Theo Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, NN&PTNT), năm 2014, Việt Nam nhập khẩu khoảng 248.000 con tôm thẻ chân trắng giống bố mẹ. Từ nguồn tôm bố mẹ này, các doanh nghiệp sản xuất tôm giống thương phẩm, khoảng hơn 100 tỷ con tôm giống mỗi năm để cung cấp cho người nuôi tôm.

Vì chưa sản xuất được tôm giống bố mẹ, nên Việt Nam phải bỏ ra 10 triệu USD mỗi năm để nhập từ khẩu từ: Mỹ, Singapore, Thái Lan, Indonesia (trung bình mỗi con tôm giống bố mẹ từ 40 - 50 USD). Nhưng mỗi cặp tôm giống bố mẹ này chỉ sản xuất được trong vòng 3 - 4 tháng, sau đó phải thay mới, nên chúng ta luôn phải phụ thuộc vào nguồn tôm giống nhập khẩu.

Theo ông Phạm Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Thủy sản “Do phụ thuộc vào nhập khẩu, nên chúng ta gặp nhiều bất lợi như: Nguồn cung hạn chế, nhiều khi không đủ để đáp ứng nhu cầu sản xuất; Giá cao mà chất lượng chưa đảm bảo”.

Theo ông Phan Tuấn Cự, Chủ doanh nghiệp tư nhân Tuấn Cự (Hiệp hội Tôm giống Bình Thuận): “Vì phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu nên chất lượng không đảm bảo, chúng tôi không được lựa chọn con giống, người ta gửi loại nào thì dùng loại đó. Có lúc tôm rất to, khi lại rất nhỏ, có lô tôm lớn rất nhanh, nhưng không may cũng có lô tôm chậm lớn thì người dân phải chịu”. Cũng theo ông Tuấn, do chất lượng tôm giống không đảm bảo nên vừa qua, chúng ta đã loại hai nhà cung cấp tôm giống bố mẹ.

“Chúng tôi đủ tiềm lực để nghiên cứu, sản xuất tôm giống bố mẹ, nhưng cơ chế phối hợp với các viện nghiên cứu còn phức tạp. Nhà nước cần có có chính sách ưu đãi cho DN về thuế, đất đai… thì sẽ có nhiều doanh nghiệp sẵn sàng bỏ tiền để nghiên cứu tôm giống bố mẹ”, ông Nguyễn Hoàng Anh, Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư thủy sản Nam Miền Trung cho biết.

Theo Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), trung bình mỗi năm Việt Nam cần đến 130 tỷ con tôm giống thương phẩm để phục vụ nuôi trồng, trong đó có 100 tỷ tôm thẻ chân trắng và 30 tỷ tôm sú. Trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều đề tài nghiên cứu để tạo ra tôm giống bố mẹ, cung cấp cho thị trường nhưng đến nay, vẫn chưa có đơn vị nào công bố chính thức sản xuất được tôm giống bố mẹ. “Chúng tôi cũng đang nghiên cứu, dự kiến trong năm 2015 sẽ đưa vào thử nghiệm, tới năm 2016 có thể cung cấp tôm giống bố mẹ”, ông Nguyễn Công Cẩn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Việt Úc, đơn vị chuyên cung cấp tôm giống cho biết.

Để chủ động được nguồn tôm giống thẻ chân trắng bố mẹ, “Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản 1 và 2 nghiên cứu theo hai giai đoạn. Giai đoạn trước mắt, nhanh chóng tạo ra tôm giống bố mẹ có chất lượng, thay thế nguồn nhập khẩu. Dự kiến, năm 2016 sẽ có tôm giống bố mẹ đưa vào sản xuất. Giai đoạn hai, dự án dài hạn, nhằm có được tôm giống bố mẹ chất lượng cao, cung cấp cho thị trường vào năm 2020”, ông Phạm Anh Tuấn cho biết.

Theo TS Nguyễn Hữu Ninh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản I: “Chúng tôi đã nhập 5 đàn tôm khác nhau, trong đó có đàn tôm có nguồn gốc tự nhiên để nghiên cứu; bước đầu chọn được thế hệ đầu tiên (G1)”.

Ngoài ra, “Doanh nghiệp Việt - Úc cũng đang nghiên cứu tôm bố mẹ, họ đã có được thế hệ thứ ba (G3). Dự kiến năm 2015 sẽ có tôm giống bố mẹ. Tuy nhiên, việc này sẽ không hề dễ dàng”, ông Ninh nói.

Xác nhận thông tin này, ông Nguyễn Công Cẩn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Việt - Úc cho biết: “Chúng tôi nhập khẩu công nghệ sản xuất tôm giống bố mẹ từ Úc, nơi có hơn 10 năm kinh nghiệm nghiên cứu. Trong năm nay, chúng tôi chưa đưa ra thị trường tôm giống bố mẹ nhưng sẽ cho sản xuất thử nghiệm, đánh giá thị trường. Dự kiến, năm 2016, chúng tôi sẽ bắt đầu sản xuất tôm giống bố mẹ”.

Tuy nhiên, theo ông Phạm Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, để có được tôm giống bố mẹ chất lượng cao là rất khó khăn, vì chúng ta vẫn nghiên cứu theo cách nhập tôm bố mẹ từ các nước khác nhau, cho lai tạo và chọn qua nhiều thế hệ. Do đó, để tạo ra những con tôm gốc đầu dòng là rất khó.

Cùng quan điểm này, ông Robins, đại diện Tập đoàn CP (Thái Lan) cho rằng: “Giống tôm bố mẹ xuất sang Việt Nam chỉ để sản xuất tôm giống thương phẩm, không thể đưa vào nghiên cứu sản xuất tôm bố mẹ, vì nếu không cẩn thận sẽ dẫn tới giao phối cận huyết, làm thoái hóa những thế hệ sau”.