Người bán lo “ế”, người mua chờ “lộ trình”

Tại các cửa hàng bán xe cũ ven trung tâm thành phố, những ngày đầu tháng 10 không còn cảnh nhộn nhịp như trước. Ông Đào Kim Quang, chủ gara ô tô Hoàng Đạo (phường Bình Hưng Hòa) chia sẻ: “Thị trường xe cũ hiện tại khựng lại hẳn. Khách vẫn tới xem nhưng chốt thì ít lắm. Họ nghe tin sắp siết khí thải, rồi vùng phát thải thấp ở trung tâm thành phố nên ai cũng ngại”.

Thực tế, tâm lý người mua ô tô cũ đang bị ảnh hưởng mạnh bởi hai yếu tố: lộ trình nâng chuẩn khí thải và đề án thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ). Theo dự thảo quy định lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải do Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh đề xuất, từ năm 2026, các ô tô sản xuất từ năm 2022 trở đi sẽ phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức 4 trên toàn quốc. Riêng tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, nhóm xe này dự kiến phải đạt mức 5 từ năm 2027, trong khi các địa phương khác áp dụng mức 5 từ năm 2028.

Đây mới là đề xuất trong dự thảo đang được lấy ý kiến và chưa có hiệu lực pháp lý chính thức, song đã khiến thị trường xe cũ trở nên thận trọng, đặc biệt với các mẫu xe đời thấp có nguy cơ không đáp ứng tiêu chuẩn mới trong tương lai gần.

Song song đó, TP Hồ Chí Minh đang triển khai Đề án thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) - bước đi mang tính “đột phá” trong chiến lược kiểm soát ô nhiễm không khí và định hình thói quen giao thông xanh.

Theo đề án này, giai đoạn đầu từ năm 2026, Thành phố sẽ hạn chế hoạt động của xe công nghệ và xe kinh doanh vận tải sử dụng nhiên liệu xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải trong khu vực trung tâm. Đồng thời, mô hình thí điểm hạn chế lưu thông phương tiện dưới chuẩn khí thải cũng sẽ được áp dụng trên đường Rừng Sác (đoạn từ phà Bình Khánh đến đường Duyên Hải, huyện Cần Giờ).

“Khi nghe nói sắp có vùng cấm xe xăng, nhiều người không dám mua xe đời thấp nữa. Xe nào sản xuất trước năm 2015 là bị trả giá rất thấp, có xe để 3 - 4 tháng vẫn chưa ra hàng”, ông Quang nói thêm.

Theo Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh, vùng phát thải thấp (LEZ) là khu vực hạn chế lưu thông các phương tiện cơ giới gây ô nhiễm, tập trung trước tiên tại khu trung tâm là nơi được giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính. Đây là khu vực có mật độ giao thông cao, tập trung đông dân cư và hoạt động kinh tế sôi động nhất.

Chính vì vậy, TP Hồ Chí Minh đã chia thành từng giai đoạn để đảm bảo tính khả thi. Giai đoạn đầu (2026 - 2027) sẽ tập trung vào xe kinh doanh vận tải và xe công nghệ, trước khi mở rộng sang ô tô cá nhân. Việc này không chỉ nhằm giảm ô nhiễm mà còn để hình thành văn hóa giao thông sạch, khuyến khích người dân chuyển sang xe tiết kiệm nhiên liệu, xe điện hoặc hybrid.

Ông Tạ Công Tiên, Giám đốc Công ty cổ phần Chợ ô tô kiểu Mỹ nhìn nhận: “Đây là xu hướng tích cực, nhưng trong ngắn hạn chắc chắn thị trường xe cũ sẽ khó khăn. Những xe không đạt chuẩn khí thải, đặc biệt là dòng dưới Euro 4, sẽ giảm giá mạnh. Ngược lại, xe mới, xe đạt chuẩn Euro 5 hoặc xe điện thì có cơ hội tăng giá”.

Thực tế ghi nhận, nhiều chủ bãi xe đã bắt đầu chủ động “lọc hàng”, chỉ giữ lại xe đời từ 2016 trở lên, có giấy tờ bảo dưỡng định kỳ hoặc có kết quả kiểm định khí thải đạt chuẩn. “Xe nào cũ quá, không đạt khí thải, tụi tôi không dám nhập nữa. Bán rẻ mà tồn kho là lỗ nặng”, ông Tiên nói.

Đối với người mua, nỗi lo lớn nhất là “mua hôm nay, sợ mai bị cấm chạy”. Ông Hứa Văn Minh, một khách hàng từ Đồng Tháp lên TP Hồ Chí Minh mua xe cũ, chia sẻ: “Tôi muốn mua xe cũ cho con đi làm, nhưng nghe nói sắp có vùng cấm xe xăng cũ ở trung tâm thành phố, rồi kiểm khí thải gắt hơn, nên tôi chọn mua chiếc rẻ tiền thôi. Bỏ hàng trăm triệu ra mà vài năm nữa không chạy được thì phí lắm”.

Không ít khách hàng khác lại chọn "án binh bất động" chờ hướng dẫn cụ thể. Điều đó khiến thị trường xe cũ tại TP Hồ Chí Minh trầm lắng nhất trong 5 năm qua. Theo thống kê từ một số sàn giao dịch, lượng giao dịch tháng 9/2025 giảm khoảng 20 - 25% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, ở chiều tích cực, giới chuyên môn cho rằng đây là giai đoạn tự "thanh lọc" tất yếu. Các dòng xe đời thấp, tiêu hao nhiên liệu lớn, phát thải cao sẽ dần bị loại khỏi thị trường. Trong khi đó, xe tiết kiệm xăng, xe hybrid hoặc xe điện sẽ được ưu tiên hơn.

Ông Đào Kim Quang cho biết: “Xe cũ vẫn sống được nếu được bảo dưỡng tốt, thay linh kiện đúng hãng, hệ thống xử lý khí thải đạt chuẩn. Chủ xe chịu đầu tư, gara làm kỹ, vẫn đăng kiểm bình thường”.

Nhiều gara tại TP Hồ Chí Minh đã bắt đầu đầu tư thiết bị đo kiểm khí thải, nâng cấp bộ lọc pô, cải tiến hệ thống đốt nhiên liệu. Chi phí cho việc này có thể từ 10 - 30 triệu đồng nhưng đổi lại, xe đạt tiêu chuẩn và được phép lưu hành trong vùng LEZ.

Thị trường đang chuyển mình theo hướng “xanh hóa”

Nếu lộ trình LEZ và tiêu chuẩn khí thải được triển khai đồng bộ, TP Hồ Chí Minh sẽ hình thành một thị trường xe cũ thân thiện môi trường và minh bạch hơn. Khi khu trung tâm được thiết lập vùng phát thải thấp, giá trị của những xe đạt chuẩn sẽ tăng. Người dân cũng sẽ quen dần với việc kiểm tra khí thải định kỳ, giống như kiểm tra kỹ thuật an toàn. Đây là bước chuyển tất yếu để Thành phố tiến tới mô hình giao thông bền vững.

Bên cạnh đó, các chính sách khuyến khích người dân đổi xe cũ lấy xe điện hoặc hybrid đang được nghiên cứu. Một số doanh nghiệp nhập khẩu xe điện cho biết lượng khách hỏi mua đã tăng nhẹ trong quý III/2025, cho thấy tín hiệu chuyển dịch đang bắt đầu.

Dù còn nhiều thách thức, nhưng việc siết khí thải, kết hợp vùng LEZ và khuyến khích phương tiện xanh được xem là bước đệm quan trọng để TP Hồ Chí Minh tiến gần hơn tới mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

Lộ trình khí thải mới và sự xuất hiện của vùng phát thải thấp (LEZ) tại TP Hồ Chí Minh không chỉ là thay đổi về kỹ thuật, mà còn là bước ngoặt về nhận thức và hành vi tiêu dùng. Trong ngắn hạn, thị trường ô tô cũ có thể trầm lắng, giá xe đời thấp tiếp tục giảm. Nhưng về dài hạn, đây chính là cơ hội để hình thành một thị trường lành mạnh, nơi chất lượng, tiêu chuẩn khí thải và yếu tố môi trường trở thành thước đo giá trị thực của một chiếc xe.

Sự thay đổi này không tránh khỏi những xáo trộn ban đầu, nhưng nếu được triển khai có lộ trình, minh bạch và hỗ trợ hợp lý, TP Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu đô thị xanh tiên phong trong kiểm soát khí thải giao thông.