Thực hiện Đề án 1008/QĐ-TTg ngày 2/6/2016 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 -2020, định hướng đến năm 2025, trong năm học 2020 - 2021, ngành Giáo dục tỉnh Kon Tum tiếp tục duy trì, nâng cao chất lượng phổ cập giáo dục mầm non trẻ 5 tuổi, phổ cập giáo dục tiểu học; xây dựng trường chuẩn quốc gia; nâng cao chất lượng giáo dục các cấp học, đặc biệt là đối với trẻ em, học sinh dân tộc thiểu số. 

Theo đó, UBND tỉnh Kon Tum đã có nhiều nghị quyết, kế hoạch, văn bản để triển khai Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025” trên địa bàn tỉnh. Mục tiêu là tập trung tăng cường tiếng Việt cho trẻ em mầm non, học sinh tiểu học người dân tộc thiểu số, bảo đảm các em có kỹ năng cơ bản trong việc sử dụng tiếng Việt để hoàn thành chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục tiểu học; tạo tiền đề để học tập, lĩnh hội tri thức của các cấp học tiếp theo.

Trường Mầm non Bằng Lăng (xã Vinh Quang, thành phố Kon Tum) có 4 điểm trường, trong đó có một điểm trường chính và ba điểm trường phụ. Trường có 267 học sinh là người dân tộc Banar, chiếm 66% tổng số học sinh toàn trường. Xác định việc dạy tiếng Việt cho các em học sinh dân tộc thiểu số đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các em tiếp thu được kiến thức, ngay từ đầu năm học, nhà trường đã thực hiện nhiều phương pháp như tăng cường cơ sở vật chất trường lớp, tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên cũng như phối hợp với phụ huynh học sinh trong việc giao tiếp bằng tiếng Việt cho các em.

Cô Nguyễn Thị Phúc Tiệp, Hiệu trưởng Trường Mầm non Bằng Lăng cho biết, khó khăn lớn nhất trong việc dạy học cho các em học sinh dân tộc thiểu số chính là rào cản ngôn ngữ giữa cô và trò, nhất là đối với lớp 3 tuổi. Bởi trước đó, các em chỉ sử dụng ngôn ngữ của dân tộc mình trong giao tiếp với cha mẹ và gia đình, khi đến lớp, các em không hiểu cô giáo nói gì. Khi không hiểu, các em sẽ thụ động, tự ti, ít giao tiếp, khiến việc giảng dạy gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, một số giáo viên trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm, khi gặp rào cản ngôn ngữ còn lúng túng, hiệu quả giảng dạy chưa cao.

Nắm bắt được vấn đề đó, nhà trường đã thường xuyên tăng cường dự giờ, tư vấn, giúp đỡ cho các giáo viên trẻ để giáo viên học hỏi, rút kinh nghiệm, vận dụng vào công tác; đồng thời, khuyến khích giáo viên chủ động tham gia học các lớp tiếng dân tộc; trao đổi với phụ huynh học sinh tăng cường sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp hàng ngày, giúp các em hiểu và biết cách sử dụng tiếng Việt.

“Sau khi triển khai các giải pháp trên, nhà trường đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của các phụ huynh học sinh có con em là người dân tộc thiểu số đang theo học tại trường cũng như chính quyền địa phương trong việc bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường; đồng thời, qua kiểm tra sĩ số đột xuất hàng tuần, nhà trường cũng nhận thấy tỉ lệ học sinh đi học cao. Đặc biệt, số học sinh là người dân tộc thiểu số đi học đều tăng qua các năm học”, cô Nguyễn Thị Phúc Tiệp nói.

Trong khi đó, dù thuộc xã Ngọc Bay, thành phố Kon Tum, song trường Tiểu học Đặng Trần Côn lại có 100% học sinh là người dân tộc Banar. Trường có 17 lớp với gần 500 học sinh, trong đó có 4 lớp 1 với 106 em. Lớp 1 cũng chính là khối lớp có nguy cơ nghỉ học cao, bởi một số em không biết tiếng Việt.

Cô Đậu Thị Lan, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Đặng Trần Côn cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh và ngành Giáo dục, nhà trường đã tăng cường dạy tiếng Việt cho học sinh dân tộc thiểu số với 18 tiết học tiếng Việt mỗi tuần. Bên cạnh đó, nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm như các hoạt động: em yêu tiếng Việt, tiếng Việt của chúng em, hoạt động trải nghiệm sáng tạo với tranh đá, trải nghiệm với toán học… qua đó tạo môi trường, cơ hội cho các em giao tiếp với tiếng Việt.

Để khắc phục những khó khăn trong công tác giảng dạy tiếng Việt cho các em học sinh, đội ngũ giáo viên của nhà trường đều đã đi học các lớp tiếng dân tộc và được cấp chứng chỉ. Nhờ vậy, mối quan hệ giữa các thầy cô giáo và các em học sinh được thân thiết, gắn kết hơn. Đặc biệt, nhà trường trưng bày hai góc địa phương, với nhiều vật dụng gắn liền với văn hóa của người dân bản địa như: gùi, mô hình nhà rông, khung cửi… được chú thích bằng song ngữ Việt - Banar. Mỗi giờ ra chơi, đây là khu vực được các em học sinh tham quan, hiểu hơn về tiếng Việt và văn hóa của dân tộc mình.

“Đến nay, 100% các em học sinh đã sử dụng tiếng Việt để giao tiếp trong trường. Chúng tôi khuyến khích các em khi về nhà chủ động giao tiếp với phụ huynh bằng tiếng Việt để thuận lợi cho các em trong đọc và viết. Trường còn mở 5 lớp dạy tiếng Banar song ngữ để các em không bị mai một tiếng mẹ đẻ của mình”, cô Đậu Thị Lan chia sẻ.

Theo bà Đinh Thị Lan, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Kon Tum, công tác tăng cường tiếng Việt cho trẻ em dân tộc thiểu số luôn được Sở quan tâm, chỉ đạo triển khai thực hiện. Các huyện, thành phố đã linh hoạt, sáng tạo trong việc triển khai tăng cường tiếng Việt cho trẻ, đặc biệt là trẻ trong lứa tuổi mầm non phù hợp với tình hình, đặc điểm của trẻ em và đơn vị.

Hiện nay, toàn tỉnh Kon Tum có 108/136 trường mầm non có đông trẻ em là người dân tộc thiểu số; gần 1.200 nhóm, lớp có trẻ em dân tộc thiểu số; trên 22.600 trẻ em dân tộc thiểu số trong trường mầm non được tăng cường tiếng Việt. Tỷ lệ huy động trẻ dân tộc thiểu số ra lớp đối với lứa tuổi nhà trẻ là 6,61%, tăng 1,51%; mẫu giáo là 89,3%, tăng 0,6%; tất cả trẻ dân tộc thiểu số được học 2 buổi/ngày, tăng 1.279 trẻ so với năm 2016.

Bên cạnh đó, công tác đào tạo đội ngũ giáo viên được ngành Giáo dục tỉnh quan tâm. Đến nay, tỉnh có 1.443 giáo viên dạy trẻ dân tộc thiểu số, trong đó có 579 giáo viên là người dân tộc thiểu số, 792 giáo viên biết tiếng mẹ đẻ của trẻ. 100% giáo viên dạy trẻ dân tộc thiểu số đều được tập huấn, bồi dưỡng về tăng cường tiếng Việt.

Mặc dù vậy, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Kon Tum cũng cho biết, công tác dạy tiếng Việt cho trẻ em là người dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều khó khăn. Một số huyện địa bàn bị chia cắt, dân cư không tập trung ảnh hưởng đến việc huy động trẻ đến lớp. Số lượng giáo viên mầm non còn thiếu, chưa đảm bảo giáo viên/lớp theo quy định; một số trường mầm non có số lượng đồ dùng, đồ chơi còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu vui chơi, học tập của trẻ. Một số trường còn thiếu phòng chức năng, phòng học của nhóm trẻ không đủ diện tích, sân chơi nhỏ,…

Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Kon Tum đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các bộ, ngành liên quan tham mưu Chính phủ tiếp tục thực hiện các chế độ hỗ trợ cho giáo viên và trẻ em mẫu giáo; bố trí đủ biên chế giáo viên mầm non theo Thông tư 06/2015/TTLT-BGDĐT-BNV và quan tâm, ưu tiên nguồn kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi cho địa phương; qua đó, giúp việc thực hiện Đề án “Tăng cường tiếng Việt cho trẻ mầm non, học sinh tiểu học vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025” của tỉnh đạt được kết quả cao hơn, nhất là đối với tỉnh có tỉ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao như Kon Tum.