Khi nghệ thuật "thoát ra khỏi bốn bức tường kín"

Những ngày đầu đông, phố phường Hà Nội dường như cũng tĩnh hơn. Giữa “nốt trầm” ấy, những không gian nghệ thuật được mở ra như một điểm nhấn vui tươi, thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và du khách. Khác với các mô hình triển lãm truyền thống thường chỉ diễn ra trong bảo tàng hay một địa điểm trong nhà, điểm đặc biệt của các không gian này là tính mở. Không gian di sản, khu vực công cộng, vườn hoa, công viên và những con phố khắp Thủ đô đều có thể trở thành điểm trưng bày triển lãm và có thể biến cả thành phố trở thành một phòng triển lãm đầy sống động.

Không khó có thể thấy không gian triển lãm mở thường được tổ chức ở các khu vực như: Phố Lê Thái Tổ (khu vực hồ Hoàn Kiếm), Vườn hoa Diên Hồng, Vườn hoa Tao Đàn, không gian Phố bích họa Phùng Hưng… Mới đây, Thông tấn xã Việt Nam đã trưng bày triển lãm ảnh "Công nghệ từ trái tim” với 32 tác phẩm đạt giải, hơn 60 tác phẩm xuất sắc của Giải thưởng “Công nghệ từ trái tim-Technology with heart” lần thứ 2 được trưng bày từ ngày 23 - 26/10 tại Vườn hoa Tao Đàn (phường Cửa Nam, Hà Nội).

Tại phố Lê Thái Tổ bên hồ Hoàn Kiếm, ông Song Zhen Hua, du khách người Trung Quốc, trên đường tản bộ thăm quan Hà Nội cũng đã dừng lại chiêm ngưỡng một triển lãm ảnh được trưng bày tại khu vực bờ hồ Hoàn Kiếm. Ông cho rằng những triển lãm ảnh mở được trưng bày ở Hà Nội là một cách làm sáng tạo để những du khách như ông có thể khám phá văn hoá, lịch sử cũng như đời sống của con người Việt Nam.

Ông Song Zhen Hua cũng cho rằng, không chỉ riêng ông, rất nhiều du khách nước ngoài cũng hào hứng chiêm ngưỡng và yêu thích những bức ảnh được trưng bày tại đây không chỉ đẹp mà còn giúp ông hiểu hơn về con người và đất nước Việt Nam. Ông không ngần ngại mà khẳng định rằng ông yêu thích những bức ảnh này rất nhiều.

Không chỉ với du khách nước ngoài, những không gian trưng bày nghệ thuật công cộng còn thu hút đông đảo giới trẻ trong nước tới thăm quan, thưởng lãm. Dù không cùng thế hệ, không cùng quốc tịch nhưng quan điểm của bạn trẻ Trần Thanh Ngọc, 21 tuổi (phường Giảng Võ, Hà Nội) về những không gian trưng bày nghệ thuật mở lại có nhiều điểm tương đồng với ông Song Zhen Hua.

Là một người trẻ không chuyên về văn hóa hay nghệ thuật, Thanh Ngọc cho biết cô thường tìm đến những không gian sáng tạo, những điểm trưng bày triển lãm như một hình thức giải trí khi rảnh. Thanh Ngọc cho rằng những không gian nghệ thuật công cộng mở là vô cùng cần thiết bởi lẽ những địa điểm mở là nơi dễ tiếp cận với phần đông công chúng và việc thường xuyên tiếp xúc với nghệ thuật giúp khuyến khích sự sáng tạo, nâng cao kỹ năng tư duy, cải thiện khả năng tập trung tốt hơn. Thanh Ngọc cũng bày tỏ sự vui mừng khi những năm gần đây, Hà Nội ngày càng có nhiều không gian được mở ra nhằm phục vụ mục đích văn hoá - nghệ thuật.

Những không gian nghệ thuật mở đã thực sự đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng, phá vỡ mọi rào cản và khoảng cách. Chúng không chỉ là nơi trưng bày tác phẩm, mà còn là những điểm chạm văn hóa, nơi mọi người có thể tìm thấy sự đồng điệu, tìm thấy cảm hứng và tìm thấy một phần tâm hồn của chính mình trong bức tranh đô thị muôn màu.

Vì nghệ thuật là dành cho công chúng

Nếu nhìn nhận nghệ thuật chỉ như một hình thức giải trí thuần túy, chúng ta đã bỏ lỡ đi một phần quan trọng của nó, là vai trò xã hội. Nghệ thuật không chỉ để chiêm ngưỡng, mà còn là để kết nối, để phản ánh, để giáo dục và để nuôi dưỡng. Khi được đặt vào không gian công cộng, nghệ thuật thực sự phát huy tối đa tiềm năng của mình, trở thành tiếng nói chung của cộng đồng, một cầu nối vững chắc giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Có thể khẳng định rằng vai trò cốt lõi của nghệ thuật là phục vụ và nuôi dưỡng toàn xã hội. Do đó, nghệ thuật cần phải gần gũi với cuộc sống, phản ánh thực tế và dễ tiếp cận với đông đảo người dân, thay vì trở thành một thứ xa vời, chỉ dành cho một tệp khán giả nhỏ nhất định. Nằm trên đường phố, tại những không gian công cộng nơi người dân có thể dễ dàng ghé xem, những trưng bày mở này chính là cầu nối đắc lực giúp công chúng hướng tới chân - thiện - mỹ, là liều thuốc tinh thần khiến con người ta trở nên thư giãn hơn trước những bộn bề, lo toan của cuộc sống.

Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam cho biết, những không gian nghệ thuật này là minh chứng cho những thành tựu có thể đạt được khi vai trò lãnh đạo tại địa phương cùng với hợp tác quốc tế và tầm nhìn nghệ thuật kết hợp lại với nhau. Thông qua những không gian trưng bày mở, Hà Nội không chỉ mở rộng cánh cửa với thế giới nghệ thuật, mà còn khơi gợi những cuộc đối thoại về bản sắc, cách chúng ta nhìn nhận và kết nối với thế giới xung quanh.

Những không gian triển lãm mở này thể hiện mạnh mẽ cam kết của Hà Nội với tư cách là một Thành phố sáng tạo của UNESCO, nơi sáng tạo không bị giới hạn trong các thiết chế văn hóa, mà trở thành một phần của đời sống đô thị. Điều đó cũng khẳng định văn hóa có thể vừa vừa mang tính địa phương nhưng cũng vừa toàn cầu, vừa gìn giữ truyền thống nhưng vẫn không ngừng đổi mới.

Không chỉ làm đẹp thêm cảnh quan đô thị, những không gian nghệ thuật công cộng mở còn là những hạt giống văn hóa được gieo trồng trong lòng cộng đồng. Chúng là minh chứng cho một thành phố không ngừng sáng tạo, nơi nghệ thuật là nguồn cảm hứng bất tận và là phương tiện hữu hiệu để mọi người cùng nhau xây dựng một tương lai văn minh, nhân ái hơn. Hà Nội, với những bước đi tiên phong này, đang khẳng định vị thế của mình không chỉ là một thủ đô lịch sử mà còn là một trung tâm sáng tạo năng động, đầy sức sống.