Để chuẩn bị cho hai nội dung cốt lõi này, các chi bộ, đảng bộ cơ sở đã thực hiện các bước, quy trình kỹ lưỡng về văn kiện, nhân sự trình Đại hội xem xét, quyết định.

Nghiêm túc xây dựng các văn kiện…

Công tác xây dựng văn kiện trình Đại hội đã được các chi bộ, đảng bộ cơ sở chuẩn bị nghiêm túc, kỹ lưỡng. Theo Trưởng ban Tổ chức Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương Đinh Xuân Tùng, dự thảo các văn kiện của đảng bộ, chi bộ cơ sở thuộc Đảng bộ Khối được chuẩn bị sớm, đầy đủ các nội dung theo quy định, cấp ủy tổ chức lấy ý kiến đóng góp của cán bộ, đảng viên vào dự thảo văn kiện trước khi trình đại hội. Báo cáo chính trị tập trung đánh giá khách quan, trung thực, toàn diện tình hình và kết quả thực hiện Nghị quyết đại hội nhiệm kỳ 2015-2020, chỉ rõ ưu điểm, khuyết điểm, nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan và rút ra bài học kinh nghiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, đồng thời xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp cho nhiệm kỳ tới sát với tình hình thực tế, có tính khả thi.

Báo cáo kiểm điểm của cấp ủy nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình với thái độ nghiêm túc, thẳng thắn, xây dựng; đánh giá đúng, khách quan, trung thực công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện trong nhiệm kỳ vừa qua; chỉ rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan của những hạn chế, khuyết điểm, xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân; đồng thời cầu thị, lắng nghe, đề ra kế hoạch, lộ trình, biện pháp phù hợp, hiệu quả nhằm sửa chữa, khắc phục trong thời gian tới.

Đánh giá về công tác xây dựng văn kiện đại hội của tổ chức cơ sở đảng trên địa bàn, Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Các văn kiện đại hội được chuẩn bị nghiêm túc, lấy ý kiến các phòng, ban, quận, huyện và được thảo luận ở các chi bộ trực thuộc, tổng hợp thành báo cáo trình đại hội, có nơi gắn với báo cáo tổng hợp ý kiến góp ý của đảng viên. Đoàn Chủ tịch trình bày báo cáo các nhiệm vụ, mục tiêu, giải pháp thực hiện chỉ tiêu theo nghị quyết đại hội đề ra để đại biểu (đảng viên) có cơ sở thảo luận và biểu quyết.

Việc thảo luận văn kiện được tổ chức nghiêm túc tại đại hội cấp cơ sở trong không khí thẳng thắn, dân chủ. Các đảng bộ, chi bộ đều dành thời lượng để góp ý vào dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng và dự thảo báo cáo chính trị của cấp ủy cấp trên trực tiếp. Qua đại hội điểm cấp cơ sở trong Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương cho thấy các ý kiến tham luận tại đại hội nhìn chung đều được chuẩn bị kỹ lưỡng, nội dung phong phú, bảo đảm chất lượng. Các ý kiến tham luận tại đại hội cũng như những ý kiến đã được chuẩn bị nhưng không có thời gian trình bày tại đại hội, đều được đại hội giao cấp ủy khóa mới tiếp thu, bổ sung, hoàn thiện báo cáo chính trị, Nghị quyết và dự thảo chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Đại hội.

Theo Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, để đảm bảo chất lượng thảo luận, góp ý vào các dự thảo văn kiện, trên cơ sở toàn văn báo cáo chính thức, một số cấp ủy triệu tập đại hội có chuẩn bị báo cáo tóm tắt dự thảo Báo cáo chính trị khái quát tình hình, kết quả thực hiện nghị quyết của nhiệm kỳ qua, nêu nguyên nhân, bài học kinh nghiệm chủ yếu và mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp thực hiện các chỉ tiêu nghị quyết đại hội của nhiệm kỳ tới để đại biểu nghiên cứu thảo luận và biểu quyết thông qua vào phiên bế mạc.

Chuẩn về nhân sự

Để chuẩn bị cho đại hội, bên cạnh việc xây dựng dự thảo các văn kiện, công tác chuẩn bị nhân sự là rất quan trọng, then chốt, góp phần vào sự thành bại của việc triển khai các Nghị quyết sau Đại hội.

Công tác chuẩn bị nhân sự cấp ủy cơ sở nhiệm kỳ 2020-2025 trong Đảng bộ Khối các cơ quan Trung ương được thực hiện nghiêm túc theo đúng quy định tại Chỉ thị số 35-CT/TW của Bộ Chính trị và Hướng dẫn số 26-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương. Việc xây dựng đề án nhân sự thực hiện đúng nguyên tắc, tiêu chuẩn, điều kiện, quy trình, được thảo luận dân chủ, kỹ lưỡng, phát huy trí tuệ và tạo sự đoàn kết, thống nhất trong tập thể cấp ủy. Nhân sự giới thiệu bầu vào cấp ủy được lựa chọn là những cán bộ có phẩm chất đạo đức, năng lực công tác, uy tín, trách nhiệm cao (là nguồn cán bộ thuộc diện tái cử và quy hoạch); gương mẫu, quy tụ được sự đoàn kết; không vi phạm quy định những điều đảng viên không được làm, không có biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", quan liêu, bảo thủ, trì trệ, nói không đi đôi với làm; bản thân và gia đình luôn chấp hành tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Công tác chuẩn bị nhân sự cấp ủy, ủy ban kiểm tra đảng ủy khóa mới tại các đảng bộ cơ sở tổ chức điểm trong Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương được thực hiện nghiêm túc theo quy trình 5 bước. Đề án nhân sự cấp ủy, ủy ban kiểm tra có tính kế thừa, theo quy định và phù hợp với tình hình thực tiễn của đảng bộ, đảm bảo số dư, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo của cấp ủy. Việc bầu cử trong đại hội điểm đảng bộ cơ sở đảm bảo nguyên tắc, quy trình theo Quy chế bầu cử trong Đảng.

Ghi nhận thực tế tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng cho thấy, công tác nhân sự đảm bảo đúng quy trình 5 bước trước khi được ban thường vụ cấp ủy cấp trên thông qua và trình đại hội. Kết quả bầu cử cấp ủy, đa số đều đảm bảo tỷ lệ cán bộ nữ, cán bộ trẻ. Các đại hội bầu trực tiếp bí thư cấp ủy đều đạt yêu cầu, bầu một lần là đủ số lượng cấp ủy, chức danh bí thư trúng cử với tỷ lệ khá cao. Điều này cho thấy sự lựa chọn của ban thường vụ quận ủy, huyện ủy, đảng ủy cấp trên cơ sở đối với các đảng bộ cơ sở thực hiện thí điểm chủ trương đại hội đảng bộ cơ sở trực tiếp bầu bí thư cấp ủy là sát, đúng và uy tín của đội ngũ cán bộ chủ chốt ở cơ sở ngày càng được khẳng định; đạt được yêu cầu mở rộng dân chủ trực tiếp bầu cử trong Đảng, phát huy quyền dân chủ trực tiếp và đề cao trách nhiệm của đại biểu dự đại hội trong việc xây dựng, nâng cao chất lượng cấp ủy, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên.

Rút kinh nghiệm để tổ chức tốt hơn đại hội cấp tiếp theo

Đợt tổ chức đại hội Đảng cấp cơ sở thời gian qua cho thấy, vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần rút kinh nghiệm để tổ chức tốt hơn đại hội cấp tiếp theo, cả về công tác nhân sự và công tác văn kiện. 

Thực tế tại không ít đại hội Đảng cấp cơ sở, thời gian dành cho thảo luận và số lượng ý kiến thảo luận, tham gia vào các văn kiện của cấp mình ở một số nơi còn ít, nội dung tham luận nặng về báo cáo thành tích, chưa tạo được không khí tranh luận tại đại hội, ít ý kiến thảo luận để làm rõ những hạn chế, yếu kém đã nêu trong báo cáo cấp ủy. Việc tham gia ý kiến vào dự thảo văn kiện của Trung ương, cấp trên trực tiếp ở một số nơi còn chưa sâu sắc, cụ thể.

Từ đại hội điểm cấp cơ sở trong Đảng bộ Khối Doanh nghiệp Trung ương cho thấy, vẫn còn những báo cáo chính trị quá dài, nhiều nội dung trùng lặp, có nơi xây dựng chỉ tiêu nghị quyết chưa rõ, chưa có biểu phụ lục về lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị, công tác xây dựng Đảng kèm theo. Báo cáo chính trị chưa cân đối giữa nội dung thực hiện nhiệm vụ chính trị và công tác xây dựng Đảng. Việc tổng hợp ý kiến tham gia văn kiện cấp trên và dự thảo các văn kiện trình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, một số nơi chưa sâu sắc, có nơi chủ yếu nhất trí, có nơi nghị quyết đại hội kết cấu chưa phù hợp...

Qua theo dõi các đại hội cơ sở, Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cũng nhận thấy một số hạn chế, cụ thể như một số đại hội diễn ra theo chiều hướng đa số đại biểu (đảng viên) ít phát biểu góp ý văn kiện đại hội đảng bộ cấp trên. Một số ít cấp ủy chuẩn bị kịch bản đại hội chưa dự kiến tình huống phát sinh, chưa tập dượt trước kịch bản nên có lúng túng khi điều hành.

Về công tác nhân sự, qua việc tổ chức đại hội chi bộ, đảng bộ cơ sở, Đảng ủy Khối các cơ quan Trung ương cũng nhận thấy vẫn còn một số cấp ủy cơ sở chuẩn bị nhân sự cấp ủy nhiệm kỳ 2020-2025 không đảm bảo độ tuổi theo quy định; tỷ lệ dưới 35 tuổi còn thấp, các tổ công tác của Ban Thường vụ Đảng ủy Khối đã kiên quyết chỉ đạo và yêu cầu cấp ủy điều chỉnh, bổ sung nhân sự kịp thời, đảm bảo đúng quy định.

Ban Thường vụ Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nêu thực tế, đối với tổ chức đảng là doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước, việc tổ chức đại hội phụ thuộc rất nhiều vào chủ doanh nghiệp và thời gian làm việc tại công ty. Có đại hội, nhiều đảng viên tham dự không thể xuyên suốt quá trình đại hội dẫn đến kết quả bầu cấp ủy và bầu đại biểu dự đại hội đại biểu đảng bộ cấp trên có số phiếu không cao.

Để góp phần vào thành công của Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng, công tác xây dựng dự thảo các văn kiện và chuẩn bị nhân sự là vô cùng quan trọng. Hai nội dung này càng được chuẩn bị kỹ lưỡng, chặt chẽ, bài bản, càng quyết định tới thành công của mỗi kỳ đại hội. Những kết quả đạt được cũng như những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân được chỉ ra từ đại hội Đảng cấp cơ sở là những kinh nghiệm để tổ chức tốt đại hội cấp tiếp theo.

Bài cuối: Vững tin vào một kỳ đại hội thành công