Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng đoàn kết, tranh thủ hợp tác đến mức cao nhất sự ủng hộ, giúp đỡ của quốc tế nhằm đưa đất nước Việt Nam từ nghèo nàn, lạc hậu vươn lên sánh vai cùng các nước trong khu vực và thế giới.

Hội nhập cùng phát triển

Quan điểm mở cửa, hội nhập quốc tế đã sớm hình thành trong tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trên báo L’Humanite (ngày 2-8-1919), Người viết: "... Xét về nguyên tắc, tiến bộ chung phụ thuộc vào việc phát triển chủ nghĩa quốc tế; và văn minh chỉ có lợi khi các quan hệ quốc tế được mở rộng và tăng cường" (1).


Tư tưởng chiến lược kinh tế mở được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập tập trung, đầy đủ và rõ ràng nhất trong bức thư "Lời kêu gọi Liên Hợp Quốc" (tháng 12/1946), với những nội dung chính:

"Đối với các nước dân chủ, nước Việt Nam sẵn sàng thực thi chính sách mở cửa và hợp tác trong mọi lĩnh vực:

a. Nước Việt Nam dành sự tiếp nhận thuận lợi cho đầu tư của các nhà tư bản, nhà kỹ thuật nước ngoài trong tất cả các ngành kỹ nghệ của mình.
b. Nước Việt Nam sẵn sàng mở rộng các cảng, sân bay và đường sá giao thông cho việc buôn bán và quá cảnh quốc tế.
c. Nước Việt Nam chấp nhận tham gia mọi tổ chức hợp tác kinh tế quốc tế dưới sự lãnh đạo của Liên hợp quốc.
d. Nước Việt Nam sẵn sàng ký kết với các lực lượng hải quân, lục quân trong khuôn khổ của Liên hợp quốc những hiệp định an ninh đặc biệt và những hiệp ước liên quan đến việc sử dụng một vài căn cứ hải quân và không quân" (2).

Suốt quá trình cách mạng, với những quan điểm trên, đã thể hiện tư duy nhìn xa trông rộng của Bác Hồ. Thời gian này, mặc dù tình hình thế giới diễn biến phức tạp, song Người vẫn cố gắng tìm cách mở rộng quan hệ hợp tác với các nước trên thế giới để vừa tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các nước bạn cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Đồng thời, cũng để xây dựng mặt trận nhân dân thế giới ủng hộ Việt Nam đấu tranh thống nhất đất nước. Vì vậy, Người đã tùy theo vị trí địa lý, quan hệ chính trị, lịch sử của từng nước để vạch ra đường lối, chính sách đối ngoại làm cơ sở cho việc mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế...

Với tư duy của một lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thực hiện chính sách đối ngoại đúng đắn với các nước làm cơ sở cho việc hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta hiện nay và sau này.

“Chiêng có to thì tiếng mới lớn”

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn kiên trì theo đuổi chính sách mở cửa nhằm góp phần duy trì sự ổn định trong khu vực và trên thế giới để nhân dân ta được sống hòa bình, tự do. Thông qua sự giao lưu, mở rộng quan hệ kinh tế để thu hút mọi nguồn lực nhằm phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của nhân dân. Quan điểm cơ bản của Người trong việc mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ nhằm mục đích nhận được sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, mà thông qua sự giúp đỡ đó có điều kiện phát huy những tiềm năng của Việt Nam. Đó là quan điểm thu hút ngoại lực để phát huy nội lực của Bác Hồ, nhằm phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của nhân dân.

Hội nhập nhưng phải dựa vào sức mình là chính, Người chỉ rõ: “Phải trông ở thực lực. Thực lực mạnh, ngoại giao sẽ thắng lợi. Thực lực là cái chiêng mà ngoại giao là cái tiếng. Chiêng có to thì tiếng mới lớn”. Người luôn nhắc nhở, các nước bạn giúp ta cũng như thêm vốn cho ta, do vậy phải sử dụng có hiệu quả các nguồn lực từ bên ngoài. Ta phải khéo dùng cái vốn ấy để bồi bổ lực lượng, phát triển khả năng của ta, tức là có thêm điều kiện để tự lực cánh sinh. Từng bước xây dựng được một đội ngũ cán bộ làm kinh tế đối ngoại có phẩm chất cách mạng, có trình độ chuyên môn giỏi, để dễ dàng hợp tác, học hỏi các nhà kinh doanh nước ngoài.

Hiện nay, trong quá trình đổi mới, nước ta đã xây dựng chính sách đối ngoại phù hợp với tình hình trong nước và quốc tế, bảo đảm những nguyên tắc trên cơ sở nền tảng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, làm cơ sở cho việc mở rộng hợp tác và phát triển kinh tế đối ngoại. Nước ta tiếp tục kiên trì đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, rộng mở, chính sách đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ quốc tế theo phương châm "Việt Nam muốn là bạn và là đối tác tin cậy của các nước trong cộng đồng quốc tế, phấn đấu vì hòa bình, độc lập và phát triển". Và những thắng lợi trong chính sách đối ngoại trong thời gian qua nhằm mở rộng quan hệ kinh tế, đã góp phần đem lại sự tăng trưởng bền vững cho đất nước.

Trần Tiến Duẩn

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 1, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1995, tr 9-10
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Tập 4, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1995, tr 570