Tháng Tám năm 1945, phong trào khởi nghĩa từng phần nổ ra ở nhiều địa phương của tỉnh Thái Nguyên. Lúc đó, các châu, huyện trong tỉnh cũng được lệnh của Ủy ban Khởi nghĩa đưa lực lượng của địa phương phối hợp với Quân Giải phóng đánh chiếm thị xã Thái Nguyên.

Chiều ngày 20/8/1945, một cuộc mít tinh quần chúng được tổ chức tại Sân vận động thị xã Thái Nguyên. Đại tưỡng Võ Nguyên Giáp, thay mặt Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, tuyên bố xóa bỏ chính quyền của Nhật và tay sai, thành lập chính quyền nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Thái Nguyên, đánh dấu sự thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Thái Nguyên.

Tiếp đó, ngày 25/8/1945, nhân dân Bắc Kạn cũng vùng lên lật đổ chính quyền thực dân phong kiến, thành lập chính quyền cách mạng, góp phần làm nên thắng lợi của cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám lịch sử, đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

Kể từ đó, hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn đã trải qua nhiều lần chia tách, sáp nhập trong các thời kỳ phát triển của đất nước.

Gần đây nhất, ngày 12/6/2025, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 202 sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của tỉnh Bắc Kạn và tỉnh Thái Nguyên thành tỉnh mới có tên gọi là tỉnh Thái Nguyên và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 cùng với mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Tỉnh Thái Nguyên sau khi hợp nhất có diện tích tự nhiên trên 8.300 km², dân số gần 1,8 triệu người, và 92 xã, phường, tiếp giáp với 6 tỉnh, thành phố: Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn, Phú Thọ, Tuyên Quang và Thủ đô Hà Nội.

Sự kiện lịch sử này này mang lại những tác động tích cực tới sự phát triển kinh tế - xã hội của vùng đất giàu truyền thống cách mạng…

Với lợi thế về công nghiệp luyện kim, công nghiệp chế tạo, công nghiệp phụ trợ, tiếp nối sự phát triển của giai đoạn trước, giai đoạn 2020 - 2025, kinh tế Thái Nguyên có bước phát triển ổn định, bền vững với nhiều điểm sáng, hoạt động sản xuất kinh doanh sau đại dịch COVID-19 được phục hồi và phát triển khá với mức tăng trưởng kinh tế của tỉnh bình quân đạt 7,3%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực.

Tỷ trọng ngành phi nông nghiệp của tỉnh tăng từ 86,5% năm 2020 lên 88,8% năm 2025, tỷ trọng nông, lâm nghiệp, thủy sản giảm từ 13,5% xuống 11,2%. Quy mô kinh tế và năng lực sản xuất của tỉnh được mở rộng.

Đến năm 2025, tổng sản phẩm (GRDP) trên địa bàn tỉnh đạt khoảng 202.925 tỷ đồng, gấp 1,6 lần năm 2020; GRDP bình quân đầu người năm 2025 đạt 119 triệu đồng/người, gấp 1,5 lần năm 2020 (79,4 triệu đồng).

Công nghiệp là động lực chính dẫn dắt tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Giai đoạn 2021 - 2025, giá trị sản xuất công nghiệp tăng bình quân 8%/năm, riêng năm 2025 ước đạt 1,156 triệu tỷ đồng. Khu vực kinh tế có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng vai trò chủ đạo, giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực FDI Thái Nguyên năm 2025 ước đạt 1,06 triệu tỷ đồng. Thái Nguyên luôn thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước về giá trị xuất khẩu.

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đón khoảng 18,6 triệu lượt khách du lịch, doanh thu du lịch đạt trên 15,64 nghìn tỷ đồng. Tỉnh tập trung phát huy tiềm năng du lịch nghỉ dưỡng, sinh thái gắn với lịch sử - văn hóa - tâm linh; thu hút dự án hạ tầng du lịch lớn tại các khu du lịch: Hồ Núi Cốc, sườn đông Tam Đảo, Hồ Ba Bể, khu di tích lịch sử ATK Định Hóa, ATK Chợ Đồn …

Thu ngân sách Nhà nước trên địa bàn tăng từ 16.440 tỷ đồng năm 2020 lên khoảng 24.735 tỷ đồng (năm 2025), gấp 1,7 lần. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội của tỉnh giai đoạn 2021 - 2025 tăng mạnh, đạt khoảng 374.000 tỷ đồng, bình quân đạt 75.000 tỷ đồng/năm; thu hút 231 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn trên 81.700 tỷ đồng và cấp mới và điều chỉnh tăng vốn cho 150 lượt dự án FDI với tổng vốn 2,73 tỷ USD. Đến nay, toàn tỉnh đã thu hút được 228 dự án FDI, với tổng vốn 11,2 tỷ USD, đưa Thái Nguyên trở thành một trong những tỉnh trong top đầu của cả nước về thu hút đầu tư FDI...

Bước vào giai đoạn mới, để đáp ứng yêu cầu phát triển, Thái Nguyên đặc biệt quan tâm đầu tư xây dựng, phát triển các khu, cụm công nghiệp. Hiện tỉnh đã quy hoạch 19 khu công nghiệp và 1 khu công nghệ thông tin tập trung, với tổng diện tích 6.402 ha, thành lập 12 khu công nghiệp, trong đó 6 khu đang hoạt động; đồng thời quy hoạch 68 cụm công nghiệp với tổng diện tích hơn  2.700 ha. Hạ tầng giao thông được ưu tiên đầu tư, đặc biệt là các dự án liên kết, kết nối vùng.

Trong giai đoạn 2020 - 2025, tỉnh đã bố trí hơn 14.900tỷ đồng cho 38 dự án giao thông, dự kiến hoàn thành 29 dự án. Nổi bật nhất trong giai đoạn này là Dự án liên kết, kết nối các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Giang và Vĩnh Phúc do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Thái Nguyên làm chủ đầu tư với tổng mức đầu tư dự án hơn 4.200 tỷ đồng, quy mô 42,55 km. Đến nay, dự án đã hoàn thành giai đoạn 1. Ngoài ra, dự án xây dựng tuyến đường thành phố Bắc Kạn (cũ) - hồ Ba Bể kết nối sang Na Hang, Tuyên Quang cũng đang dần được hoàn thiện, mở ra nhiều cơ hội phát triển mới giữa hai tỉnh.

Chuẩn bị cho bước phát triển mới, Thái Nguyên cũng xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026 - 2030, với tổng nhu cầu vốn hơn 165.300 tỷ đồng, trong đó tập trung vào các công trình dự án quy mô lớn trên các lĩnh vực hạ tầng quan trọng, các dự án giao thông mang tính liên kết, kết nối vùng, các địa phương lân cận là Hà Nội, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Cao Bằng, gồm: Cao tốc CT.07 đoạn Hà Nội - Thái Nguyên -  Chợ Mới; cao tốc Lạng Sơn - Thái Nguyên; tuyến đường liên kết, kết nối các tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang; cao tốc Bắc Kạn -  Cao Bằng và các dự án  thúc đẩy kết nối các vùng phát triển động lực như: Đường Hồ Núi Cốc; đường du lịch Sông Công - Núi Cốc; các tuyến kết nối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp; nâng cấp các tuyến Quốc lộ và đường tỉnh theo Quy hoạch... 

Cùng với sự phát triển vượt bậc của các ngành kinh tế, lĩnh vực văn hóa – xã hội ở Thái Nguyên hôm nay cũng có nhiều chuyển biến tích cực. Tỉnh tổ chức thực hiện tốt Chương trình giáo dục phổ thông 2018, củng cố vững chắc và nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục các cấp học, tỷ lệ học sinh tốt nghiệp THPT bình quân đạt 98%.

Các chính sách giảm nghèo được thực hiện đồng bộ, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, dự kiến đến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân mỗi năm 1,41%, thực hiện thành công việc xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo có khó khăn về nhà ở.  Mạng lưới cơ sở y tế tiếp tục được củng cố và hoàn thiện theo hướng tinh gọn, hiệu quả, bảo đảm mọi người dân được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu có chất lượng. 100% các xã trên địa bàn tỉnh đạt Tiêu chí quốc gia về y tế. Hệ thống khám, chữa bệnh được phát triển đồng bộ từ cấp khám chữa bệnh ban đầu đến cơ bản và chuyên sâu. Đến nay, tỉnh Thái Nguyên đạt 49 giường bệnh/10.000 dân và 17,2 bác sĩ/10.000 dân. Các chương trình, dự án, chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số được tỉnh chỉ đạo triển khai kịp thời, phát huy hiệu quả, cơ sở hạ tầng từng bước được đầu tư, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng sâu, vùng xa ngày càng được cải thiện và nâng cao…

Sau hợp nhất 2 tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn, tỉnh Thái Nguyên mới có quy mô dân số và diện tích lớn hơn, mở rộng không gian phát triển, tạo động lực để bứt phá, phát triển vững chắc hơn về mọi mặt. Tỉnh Thái Nguyên phấn đấu trở thành trung tâm công nghiệp hiện đại, có thu nhập trung bình cao trước năm 2030 và tỉnh phát triển có thu nhập cao trước năm 2045. 

Tại Lễ mít tinh kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, 80 năm Ngày thành lập chính quyền cách mạng tỉnh Thái Nguyên (20/8/1945 - 20/8/2025) tổ chức cuối tháng 8 vừa qua, Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng nhấn mạnh: Để đạt được các mục tiêu trên, trong thời gian tới, tỉnh tiếp tục quan tâm đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội theo hướng đồng bộ, hiện đại, tập trung nguồn lực để xây dựng, cải tạo, nâng cấp tuyến đường giao thông huyết mạch, kết nối vùng, các tuyến đường gắn với các khu du lịch, dịch vụ, nghỉ dưỡng, phát triển hạ tầng nông thôn đồng bộ, quan tâm đầu tư hạ tầng dịch vụ thiết yếu ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đẩy mạnh phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, viễn thông, hạ tầng số, hạ tầng dữ liệu…

Đảng bộ và chính quyền tỉnh tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, cải thiện môi trường đầu tư, rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, tháo gỡ khó khăn, tạo động lực và môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68, ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị; đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp gắn với liên kết sản xuất, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, hữu cơ; nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm và thúc đẩy chế biến, tiêu thụ nội địa, xuất khẩu nông sản chủ lực, huy động nguồn lực, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới, đặc biệt đối với các xã phía Bắc của tỉnh… 

Với niềm tin và khát vọng về một Thái Nguyên giàu mạnh, Đảng bộ, chính quyền, Nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên phát huy tinh thần đoàn kết, năng động, sáng tạo, chung sức, đồng lòng vượt qua mọi khó khăn, thách thức, hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ đã đề ra, góp phần cùng cả nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới.