Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch trả lại hệ thống phòng không S-400 cho Nga, vốn đã được mua cách đây khoảng 10 năm. Ankara cũng muốn lấy lại số tiền đã trả cho Nga để mua hệ thống này, Bloomberg ngày 17/12 đưa tin.

Thổ Nhĩ Kỳ muốn trả lại hệ thống S-400 cho Nga để chấm dứt thỏa thuận ngăn cản nước này mua máy bay chiến đấu F-35 do Mỹ sản xuất. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đã nêu vấn đề này trong cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Turkmenistan.

Các nguồn tin được Bloomberg trích dẫn đã xác nhận cuộc trò chuyện giữa Erdoğan và Putin. Đồng thời, các quan chức từ chối bình luận, trong khi Điện Kremlin kịch liệt phủ nhận việc có bất kỳ yêu cầu nào như vậy được đưa ra.

Gần đây, Washington đã gia tăng áp lực lên Thổ Nhĩ Kỳ, khi nước này tìm cách mua vũ khí của Mỹ và tái gia nhập chương trình F-35. Ông Erdogan đã thảo luận vấn đề này với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Washington D.C.

"Đồng minh thân cận của tổng thống Mỹ, ông Tom Barrack, Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ, cho biết hồi đầu tháng này rằng Ankara đang tiến gần hơn đến việc từ bỏ hệ thống S-400, dự đoán vấn đề này có thể được giải quyết trong vòng 4 đến 6 tháng tới", Bloomberg viết.

Việc từ bỏ hệ thống phòng không S-400, vốn từ lâu đã được Mỹ yêu cầu, có thể cải thiện đáng kể quan hệ với Washington. Thổ Nhĩ Kỳ có thể thoát khỏi các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp quốc phòng của mình và tiếp cận được các máy bay chiến đấu tiên tiến của Mỹ. Một nguồn tin của Bloomberg tại Ankara dự đoán các lệnh trừng phạt của Mỹ sẽ được dỡ bỏ vào năm tới.

Không chỉ là các hệ thống

Đồng thời, Ankara không chỉ muốn trả lại các hệ thống này. Họ yêu cầu Nga hoàn trả lại hàng tỷ USD đã chi cho việc mua S-400. Một lựa chọn có thể là giảm giá đáng kể đối với dầu mỏ và khí đốt tự nhiên nhập khẩu từ Nga.

NATO tin rằng Nga có thể tiếp cận được những thông tin tình báo quan trọng nếu Thổ Nhĩ Kỳ vận hành hệ thống S-400 cùng với máy bay F-35. Việc từ bỏ các hệ thống của Nga sẽ mang lại cho Ankara "vốn tín nhiệm" khổng lồ trong mắt các đối tác thuộc NATO, vì nước này thường bị cáo buộc là thân thiết với Nga.

"Mỹ đã loại Ankara khỏi chương trình F-35 vào năm 2019 để đáp trả việc nước này mua hệ thống phòng không S-400. Sau đó, Washington đã viện dẫn Đạo luật Chống lại các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA) vào năm 2020 để ngăn chặn ngành công nghiệp quốc phòng của Thổ Nhĩ Kỳ tiếp cận các công nghệ nhạy cảm", nguồn tin trên nhắc lại.

Ngày 10/12, có thông tin cho biết Mỹ yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ từ bỏ hệ thống phòng không S-400 của Nga nếu Ankara muốn quay lại chương trình sản xuất và mua sắm máy bay F-35.

Các đồng minh NATO đã bất đồng quan điểm kể từ năm 2020 khi Washington loại Ankara khỏi chương trình máy bay chiến đấu F-35 của Lockheed Martin và áp đặt lệnh trừng phạt đối với việc Thổ Nhĩ Kỳ mua hệ thống S-400, mà Mỹ gọi là mối đe dọa an ninh.

Washington cho rằng hệ thống S-400 gây ra mối đe dọa cho máy bay chiến đấu F-35 của họ và cho các hệ thống phòng thủ rộng lớn hơn của NATO. Thổ Nhĩ Kỳ bác bỏ điều đó và tuyên bố sẽ không tích hợp hệ thống S-400 vào cơ sở hạ tầng phòng thủ của NATO..

Vào tháng 9 năm nay, Tổng thống Trump nói rằng ông có thể xem xét cho phép Ankara mua F-35, lưu ý rằng Tổng thống Erdogan sẽ "làm điều gì đó cho chúng ta", mặc dù ông không cung cấp thêm chi tiết.

Tuy nhiên, theo Nhật báo Sabah (Thổ Nhĩ Kỳ), Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ ngày 12/12 cho biết, họ đang đàm phán với Mỹ về việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ và mở đường cho Ankara quay trở lại chương trình máy bay chiến đấu F-35, nhưng lập trường của Thổ Nhĩ Kỳ về việc giữ lại hệ thống phòng không S-400 do Nga sản xuất vẫn không thay đổi.

Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng động thái đó là bất công. Cả hai bên đều bày tỏ hy vọng các lệnh trừng phạt CAATSA và luật pháp Mỹ có thể được bãi bỏ tại Mỹ.

Đây là nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump, vì vậy Thổ Nhĩ Kỳ hoàn toàn có thể mua máy bay phản lực và quay trở lại chương trình sản xuất F-35. Đại sứ Mỹ tại Ankara Tom Barrack tiết lộ rằng các cuộc thảo luận về vấn đề này vẫn đang tiếp diễn, nhưng lưu ý rằng luật pháp Mỹ không cho phép Thổ Nhĩ Kỳ vận hành hoặc sở hữu hệ thống S-400 nếu nước này muốn quay lại chương trình F-35.

Đáp lại những bình luận của ông Barrack tại một cuộc họp báo, Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ cho biết: "Không có diễn biến mới nào liên quan đến hệ thống phòng không S-400, vốn đã được đưa vào chương trình nghị sự trong những ngày gần đây".

Thông báo cho biết các cuộc đàm phán ngoại giao giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ vẫn đang tiếp diễn "về việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và rào cản đối với việc mua sắm máy bay F-35 và cho phép nước ta tái gia nhập chương trình này".

"Giải quyết vấn đề liên quan đến dự án F-35 trên tinh thần liên minh, thông qua đối thoại song phương và tham vấn mang tính xây dựng, sẽ góp phần tích cực vào quan hệ song phương", Bộ này cho biết thêm.

Trước đó Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Hakan Fidan nói với Reuters rằng ông tin Ankara và Washington sẽ sớm tìm ra cách dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ.