Các chuyên gia cho rằng, Nghị quyết không chỉ là phản ứng kịp thời với xu thế công nghệ và tài chính toàn cầu mà còn cho thấy sự chủ động kiến tạo, dám nghĩ, dám làm của Chính phủ. Đây cũng là khẳng định về khát vọng vươn lên, thể hiện vai trò tiên phong của Việt Nam trong việc kiến tạo những chuẩn mực quản lý mới cho lĩnh vực công nghệ tài chính toàn cầu.

Chuyển đổi trong tư duy lãnh đạo

Nghị quyết quy định việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa thực hiện trên nguyên tắc thận trọng, có kiểm soát, có lộ trình phù hợp với thực tiễn, an toàn, minh bạch, hiệu quả, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân. 

Đại tá, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức - Giám đốc Học viện Kỹ thuật mật mã, cố vấn cao cấp Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam nhấn mạnh, lựa chọn phương thức thí điểm có kiểm soát phản ánh tư duy quản trị rủi ro thông minh, vừa thận trọng, vừa đột phá của chính phủ. Qua đó minh chứng rõ nhất cho sự chuyển đổi trong tư duy lãnh đạo của Đảng, Nhà nước từ quản lý thuần túy sang kiến tạo và định hướng phát triển.

Theo Tiến sĩ Hoàng Văn Thức, sự chuyển đổi tư duy lãnh đạo thể hiện qua việc Nhà nước đặt nền móng pháp lý cho việc công nhận và quản lý một loại hình tài sản hoàn toàn mới. Điều này không chỉ tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, ổn định mà còn là hành động cụ thể để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân, giảm thiểu rủi ro và hạn chế các hoạt động bất hợp pháp.

Một thị trường thí điểm muốn thành công thì không thể “thả nổi” hay “buông lỏng”. Thực tế cho thấy, bất kể lĩnh vực nào, từ tài chính, công nghệ cho đến giáo dục, y tế, nếu thiếu sự kiểm soát và khuôn khổ quản lý phù hợp rất dễ dẫn tới rủi ro, bất ổn và hệ lụy khó lường. Đối với tài sản mã hóa, tính kiểm soát lại càng cần thiết hơn bởi đây là loại hình tài sản đặc biệt, gắn liền với công nghệ phức tạp và các nguy cơ an ninh phi truyền thống. Việc đặt thị trường dưới sự kiểm soát của Nhà nước không chỉ đảm bảo trật tự, an ninh tài chính mà còn là hành động khẳng định chủ quyền số quốc gia. Quan trọng hơn, nó tạo ra một “hàng rào an ninh” ngăn chặn việc lợi dụng tài sản mã hóa cho rửa tiền, tài trợ khủng bố hay xâm hại chủ quyền tài chính quốc gia.

Thời gian thí điểm 5 năm, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức nhận định đây không phải là con số ngẫu nhiên mà thể hiện sự tính toán khoa học và cẩn trọng, tạo ra một khoảng không gian đủ rộng để thử nghiệm, đánh giá thực tiễn, rút ra bài học kinh nghiệm và điều chỉnh chính sách linh hoạt. Cách tiếp cận này vừa có tầm nhìn dài hạn, vừa đảm bảo sự an toàn cho hệ thống tài chính - tiền tệ quốc gia.

Từ thực tiễn hoạt động đào tạo, nghiên cứu về bảo mật và an toàn thông tin của Học viện Kỹ thuật mật mã, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức đánh giá an toàn và minh bạch là những vấn đề mà xã hội, các nhà đầu tư và đặc biệt là cơ quan quản lý rất quan tâm khi triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa. 

Tiến sĩ Hoàng Văn Thức chia sẻ, niềm tin là tài sản quý giá nhất trong lĩnh vực tài sản mã hóa. Các nhà đầu tư từng chứng kiến những sàn giao dịch lớn như Binance, KuCoin bị tấn công, thất thoát hàng tỷ USD, không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn làm mất lòng tin từ cộng đồng nhà đầu tư và người dùng. Xây dựng sàn giao dịch tài sản mã hóa không đơn thuần là tạo ra một nền tảng để giao dịch mà còn là lòng tin, thúc đẩy minh bạch và trách nhiệm xã hội. 

Bên cạnh đó khi tham gia thị trường cùng với mục tiêu lợi nhuận, nhà đầu tư cần chắc chắn rằng tài sản của mình được bảo vệ, quản lý minh bạch và đúng luật. Bước khởi đầu này làm tốt sẽ tạo dựng nền móng cho một hệ sinh thái tài sản mã hóa phát triển lành mạnh, bền vững.

Để vận hành an toàn, minh bạch thị trường tài sản mã hóa, theo Tiến sĩ Hoàng Văn Thức, Việt Nam cần một đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản về an toàn thông tin, công nghệ chuỗi khối và quản lý rủi ro tài chính số. Học viện Kỹ thuật mật mã đã rà soát các chương trình đào tạo để bổ sung nội dung công nghệ chuỗi khối ở chuyên ngành đào tạo phù hợp. Tại cuộc thi Tìm kiếm tài năng blockchain Việt Nam - VietChain Talents 2025, đội thi KMASC của Học viện Kỹ thuật mật mã đã giành giải Nhất của chủ đề Blockchain Layer-1 với giải pháp “Nền tảng quản lý văn bằng chứng chỉ quốc gia”, khẳng định vị thế của Học viện trong đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực này. 

Xây dựng khung pháp lý tiệm cận các quy định của quốc tế

Các chuyên gia tài chính đánh giá, Nghị quyết 05 không đơn thuần là một văn bản hành chính mà được coi như “bản thiết kế” của thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam trong giai đoạn thí điểm.. 

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Bolockchain và Tài sản số Việt Nam cho rằng, việc Chính phủ ban hành Nghị quyết cho thấy quyết tâm mạnh mẽ trong việc đưa tài sản mã hóa ra khỏi “vùng xám” pháp lý, tạo ra không gian thử nghiệm đủ rộng để doanh nghiệp và nhà đầu tư có chỗ đứng, có cơ hội phát triển. Đây cũng là cơ sở thực tiễn để cơ quan quản lý quan sát, nghiên cứu và điều chỉnh chính sách một cách phù hợp với thực tiễn Việt Nam, xây dựng được khung pháp lý tiệm cận các quy định của quốc tế để tạo niềm tin với nhà đầu tư toàn cầu.

Với nhiều năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tài chính công nghệ, ông Phan Đức Trung nhận định điều kiện cấp phép là một trong những điểm đáng chú ý của Nghị quyết. Để được tham gia cung cấp dịch vụ tổ chức thị trường giao dịch tài sản mã hóa, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng. Trong cơ cấu sở hữu, ít nhất 65% vốn phải thuộc về các tổ chức, trong đó trên 35% vốn đến từ tối thiểu hai định chế tài chính - công nghệ như ngân hàng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, bảo hiểm. Đây là điểm khác biệt lớn so với thông lệ quốc tế. Ở nhiều nước, họ không đặt nặng vốn điều lệ mà chú trọng vào các tiêu chuẩn công nghệ, bảo hiểm, nhân sự và kiểm soát rửa tiền. Trong giai đoạn thí điểm, việc đặt ra giới hạn là cần thiết. Quy định này không phải để “làm khó” doanh nghiệp mà đảm bảo những doanh nghiệp tham gia có năng lực tài chính đủ lớn đáp ứng ngay các yêu cầu về bảo hiểm và an toàn. Mức vốn này có thể được dùng trong trường hợp xảy ra sự cố, doanh nghiệp có khả năng đền bù cho khách hàng.

Tuy nhiên quy định này đang tạo ra lo lắng nhất định đối với khu vực khởi nghiệp sáng tạo. “Sau khi Nghị quyết được ban hành, những ngày gần đây, một số nhóm khởi nghiệp sáng tạo đã chặn giao dịch với người dùng Việt Nam, cho thấy họ đang nghiêm túc rà soát lại các hoạt động xem xét tính tuân thủ”, ông Phan Đức Trung chia sẻ. Trên thực tế khu vực này vẫn luôn được Nhà nước tạo điều kiện để phát triển thông qua các chương trình thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo tại Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Bộ Khoa học và Công nghệ. Thời gian tới chính sách thúc đẩy kinh tế truyền thống và khởi nghiệp sáng tạo cần thêm các hành lang pháp lý bổ sung để cân bằng lợi ích thúc đẩy và quản lý hiệu quả.

Trong phạm vi một Nghị quyết chưa thể đáp ứng toàn bộ lợi ích của tất cả các bên liên quan mà tùy thuộc vào ưu tiên ở từng thời điểm có những thực thể được tạo điều kiện nhiều hơn. Do Nghị quyết 05 có tính thí điểm và còn được điều chỉnh theo thực tế phát triển vì vậy ông Phan Đức Trung kỳ vọng cơ quan quản lý sớm ban hành thêm những văn bản chi tiết hoặc hướng dẫn thực hiện để thúc đẩy thị trường thông qua điều chỉnh hoạt động của các thực thể đã nêu. 

Là thành viên của Tổ soạn thảo Nghị quyết, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam tiếp tục phối hợp với các cơ quan soạn thảo như Bộ Tài chính, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước... lắng nghe các ý kiến để có những ghi nhận và góp ý trực tiếp. Hiệp hội rất mong nhận về những ý kiến, kiến nghị từ cộng đồng để góp phần xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh trong thời gian ngắn nhất.

Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ về triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam được đánh giá là một bước đi vừa mang tính chiến lược, vừa mang tính thử nghiệm. Thí điểm thị trường tài sản mã hóa không chỉ mang lại lợi ích trước mắt mà còn mở đường để kinh tế số Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế. Điều quan trọng còn lại nằm ở sự đồng hành của những doanh nghiệp đủ năng lực, giám sát từ phía cơ quan quản lý để không chỉ thị trường tài sản mã hóa mà cả nền kinh tế số Việt Nam bước sang trang mới, hướng tới phát triển bền vững.