Quốc gia nằm bên dãy núi Alps này làm việc cực kỳ hiệu quả và cũng đúng giờ một cách kinh ngạc. Với những người thường trễ giờ, làm việc thiếu hiệu quả thì một chuyến đi đến Thụy Sĩ là hỗn hợp của nhiều cảm xúc: sự kính nể, dễ chịu và một chút bực mình.

Với người Thụy Sĩ, đúng giờ không chỉ là một nét đẹp trong “bữa tiệc buffet của cuộc sống”, mà còn là gốc rễ của sự hài lòng tận cùng. Dường như người dân nơi đây học theo định nghĩa về hạnh phúc của triết gia người Đức Schopenhauer rằng hạnh phúc là ‘không có đau khổ’. Họ tìm niềm vui thật sự trong cuộc sống từ cách mọi thứ diễn ra đúng giờ và đạt hiệu quả cao.

Theo BBC, một du khách khi đến Thụy Sĩ thường trải qua một số giai đoạn phản ứng trước sự đúng giờ của người dân địa phương. Ban đầu họ sẽ cảm thấy thích thú và tin tưởng vào chuyện giờ giấc. Nếu ai đó hẹn gặp bạn vào lúc 2 giờ chiều thì họ sẽ đến vào đúng 2 giờ chứ không phải 2h05 hay 1h55. Nhưng niềm vui đó không kéo dài được lâu. Sau đó bạn sẽ cảm thấy phiền toái. Sự đúng giờ đến mức cực đoan khiến du khách có cảm giác gò bó và họ sẽ đồng tình với câu nói của nhà văn Anh Evelyn Waugh rằng “sự đúng giờ là đức tính của những người tẻ nhạt”.

Tuy nhiên, cách nhìn nhận như vậy là không công bằng. Sự đúng giờ của người Thụy Sỹ theo đúng bản chất là cách thể hiện sự tôn trọng đối với người khác. Một người đúng giờ là người biết quan tâm đến người khác. Khi xuất hiện đúng giờ trong mọi việc người dân Thụy Sỹ ngầm nói rằng: “Tôi rất trân trọng thời gian của bạn và nói rộng ra tôi rất trân trọng bạn".

Không phải ngẫu nhiên mà Thụy Sĩ là nhà sản xuất đồng hồ trứ danh thế giới. Người chính xác thời gian có trước hay những chiếc đồng hồ chính xác có trước? Thật khó trả lời nhưng kết quả của nó thì như nhau: một quốc gia nơi tàu hỏa, và tất tật mọi thứ khác, đều thực sự chạy đúng giờ.

Bên cạnh đức tính "đúng giờ", người Thụy Sĩ còn nổi danh về sự sạch sẽ. “Bạn đã bao giờ thấy nhà vệ sinh công cộng của chúng tôi chưa? Chúng rất sạch”, bác sĩ Thụy Sĩ tên Dieter nói. Các nhà vệ sinh ở Thụy Sĩ đều rất sạch và mọi thứ khác cũng vậy. Ở một số quốc gia, uống nước máy từ vòi là một cách tự tử chậm, còn ở Thụy Sĩ thì làm như vậy là thời thượng, nước máy tại đây đều được khai thác từ các suối nước tự nhiên.

Làm sao để lý giải sự đúng giờ và sạch sẽ đó? Không ai biết chắc, nhưng có một giả thuyết phổ biến là yếu tố lịch sử, bắt nguồn từ địa hình đồi núi hiểm trở của Thụy Sĩ. Người ta phải gieo hạt đúng giờ, thu hoạch kịp thời, nếu không sẽ chết đói.

Điều đáng buồn là sự đúng giờ đang dần trở nên vô nghĩa ở nhiều nơi trên thế giới. Một phần là do sự xuất hiện của điện thoại di động. Chúng ta không cảm thấy nhất thiết phải đến đúng giờ nếu như lúc nào cũng có thể nhắn tin nói rằng chúng ta sẽ đến muộn một vài phút.

Dù vậy tâm lý đó không tồn tại ở Thụy Sĩ.

Susan Jane Gilman, một nhà văn Mỹ đã sống ở Geneva 11 năm qua, nhớ lại rằng bà “chưa bao giờ thấy taxi đến trễ”. Khi Gilman đặt mua một chiếc tủ lạnh mới, công ty hẹn sẽ giao hàng sau 2 tiếng, và họ đến chính xác giờ đó.

Đất nước Thụy Sĩ đã làm thay đổi Susan. Từ một người trễ giờ kinh niên, bà trở thành một người đúng giờ như máy. “Tôi cảm thấy tôn trọng thời gian của người khác hơn”, Gilman cho biết. Khi trở lại quê nhà ở New York, bà cảm thấy thật phiền toái khi xe buýt đến trễ 15 phút, thậm chí không tới, những người bạn đến hẹn trễ 30 phút ở nhà hàng. “Bạn bè tôi nói, này Suze, thoải mái đi, đây có phải Thụy Sĩ đâu. Nhưng tôi vẫn cảm thấy thật bực mình khi mọi người đến muộn”.

Nhưng việc đúng giờ không phải là không có hạn chế. Chẳng hạn như nó tạo ra một kiểu hiệu ứng đám đông. Các tiệm cà phê ở các thành phố của Thụy Sỹ thường rất đông khách vào lúc 4 giờ chiều hàng ngày bởi vì tất cả mọi người đều được nghỉ ngơi uống cà phê vào đúng 4 giờ. Tại các khu căn hộ, cư dân phải tuân thủ lịch trình sử dụng máy giặt một cách nghiêm ngặt.

Sự đúng giờ đến mức cực đoan cũng dẫn đến kỳ vọng và khi kỳ vọng đó không được đáp ứng thì nó sẽ dễ dẫn đến thất vọng. Người dân quốc gia này từng cảm thấy bức xúc khi có tin rằng chỉ có 87,5% xe lửa do hệ thống đường sắt liên bang vận hành đến nơi trong khoảng 3 phút so với thời gian quy định, tức là thấp hơn so với mục tiêu 89%.

Tuy nhiên, có lẽ sự bực mình đó cũng có lý do của nó. Dù sao đi nữa thì Thụy Sỹ cũng đối mặt với một "đối thủ" cạnh tranh gay gắt về sự đúng giờ. Ở Nhật Bản, tàu cao tốc Shinkansen khiến cho hệ thống đường sắt của Thụy Sỹ trở nên chậm trễ. Mức độ tàu đến chậm trung bình hàng năm ở Nhật chỉ là 36 giây!