Trong một diễn biến mới và được coi là bước leo thang quan trọng, Mỹ đã “bật đèn xanh” cho Ukraine sử dụng tên lửa đất đối đất tầm xa ATACMS nhằm vào lãnh thổ Nga. Ngày 18/11, Ukraine đã phóng bốn tên lửa ATACMS, mỗi tên lửa mang đầu đạn nặng khoảng 500kg, nhằm vào khu vực xung quanh thành phố Voronezh, cách biên giới Ukraine hơn 200 km.
Tên lửa được phóng từ Hệ thống tên lửa chiến thuật Lục quân (ATACMS) tầm xa của Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo tờ Kyiv Post, cả Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine và Bộ Quốc phòng Nga đều xác nhận Kiev đã sử dụng loại tên lửa tiên tiến của Mỹ. Một số thông tin cho biết đây là phiên bản ATACMS hiện đại hơn so với các loại vũ khí mà Washington từng cung cấp cho Kiev trước đây, có khả năng tấn công ở phạm vi lên tới 270-300 km, trong khi các phiên bản cũ chỉ đạt khoảng 165 km.
Cuộc tấn công diễn ra vào khoảng 14h30 theo giờ Moskva. Theo thông tin địa phương và nhận định của các chuyên gia quân sự, một trong những mục tiêu có thể là khu huấn luyện Pogonovo ở phía Nam Voronezh, nơi quân đội Nga tổ chức huấn luyện cơ động bộ binh và luyện tập tác xạ.
Hãng tin Sota của Nga trong bài báo sáng ngày 19/11 đưa tin sân bay quân sự Baltimor của Nga ở ngoại ô phía Nam thành phố Voronezh cũng là mục tiêu.
Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố rằng bốn tên lửa xuất phát từ khu vực Kharkov của Ukraine đã bị lực lượng phòng không Nga bắn hạ, không gây thương vong về quân sự hay dân sự. Tuy nhiên, một số mảnh vỡ đã rơi xuống các cơ sở dân sự.
Khoảng cách từ Kharkov đến Voronezh dao động 220 - 240 km, nằm trong tầm bắn của phiên bản ATACMS hiện đại. Trước cuộc tấn công này, Ukraine từng sử dụng các tên lửa ATACMS nhằm vào kho đạn Bryansk, trụ sở quân sự Kursk, ụ phòng không S-400 tại Kursk và một số địa điểm phòng không quanh Bryansk. Các đợt tấn công này, với số lượng ít hơn 30 tên lửa, diễn ra từ tháng 11/2024 đến tháng 1/2025, chủ yếu trong phạm vi dưới 160 km.
Việc Ukraine sử dụng ATACMS hiện đại lần này đánh dấu lần đầu tiên nước này có khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, gấp đôi phạm vi tấn công so với các loại vũ khí cũ trước đây. Đây cũng là sự thay đổi chính sách quan trọng của Mỹ, đảo ngược quyết định trước đó hạn chế cung cấp vũ khí tầm xa nhằm đưa Nga đến bàn đàm phán.
Điện Kremlin cảnh báo rằng việc sử dụng tên lửa Mỹ trên lãnh thổ Nga là “mối đe dọa trực tiếp và nghiêm trọng”, nhấn mạnh khả năng các vũ khí này có thể mang đầu đạn hạt nhân hoặc được sử dụng trong các cuộc tấn công bất ngờ nhằm vào kho vũ khí chiến lược.
Trong khi đó, một số blogger và chuyên gia quân sự Nga nhận định lực lượng phòng không Nga, với hệ thống S-400 và Pantsir, đã đánh chặn thành công tất cả tên lửa của Mỹ. Hệ thống S-400 được thiết kế để bắn hạ các tên lửa đạn đạo và máy bay, còn Pantsir là hệ thống phòng không tầm ngắn kết hợp pháo tự động và tên lửa, chuyên để đánh chặn UAV hoặc mục tiêu bay thấp. Tuy nhiên, các đợt tấn công UAV gần đây của Ukraine, điển hình là ở cảng Novorossiysk trên Biển Đen ngày 16/11, cho thấy các hệ thống phòng không này vẫn gặp khó khăn trước những đòn tấn công kết hợp hiện đại.
Video do hãng RIA Novosti công bố ngày 18/11 cho thấy một số mảnh vỡ của tên lửa ATACMS được tìm thấy trong khu rừng gần Voronezh.
Hình ảnh các mảnh vỡ của tên lửa ATACMS trong một khu rừng gần thành phố Voronezh, Nga. Các mảnh vỡ bao gồm tầng động cơ gần như nguyên vẹn, là bằng chứng rõ ràng rằng phòng không Nga đã bắn hạ vũ khí Mỹ. Ảnh: Exilenova
Song các chuyên gia phân tích cho rằng với đầu đạn bom chùm, tầng động cơ của tên lửa vẫn có thể nguyên vẹn sau khi bom phát tán, nên việc quan sát mảnh vỡ không đồng nghĩa tên lửa bị đánh chặn hoàn toàn. Một số nhân chứng tại Voronezh cũng cho biết đã nhìn thấy những đám khói hình tròn trên bầu trời, có thể là dấu hiệu của việc bom chùm phát tán từ tên lửa.
Kể từ khi xung đột nổ ra vào tháng 2/2022, Mỹ nhiều lần tạm ngừng cung cấp vũ khí cho Ukraine vì lý do chính trị hoặc ngân sách. Lệnh cấm lâu nhất kéo dài gần 5 tháng, từ cuối tháng 10/2023 đến giữa tháng 4/2024, trong khi lần gần đây nhất diễn ra từ tháng 10 đến tháng 11/2025 do Quốc hội Mỹ chưa thông qua ngân sách quốc phòng.
Cuộc tấn công ngày 18/11 bằng ATACMS tầm xa được đánh giá là bước leo thang đáng chú ý, đồng thời phản ánh sự thay đổi chiến lược của Mỹ và Ukraine trong việc đối phó với các mục tiêu chiến lược của Nga.