Nỗi lo từ hàng lậu, hàng giá rẻ 

Cứ mỗi dịp rằm tháng Tám, thị trường bánh trung thu tại TP Hồ Chí Minh lại trở nên sôi động. Các thương hiệu lớn phủ kín các tuyến đường trung tâm, nhưng trên chợ online cũng xuất hiện hàng trăm gian hàng rao bán bánh “xách tay”, “nhập ngoại” với giá chỉ bằng một nửa sản phẩm chính hãng. Chính sự phong phú này đã che khuất không ít rủi ro.

Ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP Hồ Chí Minh cho biết: “Nhiều loại bánh được gắn mác nhập ngoại nhưng thực chất là hàng nhái, hàng kém chất lượng. Thậm chí có những lô hàng được nhập lậu qua đường tiểu ngạch, không hóa đơn, không chứng từ. Đối tượng buôn bán vì lợi nhuận mà sẵn sàng chấp nhận rủi ro, bị phạt để tiếp tục kinh doanh”.

Không chỉ có những người bán lớn, tình trạng còn phổ biến ở các quầy thời vụ, thậm chí nhóm sinh viên hùn vốn để bán nhanh dịp lễ. “Điều này khiến công tác kiểm tra, xử lý trở nên phức tạp hơn, vì quy mô nhỏ lẻ nhưng lại rải rác khắp nơi”, ông Huy chia sẻ.

Nhiều sản phẩm được quảng cáo là bánh cao cấp từ Đài Loan, Hồng Kông, Hàn Quốc nhưng bao bì in mờ nhòe, không có nhãn phụ tiếng Việt như quy định. Một số loại có hạn sử dụng dài bất thường, giá rẻ bất ngờ. Không ít trường hợp, hình ảnh quảng cáo bắt mắt trên mạng nhưng khi giao tới tay người tiêu dùng thì chất lượng hoàn toàn khác biệt.

Ông Nguyễn Nguyên Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh nhận định: “Nguyên nhân chính là do nhu cầu tiêu dùng tăng cao trong dịp lễ, trong khi nhiều người lại ưa chuộng sản phẩm giá rẻ, mẫu mã lạ mắt. Lợi dụng tâm lý này, các đối tượng đã nhập hàng kém chất lượng từ nước ngoài hoặc tự sản xuất tại nhà rồi rao bán tràn lan trên Facebook, Zalo, TikTok. Họ thường đánh vào khẩu hiệu "nhà làm, không chất bảo quản, an toàn tuyệt đối" để lôi kéo khách, nhưng thực chất lại không có bất kỳ giấy chứng nhận nào về an toàn thực phẩm”.

Rõ ràng, những sản phẩm này không chỉ gây nguy cơ sức khỏe cộng đồng mà còn làm méo mó thị trường, tạo sự bất công cho doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc. Đây là thách thức lớn đối với cơ quan quản lý khi cùng lúc phải bảo vệ người tiêu dùng, vừa duy trì môi trường kinh doanh lành mạnh.

Tăng biện pháp quản lý bằng “tick xanh trách nhiệm”

Trước tình trạng trên, TP Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Các lực lượng quản lý thị trường, công thương, y tế phối hợp kiểm tra đột xuất tại điểm bán, giám sát các gian hàng online và quầy lưu động. Hàng không có hóa đơn, nhãn mác không đúng quy định, sản phẩm gian lận thương mại sẽ bị xử phạt nghiêm, từ thu hồi đến tiêu hủy.

Đặc biệt, từ đầu tháng 9, Sở Công Thương phối hợp cùng Sở An toàn thực phẩm triển khai chương trình “Tick xanh trách nhiệm” trong lĩnh vực thực phẩm, áp dụng trước tiên cho mặt hàng bánh trung thu. Theo ông Nguyễn Nguyên Phương, các doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh đạt chuẩn về nguồn gốc nguyên liệu, quy trình vệ sinh, truy xuất được toàn bộ quy trình sản xuất sẽ được gắn "tick xanh". Người tiêu dùng chỉ cần nhìn vào dấu hiệu nhận diện này để yên tâm lựa chọn.

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Dù là cơ sở lớn hay nhỏ, một khi đã đưa sản phẩm ra thị trường đều phải đáp ứng tiêu chí an toàn nhất định. Không thể có chuyện "làm ở nhà thì không cần kiểm soát". Khi đã thương mại hóa, bắt buộc phải theo luật để bảo vệ sức khỏe cộng đồng và cả người kinh doanh chân chính”.

Bên cạnh chế tài, công tác tuyên truyền cũng được đẩy mạnh. Người dân được khuyến cáo chỉ mua sản phẩm có nhãn mác rõ ràng, tem phụ tiếng Việt, hạn sử dụng hợp lý; không ham rẻ, không mua hàng trôi nổi trên mạng xã hội. Với cơ sở nhỏ lẻ, ngành chức năng hỗ trợ tư vấn quy trình đăng ký, tập huấn an toàn thực phẩm để từng bước đưa hoạt động vào khuôn khổ, thay vì để tự phát và rủi ro.

Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh khẳng định: “Mỗi năm thị trường Trung thu đều sôi động, nhưng kèm theo đó là hàng loạt thách thức về gian lận thương mại. Việc triển khai tick xanh cùng các biện pháp kiểm tra đồng bộ cho thấy quyết tâm của thành phố trong việc làm trong sạch thị trường. Tuy nhiên, thành công không chỉ phụ thuộc vào cơ quan chức năng mà còn cần sự đồng hành của doanh nghiệp và sự lựa chọn thông minh của người tiêu dùng”.

Bánh trung thu vốn là biểu tượng của sum vầy, của niềm vui Tết trăng rằm. Nhưng để niềm vui ấy trọn vẹn, ngoài nỗ lực đổi mới của doanh nghiệp và sự tỉnh táo của người mua, thị trường rất cần một “lá chắn” quản lý đủ mạnh. Việc triển khai "tick xanh", tăng cường thanh tra, xử lý hàng lậu chính là bước đi cần thiết để bảo vệ niềm tin người tiêu dùng. Và chỉ khi niềm tin ấy được củng cố, bánh trung thu mới thật sự trở thành món quà đoàn viên, an toàn và minh bạch.