Tiềm năng, lợi thế

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Vĩnh Long Hồ Thị Hoàng Yến cho biết, sau hợp nhất, Vĩnh Long có diện tích tự nhiên hơn 6.296 km2, có vị trí “ba mặt giáp sông, một mặt giáp biển”, với nhiều tiềm năng và lợi thế vượt trội để trở thành một trong những trung tâm kinh tế, logistics, nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế biển và năng lượng tái tạo của vùng.

Về phát triển kinh tế biển, năng lượng tái tạo, tỉnh Vĩnh Long mới không chỉ mở rộng về diện tích và dân số, mà còn đánh dấu một bước ngoặt khi trở thành tỉnh ven biển, với bờ biển dài 130km. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển đồng bộ các lĩnh vực như nuôi trồng và khai thác thủy - hải sản, cảng biển, logistics, công nghiệp ven biển, khu đô thị ven biển và du lịch sinh thái biển, phát triển năng lượng điện gió, điện mặt trời... Đặc biệt, cụm cảng Trà Vinh, Khu kinh tế Định An, các khu vực năng lượng, nhất là năng lượng tái tạo tại Duyên Hải và Bình Đại đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, tương lai sẽ trở thành trung tâm xuất khẩu năng lượng tái tạo của cả nước.

Tỉnh Vĩnh Long đang vận hành thương mại tổng công suất 5.416 MW điện, trong đó có 918 MW từ năng lượng tái tạo, đạt tổng sản lượng gần 30 tỷ kWh/năm, tạo ra giá trị tương đương 24.300 tỷ đồng/năm. Tỉnh được Trung ương quy hoạch bổ sung 2.900 MW điện gió và 150 MW điện mặt trời đến năm 2030. Ngoài ra, tiềm năng phát triển khoảng 1.000 MW điện gió ngoài khơi của tỉnh đã được Viện Năng lượng khảo sát và đánh giá khả thi, hứa hẹn hình thành một trung tâm năng lượng tái tạo quy mô lớn của cả nước trong tương lai.

Bên cạnh đó, tỉnh có cơ cấu ngành kinh tế đa dạng, mang tính bổ trợ giữa các vùng nội tỉnh. Nếu tỉnh Bến Tre (cũ) là địa phương dẫn đầu về sản lượng cây ăn trái và dừa, tỉnh Trà Vinh (cũ) có lợi thế về năng lượng tái tạo và nuôi trồng thủy sản ven biển, thì Vĩnh Long (cũ) có thế mạnh trong cây ăn trái, rau màu và sản xuất khoai lang thương phẩm. Sự kết hợp này tạo ra tiền đề cho phát triển chuỗi giá trị nông nghiệp toàn diện từ vùng nguyên liệu đến chế biến và tiêu thụ. Sau hợp nhất, Vĩnh Long là tỉnh có diện tích trồng dừa lớn nhất nước, chiếm khoảng 50% tổng diện tích trồng dừa cả nước.

Ngoài ra, Vĩnh Long có tiềm năng phát triển dịch vụ - du lịch với hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú như: Văn Thánh Miếu, Khu lưu niệm Nguyễn Đình Chiểu, Ao Bà Om và các lễ hội Khmer… Đặc biệt, với đặc thù ven biển, sinh thái miệt vườn, cù lao và làng nghề truyền thống, tỉnh có điều kiện để hình thành các tuyến du lịch liên kết nội tỉnh, phát triển loại hình du lịch văn hóa, tâm linh và du lịch cộng đồng.

Tầm nhìn chiến lược

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Lữ Quang Ngời, 3 tỉnh Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh cũ đều có tiềm năng, lợi thế riêng. Khi hợp nhất lại, các tiềm năng ấy vừa bổ sung, bổ trợ cho nhau để mở ra một cơ hội phát triển mới, đây là dấu mốc quan trọng, phải kịp thời nắm bắt, tận dụng để phát triển nhanh cùng cả nước. Tuy nhiên, việc định vị, xác định đúng tiềm năng, tọa độ đột phá và ngành nghề phát triển của tỉnh trong giai đoạn mới là vấn đề có tính hệ trọng, vừa cấp bách vừa lâu dài, vừa đặt ra yêu cầu phải bảo đảm tính khoa học, góp phần khai thác hiệu quả, bền vững nguồn lực nội tại, tạo động lực, nguồn lực cho sự phát triển trong tương lai của địa phương.

Tại Hội thảo “Nhận diện tiềm năng, lợi thế và định hướng phát triển tỉnh Vĩnh Long giai đoạn 2025 - 2030, định hướng đến năm 2050” do UBND tỉnh tổ chức mới đây, các chuyên gia, nhà khoa học đã đánh giá toàn diện tiềm năng, thế mạnh, những lợi thế, rào cản, điểm nghẽn, thách thức đối với sự phát triển của tỉnh Vĩnh Long sau sáp nhập. Các chuyên gia, nhà khoa học đóng góp ý kiến định hướng chiến lược phát triển cho tỉnh giai đoạn 2025 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 để Vĩnh Long trở thành tỉnh phát triển thịnh vượng, văn minh, sinh thái; là trung tâm kinh tế biển năng động, trung tâm nông nghiệp xanh và năng lượng tái tạo hàng đầu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước.

Ông Arnaud Ginolin, Thành viên Ban Giám đốc Công ty BCG Việt Nam nhận định, Vĩnh Long có tiềm năng trở thành hình mẫu của Việt Nam về "tái tạo động lực phát triển miền sông nước" - một nền kinh tế bền vững, sáng tạo và bao trùm, được thúc đẩy bởi nông nghiệp công nghệ cao và chế biến giá trị cao, sản xuất chiến lược như dược phẩm, thiết bị y tế, thiết bị nông nghiệp; trung tâm năng lượng sạch tích hợp; du lịch sinh thái -văn hóa đặc sắc.

Về cơ sở hạ tầng, tỉnh cần mở rộng năng lực cảng biển với hệ thống logistics tích hợp; hiện đại hóa hạ tầng số và năng lượng. Về vốn con người và điều kiện sống, tỉnh cần quan tâm nâng cấp hoạt động giáo dục và đào tạo nghề, nhờ tận dụng vị thế là trung tâm đào tạo nhân lực lớn thứ 2 của Đồng bằng sông Cửu Long; thành lập trung tâm đào tạo và nghiên cứu cho các ngành ưu tiên; thu hút và giữ chân nhân tài bằng các chính sách ưu đãi.

Đối với cơ chế chính sách, ông Arnaud Ginolin đề nghị tỉnh cần có cơ chế ưu đãi chuyên biệt như cơ chế giá đặc biệt cho năng lượng tái tạo, trợ cấp sản xuất cho nông nghiệp... cho các ngành ưu tiên; đơn giản hóa thủ tục, tăng cường hỗ trợ pháp lý. Về tối ưu hóa sử dụng đất, tỉnh cần đẩy nhanh giải phóng mặt bằng và cung cấp hạ tầng thiết yếu như điện, nước, xử lý nước thải; ưu tiên các khu vực trọng điểm như Khu kinh tế Định An làm động lực tăng trưởng của tỉnh và mở ra không gian phát triển mới. Ngoài ra, về mô hình quản trị, tỉnh tăng cường hợp tác liên ngành, gắn kết quy hoạch - đầu tư - phát triển cụm ngành để tạo sức bật đồng bộ.

Theo Tiến sĩ Lê Anh Đức, Trưởng Ban Quy hoạch và phát triển vùng, Viện Chiến lược và chính sách kinh tế - tài chính, tỉnh Vĩnh Long còn nhiều dư địa để hình thành trụ cột mới định hình không gian phát triển mới. Theo đó, sự kết hợp giữa hành lang ven biển dài 130 km (Bến Tre và Trà Vinh cũ) với Vĩnh Long sẽ tạo ra một "siêu" hành lang kinh tế biển và logistics, có tiềm năng trở thành một trong những cửa ngõ xuất khẩu chính của toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài ra, dải ven biển 130 km của tỉnh là một trong những khu vực có tiềm năng điện gió tốt nhất cả nước. Tổng tiềm năng năng lượng tái tạo của Vĩnh Long là rất lớn, lên đến hàng chục nghìn MW, được củng cố bởi Trung tâm Điện lực Duyên Hải, với 4 nhà máy nhiệt điện có tổng công suất gần 4.500MW. Điều này đóng vai trò cung cấp năng lượng sạch, ổn định và dồi dào để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh, đặc biệt là các ngành công nghiệp chế biến, logistics và các khu kinh tế ven biển. Ngoài ra, với quy mô sản xuất vượt xa nhu cầu nội tại, Vĩnh Long sẽ trở thành một nhà xuất khẩu điện năng lớn cho toàn bộ khu vực phía Nam, đặc biệt là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và Thành phố Hồ Chí Minh.

Giai đoạn 2025 - 2030, Vĩnh Long đặt mục tiêu trở thành địa phương phát triển nhanh và bền vững, là trung tâm kinh tế biển, trung tâm sản xuất năng lượng tái tạo, có hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối thông suốt với các địa phương và đầu mối liên kết trong vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Lữ Quang Ngời khẳng định, sau hợp nhất, tỉnh sở hữu bốn trụ cột phát triển chính gồm: Kinh tế biển và năng lượng tái tạo; nông nghiệp sinh thái, công nghệ cao; hạ tầng kết nối và dịch vụ logistics; di sản văn hóa và nguồn nhân lực. Đây không phải là những tiềm năng riêng lẻ, mà là một hệ thống các lợi thế có khả năng tương tác, cộng hưởng, tạo ra sức mạnh tổng hợp để kiến tạo nên sự thịnh vượng bền vững.