phải củng cố đoàn kết trong đảng Likud và khối cánh hữu do ông lãnh đạo để tiến tới bầu cử lần ba, ít nhất là tạo cơ hội cho ông tiếp tục làm thủ tướng của chính phủ chuyến tiếp, tìm kiếm quy chế miễn trừ để bảo vệ sinh mệnh chính trị đang bị thách thức nghiêm trọng sau quyết định truy tố nêu trên. Vì vậy, chính trường Israel còn diễn biến phức tạp và xáo trộn, không loại trừ bầu cử lần ba vào đầu năm 2020 tới.