Còn nhiều gian nan

Theo các doanh nghiệp, “Tick xanh trách nhiệm” được xem là một chương trình có ý nghĩa dài hạn nhưng quá trình tham gia không hề dễ dàng, nhất là trong bối cảnh chi phí sản xuất và vận hành ngày càng gia tăng. Ông Võ Hoàng Anh, Giám đốc Phát triển Nhãn hàng riêng của Saigon Co.op cho biết, Tick xanh được triển khai đầu tiên ở nhóm rau, củ, quả - nhóm sản phẩm rất nhạy cảm liên quan trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Tuy nhiên, chính ở nhóm ngành này, bài toán chi phí lại trở nên rõ rệt nhất.

“Khi doanh nghiệp làm đúng quy trình, tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn chất lượng và cam kết trách nhiệm, chi phí vận hành chắc chắn cao hơn. Điều mà nhà sản xuất băn khoăn là làm sao để người tiêu dùng nhận diện được sự khác biệt ấy và sẵn sàng trả giá tương xứng”, ông Hoàng Anh cho biết thêm.

Thực tế, nếu không có một cơ chế nhận diện đủ tin cậy, những doanh nghiệp làm ăn bài bản rất dễ bị “lấn át” bởi các sản phẩm giá rẻ nhưng chất lượng khó kiểm soát. Chính vì vậy, "Tick xanh" đã nhận được sự ủng hộ từ những doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc, xem đây là cơ hội để khẳng định uy tín lâu dài.

Theo thống kê của Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh, đến nay, hệ thống Saigon Co.op đã có khoảng 80 nhà cung cấp tham gia chương trình với hơn 1.200 sản phẩm đạt chứng nhận "Tick xanh trách nhiệm", được phân phối tại hơn 800 điểm bán lẻ trên toàn quốc. Các sản phẩm này được ưu tiên trưng bày ở vị trí dễ nhận diện trong siêu thị nhằm giúp người tiêu dùng thuận tiện lựa chọn.

Tuy nhiên, theo ông Võ Hoàng Anh, quá trình triển khai cũng phát sinh không ít vướng mắc. Nhiều nhà cung cấp phải tổ chức lại hệ thống tem nhãn, bao bì để bổ sung thông tin "Tick xanh", dẫn đến phát sinh thêm chi phí in ấn và điều chỉnh quy trình. Bên cạnh đó, thông tin truy xuất nguồn gốc và "Tick xanh trách nhiệm" hiện có những phần trùng lắp, khiến bao bì sản phẩm trở nên rườm rà. “Cơ quan chức năng cần nghiên cứu thống nhất hai nội dung này để vừa đảm bảo minh bạch, vừa giúp bao bì gọn gàng, dễ hiểu hơn với người tiêu dùng”, ông Hoàng Anh đề xuất.

Ở một hệ thống bán lẻ khác, đại diện hệ thống Aeon Việt Nam cho biết, dù đơn vị đã tiếp cận và triển khai "Tick xanh" với 12 doanh nghiệp tại TP Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Đồng Nai, Cần Thơ và Tây Ninh. Hiện nay, Aeon có khoảng 130 mã hàng được duyệt cấp nhận diện Tick xanh. Đáng chú ý, trong kế hoạch kiểm nghiệm lấy mẫu định kỳ, 100% sản phẩm thuộc nhóm Tick xanh đều cho kết quả đạt yêu cầu. Điều này cho thấy Tick xanh đã tạo được một bảo chứng nhất định về chất lượng đối với người tiêu dùng.

Theo các đại diện hệ thống phân phối, sau 1 năm triển khai chương trình vẫn đang trong giai đoạn “đi tìm độ phủ”. Hiện nay, phần lớn các hệ thống bán lẻ vẫn là bên chủ động tiếp cận, mời gọi nhà cung cấp tham gia. Trong thời gian tới, các đơn vị kỳ vọng sẽ có sự “kết nối ngược”, khi doanh nghiệp chủ động tìm đến hệ thống phân phối để đăng ký, qua đó đẩy nhanh quá trình xét duyệt và mở rộng quy mô chương trình.

Từ góc độ quản lý nhà nước, ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cho biết, "Tick xanh" là dấu hiệu nhận diện hàng hóa dựa trên cam kết chất lượng của nhà cung cấp. Trước đây, một doanh nghiệp làm hàng đúng chuẩn, chất lượng tốt nhưng giá cao thường rất khó cạnh tranh với các sản phẩm tương đồng giá rẻ trên thị trường.

"Thực tế, để giữ hợp đồng, đã có trường hợp nhà cung cấp “lách” bằng cách lấy tạm hàng hóa của đơn vị khác đưa lên quầy kệ. Điều này tiềm ẩn rủi ro rất lớn cho uy tín của cả hệ thống phân phối. Nếu một siêu thị phát hiện vi phạm và rút hàng, nhà cung cấp đó vẫn có thể chuyển sang hệ thống khác để tiếp tục tồn tại. Chính vì vậy, "Tick xanh" được thiết kế với cơ chế ràng buộc rất chặt. Khi tham gia chương trình, nhà cung cấp được 12 hệ thống phân phối lớn ưu tiên lựa chọn. Tuy nhiên, chỉ cần một hệ thống phát hiện vi phạm, nhà cung cấp sẽ mất luôn cơ hội tại toàn bộ các hệ thống còn lại. Chế tài này khiến không ít doanh nghiệp e ngại, dù ban đầu rất hào hứng”, ông Phương nhìn nhận.

Dù còn nhiều gian nan, theo ông Nguyễn Nguyên Phương, sau một năm triển khai, với sự đồng hành của các sở, ngành và cơ quan truyền thông, Tick xanh đã từng bước tác động tích cực đến tư duy quản lý và sản xuất của doanh nghiệp. “Chương trình đang dần thay đổi cách làm, hướng tới mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và xây dựng một thị trường cạnh tranh lành mạnh”, ông Phương cho biết thêm.

Một trong những thách thức lớn nhất của chương trình "Tick xanh" trách nhiệm hiện nay là mức độ nhận biết của người tiêu dùng còn khá khiêm tốn. Thực tế cho thấy, người dân ngày càng quan tâm đến nguồn gốc, xuất xứ và chất lượng hàng hóa, song không phải ai cũng đủ thông tin để nhận diện và hiểu đúng ý nghĩa của dấu Tick xanh trên bao bì sản phẩm. Theo ông Võ Hoàng Anh, đây chính là “điểm nghẽn” cần sớm tháo gỡ nếu muốn chương trình phát huy hiệu quả lâu dài.

"Người tiêu dùng rất quan tâm đến chất lượng nhưng chưa chắc đã nhận diện được Tick xanh. Vì vậy, cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ hơn cho công tác truyền thông để dấu hiệu này thực sự đi vào đời sống mua sắm hằng ngày”, ông Hoàng Anh cho biết thêm.

Yên tâm đầu tư bài bản

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện truyền thông, nhiều doanh nghiệp cũng cho rằng "Tick xanh" cần được củng cố bằng một bộ tiêu chí đánh giá theo chiều sâu, thay vì mở rộng nhanh về số lượng nhà cung cấp và sản phẩm. Là một sáng kiến quan trọng của TP Hồ Chí Minh, "Tick xanh" không đơn thuần là một nhãn nhận diện mà còn là cam kết về chất lượng và trách nhiệm xã hội.

“Uy tín của chương trình phải được bảo vệ tuyệt đối. Nếu để xảy ra trường hợp doanh nghiệp đăng ký nhưng không đạt chuẩn, niềm tin của người tiêu dùng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng và khi niềm tin đã mất thì rất khó lấy lại”, ông Hoàng Anh cảnh báo.

Từ thực tiễn triển khai, Saigon Co.op đề xuất cần có cơ chế khuyến khích đủ mạnh để doanh nghiệp yên tâm đầu tư bài bản. Trong đó, việc xây dựng các chương trình khen thưởng dành cho những đơn vị đạt chuẩn mực phát triển bền vững được xem là một động lực quan trọng. Bên cạnh đó, các gói tín dụng xanh cũng cần được thiết kế phù hợp, giúp doanh nghiệp có thêm nguồn lực tham gia vào chuỗi cung ứng sạch. Khi nhà sản xuất an tâm làm hàng chất lượng, nhà bán lẻ an tâm về nguồn hàng, người tiêu dùng sẽ an tâm lựa chọn, đó chính là nền tảng để hình thành một thị trường văn minh và minh bạch.

Ở góc độ doanh nghiệp sản xuất, đại diện Công ty Phong Thúy cho rằng "Tick xanh" đã tạo ra một động lực rõ ràng để các nhà cung cấp tự nhìn lại và chuẩn hóa toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng. Những đơn vị làm ăn nghiêm túc, đầu tư dài hạn sẽ được nhận diện và bảo vệ tốt hơn trước sự cạnh tranh không lành mạnh. Các doanh nghiệp mong muốn, "Tick xanh" không chỉ là một lựa chọn mà dần trở thành điều kiện tiên quyết để hàng hóa được đưa vào các hệ thống phân phối lớn. Khi đó, thị trường sẽ tự sàng lọc, hạn chế tình trạng thực phẩm kém chất lượng tràn lan.

Từ góc nhìn truyền thông - thương hiệu, ông Nguyễn Thanh Đảo, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo TP Hồ Chí Minh đánh giá, "Tick xanh" là một chương trình rất ý nghĩa của thành phố. Khác với nhiều giải thưởng mang tính xã hội hóa, Tick xanh do cơ quan nhà nước chủ trì tổ chức nên có độ tin cậy và giá trị tinh thần cao. Theo ông Đảo, vấn đề then chốt là phải xây dựng Tick xanh như một thương hiệu có sức lan tỏa bền vững, tránh triển khai theo phong trào gây lãng phí nguồn lực xã hội. Hiệp hội Quảng cáo TP Hồ Chí Minh cam kết sẽ đồng hành lâu dài, xây dựng các chiến dịch truyền thông có chiều sâu để người tiêu dùng hiểu rõ đây là một chứng nhận uy tín và chủ động ưu tiên lựa chọn khi mua sắm.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh cho biết, Thành phố đang tính tới hướng phát triển "Tick xanh" theo mô hình gắn sao, tương tự như chương trình OCOP. Mục tiêu là xây dựng bộ tiêu chuẩn "Tick xanh" 5 sao. Khi sản phẩm đạt chuẩn cao nhất sẽ được ưu tiên tham gia toàn bộ hệ thống phân phối mà không cần thêm những yêu cầu khắt khe khác từ phía nhà bán lẻ.

Theo ông Phương, cơ chế này không chỉ đảm bảo tính công bằng mà còn ghi nhận xứng đáng những nỗ lực đầu tư nghiêm túc của doanh nghiệp. Qua đó, tạo động lực để các nhà cung cấp không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm. Dù con đường phía trước còn nhiều gian nan, với sự kiên trì và kinh nghiệm từ các chương trình như Bình ổn thị trường hay Kết nối cung cầu, TP Hồ Chí Minh kỳ vọng "Tick xanh trách nhiệm" sẽ tiếp tục lan tỏa sâu rộng, không chỉ trong nước mà còn hướng tới thị trường xuất khẩu trong tương lai.