Dù tỉnh đã triển khai nhiều dự án tái định cư và di dời người dân đến nơi ở mới, thế nhưng, toàn tỉnh vẫn còn khoảng 1.722 hộ dân đang sống tại khu vực nguy cơ xảy ra lũ quét và 6.275 hộ đang sinh sống tại khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất. Các hộ dân sống tại các khu vực này không có đủ kinh phí để di chuyển đến nơi ở mới và luôn sống trong tâm trạng bất an khi mùa mưa bão về.

Liên tiếp hứng chịu tác động của hai cơn bão số 10 và 11, ngôi nhà cùng xưởng sản xuất nhôm kính của gia đình anh Bù Văn Lĩnh ở bản Phố Mới, xã Nam Xuân đang đứng trước nguy cơ bị “nuốt chửng” bởi sạt lở. Từ triền đồi cao, hàng chục khối đất đá cuồn cuộn đổ ập xuống, nghiền nát một phần ngôi nhà chỉ trong chốc lát. May mắn, gia đình anh đã kịp thời sơ tán nên không xảy ra thương vong.

Hiện nay, căn nhà vốn ấm cúng chỉ còn lại những mảng tường loang lổ, mái tôn cong vặn dưới lớp đất đá ngổn ngang. Gia đình anh Lĩnh phải tạm trú nơi khác, bởi vết nứt trên đồi vẫn chực chờ sụp xuống bất cứ lúc nào. Xưởng sản xuất ngừng hoạt động hoàn toàn; máy móc, vật liệu nằm lẫn trong bùn đất, còn lượng đất đá đổ xuống quá lớn khiến việc khắc phục gần như bất khả thi trong thời điểm này.

Thiệt hại chồng chất khiến cuộc sống gia đình anh bị đảo lộn hoàn toàn sau hai cơn bão liên tiếp. Hiện anh Lĩnh mong Nhà nước sớm có giải pháp xử lý sạt lở để gia đình có thể quay lại cuộc sống ban đầu.

Theo thống kê của UBND xã Nam Xuân, toàn xã hiện có khoảng 80 hộ dân đang sinh sống trong các khu vực có nguy cơ sạt lở, lũ ống, lũ quét. Riêng tại khu vực chân đồi bản Mới, khoảng 5 hộ dân vẫn phải đi ở nhờ do chưa thể trở về nhà cũ, bởi nguy cơ sạt trượt tiếp tục xảy ra vẫn luôn hiện hữu.

Kết quả khảo sát cho thấy trên sườn đồi đã xuất hiện một vệt nứt lớn, tiềm ẩn rủi ro cao. Xã Nam Xuân đã báo cáo cấp trên, đồng thời Sở Nông nghiệp và Môi trường đã cử đoàn xuống kiểm tra, đánh giá để tìm phương án xử lý.

Ông Lê Thế Hùng, Trưởng phòng kinh tế xã Nam Xuân cho biết, chính quyền xã cũng đang nỗ lực tìm địa điểm tái định cư cho các hộ dân bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, với đặc thù địa hình miền núi bị chia cắt mạnh, quỹ đất ở hạn chế, chủ yếu là đồi núi cao, việc bố trí tái định cư phù hợp và an toàn đang là bài toán nan giải đối với địa phương. Thời gian tới, UBND xã mong cấp trên sớm có giải pháp di dời người dân vùng có nguy cơ sạt lở đến nơi an toàn.

Khu vực bản Xa Lung, xã Mường Lý, là nơi đang có 67 hộ dân sinh sống. Người dân bản chủ yếu là dân tộc Mông, bản hiện chưa có điện lưới quốc gia, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn, vất vả. Do đây là khu vực có nguy cơ sạt lở cao, nên cứ đến mùa mưa bão là hàng trăm nhân khẩu luôn phải sống trong cảnh thấp thỏm lo âu.

Để giúp người dân bản Xa Lung di dời đến nơi ở mới, Hội đồng nhân dân tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Nghị quyết 276 ngày 13/7/2022 về phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án sắp xếp, ổn định dân cư cho 67 hộ dân bản Xa Lung, xã Mường Lý (thuộc huyện Mường Lát cũ), với tổng mức đầu tư 20,1 tỷ đồng. Nguồn vốn đầu tư ngân sách tỉnh, riêng kinh phí giải phóng mặt bằng do UBND huyện Mường Lát cũ chi trả, dù Nghị quyết đưa ra thời gian hoàn thành vào năm 2024, nhưng sau nhiều năm dự án tái định cư này vẫn chỉ nằm trên giấy và chưa thể thực hiện được do gặp nhiều vướng mắc, điều này gây bức xúc cho người dân trong bản.

Đi không được, mà ở thì bất an, đó là câu chuyện đang diễn ra tại nhiều xóm, bản làng vùng cao. Dọc bờ sông Mã đoạn qua bản Xa Lung, xã Mường Lý đang có nhiều căn nhà xiêu vẹo, nằm chênh vênh và sạt lở có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Hiện người dân nơi đây mong Nhà nước sớm hoàn thành khu tái định cư để người dân di dời đến nơi ở an toàn.

Anh Sùng Seo Sạch, bản Xa Lung, xã Mường Lý, cho biết, người dân ở bản Xa Lung có đời sống rất khó khăn, điện lưới chưa có, các hộ dân trong bản sống trong khu vực nguy cơ sạt lở rất cao. Mỗi khi mưa lũ, gia đình anh Sạch và các hộ dân trong khu vực rất lo sợ, không biết phải đi đâu, ở trong nhà thì dưới sợ sạt lở xuống sông, mà trên thì sợ đất đá sạt xuống, tối thì ngủ trong nỗi lo không biết nếu mưa bão về chạy được không. Thời gian tới, anh mong UBND xã sớm bố trí xây khu tái định cư mới để gia đình di dời lên chỗ an toàn.

Tại khu vực các xã Tam Chung, xã Mường Chanh, xã Quang Chiểu, xã Pù Nhi đang có nhiều hộ dân tộc Mông, Thái sinh sống, do đây là các xã biên giới nên có nhiều khu vực có nguy cơ sạt lở cao, nên cứ đến mùa mưa bão là hàng trăm nhân khẩu luôn phải sống trong cảnh thấp thỏm lo âu. Để giúp người dân khu vực này, Ban quản lý đầu tư xây dựng khu vực Mường Lát đang xây dựng các khu tái định cư để người dân được di dời đến nơi an toàn.

Theo ông Lương Văn Liêm, Giám đốc Ban Quản lý dự án khu vực Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa, Thời gian qua đơn vị đã triển khai xây dựng nhiều khu tái định cư, các khu tái định cư đã hoàn thành được bàn giao cho người dân vào ở ổn định, góp phần phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương, điển hình như khu tái định cư Na Chừa của xã Mường Chanh, xã Quang chiểu có khu bản Sim, đặc biệt vào cuối năm 2024 đã hoàn thành dự án tái định cư bản Ún, xã Mường Lý, hiện người dân đang chuẩn bị làm nhà. Thời gian tới, đơn vị sẽ tiếp tục thi công Khu tái định cư bản Trung Thắng, xã biên giới Trung Lý, khu tái định cư Pù Đứa của xã biên giới Quang Chiểu, đồng thời thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư các khu bản Suối lóng, xã Tam Chung, khu suối Tung, xã Trung Lý để người dân sớm có nơi ở ổn định.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa, thực hiện Đề án sắp xếp ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi giai đoạn 2021-2025, đến nay, tỉnh đã vận động được 408 hộ triển khai xây nhà và di chuyển đến nơi ở mới, tuy nhiên, tới nay vẫn đang còn nhiều hộ dân sống trong vùng nguy cơ sạt lở, các hộ dân sống tại các khu vực này không có đủ kinh phí để di chuyển đến nơi ở mới và luôn sống trong tâm trạng bất an khi mùa mưa bão về.

Hiện, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thanh Hóa đã đề nghị các địa phương chuẩn bị sẵn sàng lực lượng, vật tư, phương tiện, hậu cần với mức cao nhất theo phương châm “4 tại chỗ” tại các địa bàn xung yếu, để sẵn sàng triển khai ứng phó có hiệu quả với các tình huống thiên tai; đồng thời, thực hiện đầu tư các khu tái định cư cho người dân đang sống tại vùng có nguy cơ sạt lở di dời đến nơi an toàn.