Khi nông dân đã có niềm tin và làm chủ được các ứng dụng công nghệ vào sản xuất nông nghiệp thì những khó khăn, rào cản và điệp khúc "được mùa, mất giá" cũng sẽ phần nào được tháo gỡ.

Để sản xuất nông nghiệp đạt chất lượng cao, mang lại thu nhập ổn định cho nhà nông, ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau đã không ngừng đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi gắn với nâng cao chất lượng, hiệu quả kinh tế, tiến tới phát triển theo hướng nông nghiệp công nghệ cao.

Chú trọng tính bền vững
 
Liên kết tổ chức sản xuất và tiêu thụ lúa hàng hoá là mục tiêu của ngành nông nghiệp đang hướng tới. Cùng với đó là đẩy mạnh ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào canh tác. Để hình thành vùng nguyên liệu lúa đáp ứng nhu cầu thị trường, giảm giá thành sản xuất, nâng cao giá trị và chất lượng thì sản xuất theo hướng an toàn là xu thế phát triển tất yếu để tiến tới sản xuất lúa hữu cơ.
 
Trước mục tiêu đề ra, thời gian qua Cà Mau đang tích cực triển khai dự án ứng dụng khoa học công nghệ xây dựng mô hình sản xuất lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP cho hệ canh tác lúa - tôm. Đây là dự án thuộc Chương trình nông thôn miền núi, được Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt và ủy quyền địa phương quản lý.
 
Anh Phan Hoàng Minh, cán bộ Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, mô hình đã được triển khai tại xã Lý Văn Lâm, thành phố Cà Mau và trong vụ lúa vừa qua, người dân trong vùng dự án thu hoạch hơn 7 tấn/ha, tăng hơn 2 tấn/ha so với vụ trước. Càng phấn khởi hơn khi dự án đã được Trung ương phê duyệt; 120ha trong dự án đã hoàn thành chỉ tiêu kế hoạch và hướng tới sẽ nhân rộng.
 
“Mục tiêu của dự án là ứng dụng tiến bộ kỹ thuật và xây dựng thành công mô hình sản xuất lúa chất lượng cao theo tiêu chuẩn VietGAP cho hệ canh tác lúa - tôm tỉnh Cà Mau, nhằm tạo ra sản phẩm lúa gạo có chất lượng tốt, nâng cao hiệu quả sản xuất. Thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục triển khai mô hình thêm 80ha”, anh Phan Hoàng Minh chia sẻ.

Kỹ sư Phạm Văn Mịch, Giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp tỉnh Cà Mau thông tin, dự án VietGAP trên lúa đối với tỉnh Cà Mau còn rất mới nhưng với hỗ trợ chuyển giao khoa học công nghệ của Viện Khoa học - Kỹ thuật nông nghiệp miền Nam, bước đầu đã thực hiện theo đúng tiến độ về khối lượng, đảm bảo chất lượng sản phẩm dự án và ứng dụng ngay vào sản xuất nông nghiệp của tỉnh.

Thống kê sơ bộ, Cà Mau hiện có khoảng 168ha đất trồng đạt chuẩn VietGAP, trong đó có khoảng 120ha lúa. Theo ngành nông nghiệp, hệ canh tác lúa mùa đặc sản rất phù hợp điều kiện biến đổi khí hậu, nhất là trong điều kiện xâm nhập mặn ngày càng tăng ở các tỉnh ven biển vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Trong hệ thống lúa - tôm, giống lúa mùa đặc sản địa phương có tính thích ứng cao do có kiểu hình thích nghi vùng trũng thấp, chịu mặn tốt và chống chịu sâu bệnh.

Kỹ sư Nguyễn Văn Tranh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh nhận định, lúa gạo là một trong 4 ngành hàng chủ lực được chọn để triển khai Đề án Tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Hiện, sở đang triển khai mô hình sản xuất lúa an toàn. Trên cơ sở đó, tỉnh sẽ quy hoạch các điểm đang sản xuất lúa chất lượng cao, sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP để xây dựng vùng sản xuất lúa sạch.

Nông dân vùng nuôi tôm kết hợp trồng một vụ lúa - tôm của tỉnh Cà Mau đứng trước “cơ hội vàng” để tăng thu nhập. Trên những cánh đồng này, hạt lúa sắp được công nhận là sản phẩm sạch, được bao tiêu toàn bộ đầu ra với giá cao. Con tôm trên cánh đồng lúa - tôm cũng sớm trở thành “tôm sạch”, tôm hữu cơ, phục vụ chế biến, xuất khẩu…

Nhờ tăng cường các giải pháp chuyển giao kỹ thuật, hiện, nông dân Cà Mau hiểu biết và chủ động lựa chọn những cách thức sản xuất mới mang tính bền vững, ít rủi ro và thân thiện với môi trường; trong đó, lúa - tôm là một trong những lựa chọn được ưu tiên.

Thực tế sản xuất đã qua cho thấy, gieo trồng vụ lúa trên đất nuôi tôm không xảy ra xung đột mà bổ trợ cho nhau, giúp lúa ít bệnh hơn so với độc canh cây lúa và ngược lại, con tôm cũng ít bệnh hơn so với chỉ chuyên nuôi tôm.
 
Tập trung vào con tôm
 
Trong những năm qua, ngành nông nghiệp Cà Mau không ngừng đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, gắn với nâng cao chất lượng, giá trị gia tăng bền vững. Sản xuất lúa đã phát triển mạnh mẽ, năng suất, sản lượng lúa gạo hàng hóa ngày càng cao; thủy sản tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế ngành; diện tích lâm nghiệp dần ổn định; năng suất, chất lượng, giá trị cây trồng ngày càng được nâng lên.

Với ngành tôm, từ những định hướng đã được vạch ra về sản xuất sạch, có chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế, các chuyên gia nông nghiệp đánh giá, từ đây sẽ mở ra những cơ hội to lớn đối với ngành tôm địa phương.

Cà Mau có trên 280.000ha nuôi tôm, chiếm 40% diện tích, 30% giá trị kim ngạch xuất khẩu tôm của cả nước; phấn đấu đến năm 2025 giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 3 tỷ USD và đến năm 2030 đạt 4 tỷ USD.

Ngoài ra, tỉnh còn có trên 30 nhà máy chế biến, với công suất khoảng 200.000 tấn/năm; trong đó, chế biến tôm là chủ yếu. Giá tôm có chứng nhận bình quân cao hơn giá thị trường khoảng 20%. Sản phẩm tôm Cà Mau đã có mặt trên 90 quốc gia; trong đó, thị trường xuất khẩu chính gồm: Mỹ, Nhật Bản, EU và Trung Quốc.

Để hướng đến mục tiêu tạo nên vùng nuôi tôm sạch, an toàn và bền vững, UBND tỉnh Cà Mau phối hợp với Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân cùng Chương trình SeafoodWatch và Quỹ Carnegie Vì hòa bình quốc tế tổ chức “Ngày kết nối doanh nghiệp ngành thủy sản và ký kết tham gia Liên minh Sản xuất tôm sạch và bền vững Việt Nam”.

Điều này không chỉ đảm bảo việc lựa chọn các nhà nuôi tôm, cung ứng thức ăn, cơ sở hạ tầng mà còn tạo thành một chuỗi khép kín theo quy trình chuẩn, tất cả vì mục tiêu hướng đến sự phát triển bền vững của ngành tôm Việt Nam trong thời gian tới.
 
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử khẳng định, việc thành lập Liên minh sản xuất tôm sạch và bền vững được đánh giá là một trong những xu thế tất yếu trong bối cảnh ngành tôm Việt Nam nói chung và tỉnh Cà Mau nói riêng phải thay đổi để thích nghi với xu hướng thị trường thay đổi, chú trọng vào chất lượng thay vì số lượng.

Tới đây, khi tham gia vào liên minh, Cà Mau sẽ đẩy mạnh tổ chức sản xuất chuỗi một cách chặt chẽ hơn nữa, qua đó xây dựng các vùng nuôi chứng nhận quốc tế, đồng thời đẩy mạnh giám sát cộng đồng...

Bài cuối: Kiện toàn các ngành hàng chủ lực