Kết quả điều tra trong vòng 6 tháng do hãng tin Anh Reuters tiến hành cho thấy, lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đang kiểm soát một đế chế kinh doanh trị giá 95 tỉ USD - một con số vượt cả tổng giá trị xuất khẩu dầu mỏ của Iran trong một năm.


Theo đó, một tổ chức được ít người để ý đến có tên gọi Setad được xem là nhân tố quyết định giúp duy trì quyền lực lãnh đạo của Khamenei tại Iran. Tổ chức này hiện nắm cổ phần trong hầu như tất cả các ngành kinh tế ở nước này, từ tài chính, dầu mỏ, viễn thông cho đến sản xuất thuốc ngừa thai, nông trại nuôi đà điểu.

Tên đầy đủ của Setad là "Setad Ejraiye Farmane Hazrate Emam" – Tổng hành dinh thực thi Lệnh của Imam (tức lãnh tụ Hồi giáo). Tên này có liên quan đến một sắc lệnh do lãnh đạo đầu tiên của nền Cộng hòa Iran Ayatollah Ruhollah Khomeini ký ngay trước khi ông này mất năm 1989. Sắc lệnh này quy định thành lập một thực thể có nhiệm vụ quản lý và bán bất động sản bỏ hoang sau những năm đầy biến động kể từ cuộc Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Đế chế Setad được xây dựng trên nền tảng trưng thu có hệ thống hàng chục nghìn đơn vị bất động sản thuộc về người dân thường, thành viên các nhóm sắc tộc thiểu số, người Hồi giáo dòng Shiite, doanh nhân và kiều dân Iran sống ở nước ngoài sau những sự kiện năm 1979.

Báo cáo 3 phần của Reuters mô tả cách thức mà Setad tích tụ một danh mục khổng lồ bất động sản qua việc tuyên bố tại các tòa án ở Iran rằng số tài sản này bị bỏ hoang. Đế chế này hiện đang vận hành một cơ chế độc quyền theo lệnh của tòa về trưng thu tài sản nhân danh lãnh tụ tối cao; thông thường sẽ tiến hành bán tài sản này tại các phiên đấu giá, hoặc là buộc chủ cũ phải chi trả một khoản tiền chênh thêm. Điều tra của Reuters cho thấy, chỉ tính riêng trong tháng 5 vừa qua, Setad đã bán đấu giá 300 bất động sản, trị giá hàng chục triệu USD.

Theo một trong những người sáng lập đầu tiên, Setad hướng đến việc giúp đỡ người nghèo và cựu binh, chỉ tồn tại trong khoảng 2 năm. Thế nhưng gần 1/4 thế kỉ sau đó, Setad đã biến thành một đế chế kinh doanh vươn vòi đến các lĩnh vực bất động sản, cổ phiếu công ty cùng nhiều tài sản khác. Dưới quyền chỉ đạo của giáo chủ Khamenei, tổ chức này đã phát triển thành thành một kiểu công ty mẹ-con, tham gia mua cổ phiếu tại hàng loạt công ty Iran, cả công ty nhà nước và tư nhân, hướng đến mục đích cuối cùng là thiết lập một tập đoàn làm đòn bẩy cho tăng trưởng kinh tế.

Lãnh tụ tối cao, các thẩm phán, quốc hội trong nhiều năm qua đã thông qua nhiều các sắc lệnh quan liêu, xâm phạm hiến pháp và vi phạm các quyết định tư pháp mà mục đích chỉ là để tạo điều kiện thuận lợi cho Setad. Naghi Mahmoudi, một luật sư gốc Iran đã ly hương hiện đang sống tại Đức cho biết, "không một tổ chức giám sát nào có thể đặt nghi vấn về tài sản của Setad”.

Tháng 6 vừa qua, Bộ Tài chính Mỹ đã áp đặt lệnh cấm vận nhằm vào Setad và một số công ty con của tập đoàn này, coi Setad là “một mạng lưới khổng lồ của các công ty cất giấu tài sản nhân danh... giới lãnh đạo Iran”.

Văn phòng Tổng thống, Bộ Ngoại giao Iran hiện chưa đưa ra bất kì phản ứng hay bình luận nào về công bố của Reuters. Đại sứ quán Iran tại Các tiểu Vương quốc Arập Thống nhất thì nói rằng, nghiên cứu của Reuters là “tạp nham, đặt điều... không hề có chứng cứ”. Thông qua email cá nhân, Giám đốc phụ trách quan hệ công chúng của Setad Hamid Vaezi nói rằng những thông tin của hãng thông tấn Anh “là xa rời thực tế, không chính xác”, nhưng ông này không đưa ra bình luận đối với từng điểm cụ thể.

Hiện rất khó để thông kê tổng tài sản của Setad, do tập đoàn này sở hữu nhiều tài khoản bí mật. Reuters ước đoán giá trị đó rơi vào khoảng 95 tỉ USD, trong đó có 52 tỉ USD giá trị bất động sản và 43 tỉ USD giá trị cổ phiếu trong các công ty. Con số này dựa trên việc phân tích các tuyên bố của giới chức Setad, số liệu từ Sở Giao dịch chứng khoán Tehran, website các công ty mà Setad có cổ phần, cũng như thông tin từ Bộ Tài chính Mỹ. Số tài sản này lớn hơn 40% tổng giá trị xuất khẩu dầu mỏ của Iran trong năm 2012, 67,4 tỉ USD.


HT (Jpost)