Nhận lời mời của Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ Barack Obama, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Trương Tấn Sang sẽ thăm chính thức Hoa Kỳ từ ngày 24 đến ngày 26/7/2013.

Hoa Kỳ là nước công nghiệp phát triển hàng đầu trên thế giới. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) năm 2012 khoảng 15.685 tỷ USD, chiếm khoảng 20% GDP toàn thế giới. GDP theo đầu người đạt khoảng 49.965 USD. Trong cơ cấu kinh tế, dịch vụ chiếm khoảng 79,7%, công nghiệp 19,1%, nông nghiệp 1,2%. Kim ngạch xuất nhập khẩu của Hoa Kỳ chiếm hơn 30% GDP, là nước xuất, nhập khẩu lớn nhất thế giới. Hoa Kỳ bước sang nhiệm kỳ II của chính quyền Tổng thống Barack Obama với những tín hiệu kinh tế phục hồi tích cực, tuy vẫn còn tiềm ẩn nhiều rủi ro.


Việt Nam và Hoa Kỳ thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 12/7/1995, trao đổi Đại sứ lần đầu tiên vào tháng 7/1997, mở Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại thành phố Hồ Chí Minh và Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại thành phố San Francisco vào tháng 11/1997, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Houston vào tháng 3/2010.

Kể từ khi Việt Nam và Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ đến nay theo tinh thần “gác lại quá khứ, hướng tới tương lai”, quan hệ hai nước đã phát triển tích cực trên nhiều lĩnh vực. Chuyến thăm của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang diễn ra vào thời điểm quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục được thúc đẩy, nhất là về kinh tế, thương mại, đầu tư, khoa học kỹ thuật và giáo dục. Các cơ chế hợp tác cụ thể được thiết lập và đang triển khai trên nhiều lĩnh vực.

Hai bên đã tiến hành 5 chuyến thăm cấp cao. Về phía Hoa Kỳ có các chuyến thăm của Tổng thống Bill Clinton (năm 2000), Tổng thống George Bush (năm 2006) tới Việt Nam. Về phía Việt Nam, có các chuyến thăm của Thủ tướng Phan Văn Khải (năm 2005), Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết (năm 2007), Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (năm 2008) tới Hoa Kỳ. Trong các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau, hai bên đã ra 3 Tuyên bố chung, trong đó khẳng định mong muốn xây dựng “quan hệ đối tác tích cực, hữu nghị, xây dựng, hợp tác nhiều mặt, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi”.

Về kinh tế-thương mại, hai nước đã ký Hiệp định Thương mại song phương Việt-Mỹ (BTA), Hiệp định Dệt-may, Hiệp định Hàng không, Hiệp định khung hợp tác về Kinh tế và Kỹ thuật, Hiệp định vận tải biển, Hiệp định khung về thương mại và đầu tư (TIFA)… Việt Nam tham gia đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) với Hoa Kỳ và 9 nước khác. Hai bên đã đàm phán vòng 3 Hiệp định tránh đánh thuế hai lần.

Kể từ khi Hiệp định BTA có hiệu lực (năm 2001) đến nay, quan hệ thương mại giữa hai nước tăng nhanh. Từ năm 2005, Hoa Kỳ đã trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều liên tục tăng trong những năm gần đây. Năm 2012 đạt 24,5 tỷ USD, tăng 14% so với năm 2011. Tính đến tháng 5/2013, kim ngạch thương mại hai chiều đạt hơn 11 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2012; tổng vốn đầu tư trực tiếp (FDI) của Hoa Kỳ vào Việt Nam đạt 10,5 tỷ USD, đứng thứ 7 trong số các quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 658 dự án. Hiện nhiều công ty Hoa Kỳ đang kinh doanh tại Việt Nam, trong đó có những công ty lớn, đầu tư lâu dài, ổn định.

Trong lĩnh vực khoa học công nghệ, hai nước đã thành lập Ủy ban hỗn hợp hợp tác khoa học-công nghệ. Hai nước đang phát triển “quan hệ đối tác kiểu mẫu” trong nghiên cứu về biến đổi khí hậu và khắc phục hậu quả biến đổi khí hậu, nước biển dâng.

Hiện nay, tại Hoa Kỳ có khoảng 16.000 sinh viên, thực tập sinh Việt Nam đang theo học, đứng đầu trong các nước Đông Nam Á và đứng thứ 8 trong số các nước có nhiều sinh viên học tập tại Hoa Kỳ. Bộ Giáo dục hai nước đã ký kết biên bản ghi nhớ về việc lập Nhóm chuyên trách giáo dục nhằm thúc đẩy hợp tác giáo dục đại học giữa hai nước.

Hai nước cũng đã ký kết Hiệp định về hợp tác y tế và khoa học, tạo cơ sở pháp lý thúc đẩy hợp tác y tế và khoa học; Khung hợp tác đối tác giữa hai Chính phủ trong lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS giai đoạn 2010-2015…

Về vấn đề chất độc da cam/dioxin, trong giai đoạn 2007-2013, Chính phủ Hoa Kỳ đã thông qua các khoản tài trợ: 79,5 triệu USD cho vấn đề tẩy độc; 11 triệu USD trợ giúp về y tế cho người khuyết tật, trong đó có các nạn nhân chất độc da cam/dioxin và 54 triệu USD cho dự án “Tẩy độc môi trường ô nhiễm dioxin tại sân bay Đà Nẵng”. Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) đang phối hợp với Việt Nam đánh giá môi trường ô nhiễm tại Biên Hòa; đây sẽ là cơ sở pháp lý và khoa học để phía Hoa Kỳ tham gia xử lý dioxin tại Biên Hòa như đang làm tại Đà Nẵng.

Trong hợp tác rà phá bom mìn, từ năm 1999, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ bắt đầu viện trợ trang thiết bị phục vụ dò tìm, xử lý bom mìn tại Việt Nam và dự án “Điều tra, khảo sát, đánh giá tác động của sự ô nhiễm bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam” trị giá 12 triệu USD.

Quan hệ hai nước trong lĩnh vực an ninh quốc phòng từng bước được tăng cường. Từ năm 2010, hai bên tiến hành đối thoại về chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng. Năm 2011, hai bên ký kết Bản ghi nhớ về thúc đẩy hợp tác quốc phòng song phương. Việt Nam tiếp tục tham gia chương trình đào tạo tiếng Anh, hợp tác quân y, duy trì đón tàu hải quân của Hoa Kỳ thăm cảng Việt Nam hằng năm, cho phép Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương thực hiện một số chương trình hỗ trợ nhân đạo tại các địa phương. Hai bên tiếp tục hợp tác trong lĩnh vực tìm kiếm, cứu nạn…

Chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ đầu tiên của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang diễn ra vào thời điểm quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Hoa Kỳ tiếp tục được thúc đẩy, nhất là về kinh tế-thương mại, đầu tư, khoa học kỹ thuật và giáo dục. Chuyến thăm là dịp lãnh đạo hai nước trao đổi về những định hướng lớn nhằm thúc đẩy quan hệ hai nước tiếp tục phát triển và về các vấn đề khu vực, quốc tế cùng quan tâm.

Chuyến thăm thể hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế của Đảng và Nhà nước ta, thể hiện Việt Nam mong muốn tiếp tục tăng cường và mở rộng quan hệ đối ngoại, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.


Hoàng Thị Hoa