Tại trung tâm tài chính sầm uất ở thành phố Mumbai của Ấn Độ, đội quân “dabbawala”  - những người giao đồ ăn nhanh bằng xe đạp hoặc đi bộ - di chuyển như “con thoi” giữa các tòa nhà. Họ mang đến bữa trưa tận nơi cho dân văn phòng, giúp họ tránh cái nóng oi ả và giao thông tắc nghẽn.

Giờ đây, truyền thống này đang được nâng lên một tầm cao mới với sự bùng nổ của các ứng dụng mua sắm giao hàng nhanh trên khắp Ấn Độ. Không chỉ đồ ăn thức uống, mọi thứ từ quần áo đến điện thoại iPhone đều có thể được giao đến tay người dùng chỉ trong vài phút.

Sự xuất hiện của các ứng dụng "thương mại điện tử giao nhanh" đang làm thay đổi cuộc chơi bán lẻ tại Ấn Độ. Chúng không chỉ cạnh tranh trực tiếp với những "gã khổng lồ" như Amazon bằng tốc độ và hiệu suất vượt trội, mà còn đặt ra thách thức cho các cửa hàng truyền thống, vốn chưa đáp ứng được nhu cầu tiện lợi của người tiêu dùng.

Bên trong một "cửa hàng tối" - thuật ngữ chỉ các kho hàng đóng cửa với khách mua trực tiếp - của BigBasket, công ty bán lẻ trực tuyến tại trung tâm Mumbai, nhân viên làm việc với sự chính xác và nhịp nhàng đáng kinh ngạc để hoàn thành đơn hàng trong vòng 10 phút. Ngay khi nhận được đơn đặt hàng, một nhân viên sẽ di chuyển nhanh chóng qua các lối đi chứa đầy hàng hóa, từ nước ngọt đến rau củ, đóng gói và chuyển cho người lái xe máy - "dabbawala" thời hiện đại.

Các công ty công nghệ nội địa đã đầu tư mạnh vào việc xây dựng mạng lưới logistics linh hoạt trên khắp các thành phố lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của ngành mua sắm trực tuyến tại Ấn Độ.

Tăng trưởng "chưa từng có"

Đối với hàng triệu người tiêu dùng Ấn Độ, mua sắm trực tuyến giao hàng nhanh đã trở thành giải pháp lý tưởng để tránh cái nóng oi bức, tiết kiệm thời gian di chuyển đến cửa hàng và vượt qua tình trạng tắc đường kinh niên.

Ông Vipul Parekh, đồng sáng lập BigBasket, nhận định tốc độ tăng trưởng của ngành là "rất mạnh", với dự báo tăng trưởng kép hàng năm hơn 60% trong hai đến ba năm tới. Ông nhấn mạnh: "Một ngành công nghiệp lớn chuyển đổi và phát triển với tốc độ này là điều chưa từng có".

Trong khi các ứng dụng giao hàng nhanh như Getir hay Jokr gặp khó khăn tại châu Âu và Mỹ do nhu cầu giảm sút sau đại dịch COVID-19 và lạm phát gia tăng, doanh số bán hàng tại Ấn Độ lại tăng vọt từ 100 triệu USD vào năm 2020 lên ước tính 6 tỷ USD vào năm 2024, theo báo cáo của công ty phân tích thị trường Datum Intelligence. Ngân hàng đầu tư JM Financial dự đoán con số này có thể đạt 40 tỷ USD vào năm 2030.

Ông Parekh cho rằng, thành công của mô hình này tại Ấn Độ một phần nhờ mật độ dân số cao trong các thành phố, với bán kính phục vụ khoảng 2km quanh mỗi "cửa hàng tối". Ông nói: "Tiềm năng doanh thu trong mỗi khu vực như vậy là rất cao". Bên cạnh đó, việc thiếu vắng các chuỗi siêu thị tạp hóa truyền thống cũng là một lợi thế cho mô hình kinh doanh này.

Không chỉ các công ty nội địa, những "gã khổng lồ" toàn cầu như Amazon, Flipkart (thuộc sở hữu của Walmart) và Reliance Industries của tỷ phú Mukesh Ambani cũng đang đẩy mạnh đầu tư vào dịch vụ giao hàng nhanh tại Ấn Độ. Theo ông Satish Meena từ Datum Intelligence, các công ty này trước đây phụ thuộc vào các trung tâm xử lý đơn hàng lớn ở ngoại ô, không phù hợp cho giao hàng nhanh. Do đó, họ cần đầu tư xây dựng mạng lưới "cửa hàng tối" trong đô thị để cạnh tranh hiệu quả.

Tuy nhiên, sự gia nhập của nhiều đối thủ cạnh tranh đặt ra câu hỏi về tính bền vững của ngành, đặc biệt khi đã có trường hợp công ty khởi nghiệp phá sản. Ông Rahul Malhotra từ công ty nghiên cứu Bernstein bình luận thị trường chỉ đủ chỗ cho hai đến ba doanh nghiệp lớn, với tổng giá trị khoảng 50-60 tỷ USD. Ông nhấn mạnh: "Các công ty tiên phong với năng lực siêu địa phương sẽ có lợi thế".

Một thách thức khác đến từ hàng nghìn cửa hàng nhỏ lẻ truyền thống. Liên đoàn Thương mại Toàn Ấn Độ, đại diện cho hơn 90 triệu doanh nghiệp nhỏ, đã kêu gọi một phong trào toàn quốc chống lại các nền tảng thương mại điện tử mới. Chủ tịch Liên đoàn ví các ứng dụng giao hàng nhanh như "Công ty Đông Ấn thời hiện đại".

Dù vậy, người tiêu dùng đang "bỏ phiếu" bằng ví tiền của mình. Sự tiện lợi của việc đặt hàng trực tuyến đang ngày càng được ưa chuộng, hứa hẹn một tương lai sôi động cho thị trường giao hàng nhanh tại Ấn Độ.