Công chức Hải quan Quảng Ninh kiểm tra hàng hóa qua cảng Cái Lân. Ảnh: BCĐ 389 Quốc gia.
Theo đó, cơ quan chức năng sẽ từ chối cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) không đúng quy định, ví dụ đối với một số bảng kê lâm sản, khai thác không có chữ ký của chủ rừng, chữ ký của chính quyền xã, không có chữ ký của người dân trong hợp đồng mua nguyên liệu nhưng vẫn được cấp chứng nhận C/O; bảng kê khai hàng hóa xuất khẩu đạt tiêu chí “CTC” có mẫu thuẫn, trùng lắp về hóa đơn, số liệu nhưng vẫn được cấp C/O...
Hiện các nước trong khu vực và trên thế giới đã có những chính sách thay đổi lớn như: Tăng thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước, hoạt động thương mại, đặc biệt các cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… có tác động rất lớn đến nền kinh tế của Việt Nam.
Mặt khác Việt Nam đang chịu tác động bởi các Hiệp định thương mai tự do FTA nên hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao có khả năng sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo hợp thức hóa xuất xứ Việt Nam sau đó tiêu thụ tại thị trường Việt Nam hoặc xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản… để lẩn tránh mức thuế suất cao do các nước này áp dụng. Các chuyên gia thương mại cho rằng: Hành vi này dẫn đến nguy cơ người tiêu dùng mất tin tưởng vào hàng hóa sản xuất tại Việt Nam mà còn dễ dẫn tới khả năng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế trợ cấp ở mức rất cao, gây thiệt hại cho các nhà sản xuất Việt Nam, mất uy tín trên thị trường quốc tế hoặc bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.
Theo Tổng cục Hải quan, để giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động xuất nhập khẩu, ngành hải quan đã tích cực chủ động thực hiện cải cách thủ tục hành chính hiện đại hoá hải quan, áp dụng thông quan điện tử nhằm tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu. Tuy nhiên, bên cạnh nhiều doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật cũng có không ít doanh nghiệp đã lợi dụng những kẽ hở cả trong chính sách để gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa và chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam.
Trước tình hình đó, ngành hải quan đã triển khai quyết liệt đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan, tăng cường điều tra, xác minh các hành vi vi phạm để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới người dân, doanh nghiệp về tác hại, hậu quả của hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa Việt Nam để xuất khẩu và chuyển tải bất hợp pháp hàng hóa vào Việt Nam; nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong nước cũng như bảo vệ thương hiệu hàng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Phía hải quan tiếp tục thu thập thông tin, nắm tình hình, kiểm tra chặt chẽ, với hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt là hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn giả mạo C/O, một số mặt hàng trọng điểm có kim ngạch xuất, nhập khẩu lớn... Đồng thời, mở rộng điều tra các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu mặt hàng có số lượng tăng đột biến và tiếp tục điều tra xác minh làm rõ hành vi vi phạm để kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các hành vi gian lận trong việc nhập khẩu hàng hóa, gian lận xuất xứ. Hợp tác chặt chẽ với cơ quan hải quan các nước và Văn phòng liên lạc tình báo khu vực Châu Á Thái Bình Dương để kịp thời thu thập thông tin và phối hợp xác minh C/O có dấu hiệu gian lận; xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan như: Bộ Công Thương (Cục quản lý cạnh tranh, Cục Xuất nhập khẩu); Bộ Kế hoạch đầu tư (Cục Đầu tư nước ngoài); Bộ Công an; VCCI và các Hiệp hội ngành hàng... nhằm xác định trọng tâm, trọng điểm các mặt hàng nhập khẩu, xuất khẩu tăng đột biến về số lượng, kim ngạch so với cùng kỳ để thực hiện kiểm tra, xác định xuất xứ.