Ngày 9/9, một thẩm phán liên bang đã ra phán quyết tạm ngăn Tổng thống Mỹ Donald Trump sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook.
Bà Lisa Cook. Ảnh: AFP/TTXVN
Đây được xem là một trở ngại ban đầu cho Nhà Trắng trong cuộc chiến pháp lý chưa từng có tiền lệ vốn đe dọa làm lung lay sự độc lập lâu nay của ngân hàng trung ương.
Phán quyết sơ bộ này, do Thẩm phán Tòa án khu vực Jia Cobb ở Washington, D.C. đưa ra, chưa giải quyết được vấn đề cốt lõi: liệu các cáo buộc của chính quyền Tổng thống Trump rằng bà Cook đã gian lận thế chấp trước khi nhậm chức có đủ cơ sở để bãi nhiệm bà hay không. Bà Cook đã phủ nhận mọi hành vi sai trái. Vụ kiện, nhiều khả năng sẽ được đưa lên Tòa án Tối cao Mỹ, có thể gây ra những hệ lụy sâu rộng đối với khả năng của Fed trong việc điều chỉnh lãi suất mà không chịu ảnh hưởng từ ý muốn của giới chính khách. Đây là yếu tố được xem là tối quan trọng để ngân hàng trung ương có thể kiểm soát lạm phát.
Đạo luật thành lập Fed quy định các thống đốc chỉ có thể bị bãi nhiệm “vì lý do chính đáng”, nhưng không định nghĩa rõ thuật ngữ này cũng như không thiết lập các thủ tục bãi nhiệm. Trước đó, chưa từng có tổng thống nào bãi nhiệm một thống đốc Fed.
Trong phán quyết của mình, Thẩm phán Cobb nêu rõ: "Cách giải thích tốt nhất về điều khoản 'vì lý do chính đáng' là các cơ sở để bãi nhiệm một thành viên Hội đồng Thống đốc chỉ giới hạn ở những hành vi liên quan đến công việc và việc họ thực hiện nhiệm vụ theo luật định một cách hiệu quả và trung thực. 'Vì lý do chính đáng' do đó không xem xét việc bãi nhiệm một cá nhân chỉ vì hành vi xảy ra trước khi họ nhậm chức”.
Nhà Trắng chưa đưa ra bình luận về quyết định trên.
Tổng thống Trump và Giám đốc Cơ quan Tài chính và Nhà ở liên bang William Pulte cáo buộc bà Cook đã mô tả không chính xác 3 bất động sản khác nhau trong các hồ sơ thế chấp, hành vi có thể giúp bà nhận được lãi suất thấp hơn và giảm hoặc miễn thuế. Bộ Tư pháp Mỹ cũng đã mở cuộc điều tra hình sự về gian lận thế chấp đối với bà Cook. Bà Cook đã kiện Tổng thống Trump vào tuần trước, cho rằng các cáo buộc này không cho ông Trump quyền pháp lý để bãi nhiệm bà và chúng chỉ là cái cớ để sa thải bà vì quan điểm về chính sách tiền tệ.
Bà Cook, người phụ nữ da màu đầu tiên giữ chức Thống đốc Fed, đã phủ nhận các cáo buộc gian lận trong các hồ sơ tòa án, khẳng định rằng bà "chưa bao giờ thực hiện hành vi gian lận thế chấp". Tuy nhiên, bà cũng cho biết ngay cả khi các cáo buộc là đúng, thì đó cũng không phải là cơ sở để bãi nhiệm vì hành vi bị cáo buộc đã xảy ra trước khi bà được Thượng viện Mỹ xác nhận và nhậm chức vào năm 2022.
Trong khi đó, Chính quyền Tổng thống Trump lập luận rằng tổng thống có quyền quyết định khi nào cần bãi nhiệm một thống đốc Fed và các tòa án không có thẩm quyền để xem xét những quyết định đó.